Author:
Abstract
İnsanlık tarihiyle birlikte yönetmek, sahip olmak, güç kullanmak, başkalarını çalıştırmak gibi eylemler ve kavramlar da gelişmiştir. Bütün bu sürecin aslında tek bir amacı vardır. İktidara sahip olmak veya sürdürmek ve daha fazla kazanmaktır. Amaç, çalışanlardan en fazla verim almaktır. Bunun içinde gerek teorisyenler gerekse uygulayıcılar çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir. Çeşitli organizasyon yapıları geliştirmişlerdir. Otokratik yönetim, demokratik yönetim, karizmatik lider, diktatör lider gibi, kapitalist sistem, sosyalist sistem, liberal sistem gibi ekonomik sistemler, yönetim biçimleri ve lider tipleri ortaya atılmıştır. Bunlardan hangisi amaca daha çabuk ve sorunsuz ulaştırır araştırılmıştır. Yönetim bilimi de organizasyonun, örgütün belirlenmiş amaç ve hedeflerine en kısa yoldan ve en verimli şekilde nasıl ulaşılacağının peşine düşmüştür. Dikey organizasyon, yatay organizasyon, emir komuta zinciri, şebeke organizasyon gibi yapılar bu arayışın sonucudur. Yöneticiler çalışanlardan verim elde etmek için onları sürekli gözetim altında tutmak, kontrol etmek, yönlendirmek, disipline etmek ihtiyacı hissetmişlerdir. Teknolojik gelişmelerin bu günkü seviyede olmadığı dönemlerde bunu ya binaların konumuyla, çalışma düzenleriyle ve çok sayıda denetim çalışanlarıyla ve ceza sistemiyle yapmışlardır. Günümüzde elektronik- digital sistemlerle ( kameralar, sensörler, cep telefonu uygulamaları), plastik para ( banka kartı, kredi kartı) kullanımı, alışveriş siteleri, bilgisayar programları, uydular, yol izleme, işaret araç gereçleri gibi neredeyse insan yaşamının 24 saatine yayılabilecek ve aynı anda izleme sözkonusudur. Bu gelişmeler neredeyse bütün bir şehri, bir ülkeyi, bir toplumu kontrol edebilecek, gözetleyebilecek unsurlarla yapmaya başlamışlardır. Kökeni 1780 ‘li yıllara dayanan panoptikon kavramı da bu arayışın ve çabanın ortaya çıkardığı bir kavramdır. Çalışmanın amacı; panoptikon organizasyonların ortaya çıkması ve panoptikon organizasyonlarda yönetim faaliyetlerinin sonuçlarının yönetici ve çalışanlar yönünden irdelenmesidir.
Keywords
Abstract
Together with the history of humanity, actions and concepts such as managing, owning, using force and employing others have developed. The whole process actually has one purpose. To have or maintain power and earn more. The goal is to get the most from employees. Both theorists and practitioners have put forward various opinions. They have developed various organizational structures. Economic systems such as autocratic rule, democratic rule, charismatic leader, dictatorial leader, capitalist system, socialist system, liberal system, forms of administration and types of leaders have been proposed. Which of these aims has been researched more quickly and smoothly. Management science has also pursued how the organization can achieve the set goals and objectives of the organization in the shortest and most efficient way. Structures such as vertical organization, horizontal organization, chain of command, network organization are the result of this search. Managers felt the need to constantly supervise, control, direct and discipline them in order to gain efficiency from employees. In the times when technological developments were not at the current level, they did so either with the location of the buildings, their working arrangements, and with a large number of supervisory staff and the penal system. Today, electronic-digital systems (cameras, sensors, mobile phone applications), the use of plastic money (debit card, credit card) use, shopping sites, computer programs, satellites, road tracking, sign tools, such as tools can spread to almost 24 hours of human life and simultaneously monitoring. These developments have begun to make almost a whole city, a country, a society with elements that can control and monitör. The concept of panopticon, whose origins date back to the 1780s, is a concept created by this search and effort. The aim of the study; The emergence of panopticon organizations and the results of management activities in panopticon organizations to examine managers and employees.