Author:
Abstract
Bursa Darülkurra, 1492 (898) yılında Hoca Yakub Efendi tarafından yaptırılmıştır. Avlu kapısı üzerindeki iki satırlık bir kitabede darülkurranın, Kur’an-ı Kerim öğretiminin yapılması amacıyla kurulduğu belirtilmektedir. Yapı Bursa merkezindeki tarihi doku içinde yer almaktadır. Darülkurranın kuzey tarafındaki avlunun, kuzeybatı tarafında haziresi bulunmaktadır. Hazirede toplam 42 mezar vardır ve mezarların büyük bir kısmı günümüze sağlam olarak ulaşmıştır. Haziredeki mezarların, genellikle 15. yüzyıl sonu ve 16.yüzyıl başına ait oldukları görülmektedir. Haziredeki en erken tarihli mezar, H.957- M.1550 tarihli Bursa Valisi Kadızade Hüseyin Paşa’ya ait olan mezar taşıdır. Özellikle arşiv belgelerinden ulaştığım bilgilere göre Bursa Valisi Kadızade Hüseyin Paşa’ya ait olan mezartaşı Söğütlüçeşme haziresinden getirildiği tesbit edildi. Haziredeki mezar ve mezar taşlarında, geometrik, bitkisel, mimari ve nesneli olmak üzere dört farklı süsleme çeşidi görülmektedir. Yıldız, burgu, daire ve dış kompozisyonu ile yapılan geometrik süslemeler, mezar taşlarının 9 tanesinde, palmet, çiçek, yaprak, rozet motifleriyle yapılan bitkisel süslemeler mezar taşlarının 22 tanesinde, silme, kabara, mukarnas ile yapılan mimari süslemeler, mezar taşlarının 16 tanesinde ve ay-yıldız, apolet, Mevlevi başlığı tasviriyle yapılan nesneli süslemeler, mezar taşlarının 3 tanesinde görülmektedir. Erkek mezar taşları, çeşitli sosyal gruplara göre değişik tiplerde başlıklara sahiptir. Kadın mezar taşları ise çiçek motifleriyle süslenmiştir. Bu haziredeki mezar taşları sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan mezar taşı yapma geleneğini devam ettiren daha çok sade örnekler olarak dikkat çekmektedir.15. yüzyıl Osmanlı dönemi örnekleme türü olarak görülmektedir. Darülkurra Haziresi mezar ve mezar taşlarında görülen süslemenin tespiti, envanteri, mezar taşlarındaki süsleme tipleri, malzemesi, teknikleri, süslemelerin tarihlendirilmesi ve şehirdeki diğer tarihi mezarlıklardaki mezar taşları süslemeleriyle benzerlik ve farklılıklarının incelenip değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gerekçesi ise farklı yerlerden gelen taş ustaların farklı dönemlerde bulunmasıdır. Bu çalışmamda, Darülkurra Haziresi mezar ve mezar taşlarında görülen süslemenin, çeşitleri, malzemesi, tekniği incelenmiş ve Bursa’daki diğer tarihi mezarlıklardaki mezar taşları süslemeleri ile karşılaştırılarak değerlendirmesi yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Bursa Darülkurra was built by Hoca Yakub Efendi in 1492 (898). In a two-line inscription on the courtyard gate, it is stated that the darülkurra was established for the purpose of teaching the Quran. The building is located in the historical texture in the center of Bursa. There is a burial ground on the northwest side of the courtyard on the north side of the Darülkurra. There are a total of 42 tombs in the burial ground and most of the tombs have survived to the present day. It is seen that the tombs in the burial area generally belong to the end of the 15th century and the beginning of the 16th century. The earliest dated tomb in the cemetery is the tombstone of Bursa Governor Kadızade Hüseyin Pasha, dated H.957-M.1550. According to the information we have obtained from the archive documents, it has been determined that the tombstone belonging to Kadızade Hüseyin Pasha, the Governor of Bursa, was brought from the Söğütlüçeşme cemetery. There are four different types of ornamentation on the graves and tombstones in the burial ground: geometric, plant, architectural and object. Geometric ornaments made with star, auger, circle and exterior composition, 9 of the tombstones, herbal ornaments made with palmette, flower, leaf, rosette motifs on 22 of the tombstones, architectural ornaments made with moldings, hobnails, muqarnas, 16 of the tombstones and the moon. -Object decorations with star, epaulette, Mevlevi headdress are seen on 3 of the tombstones. . Male tombstones have different types of caps according to various social groups. Women's tombstones are decorated with flower motifs. The tombstones in this burial ground draw attention as more plain examples that continue the tradition of making tombstones in terms of social, economic and cultural aspects. century Ottoman period is seen as a sampling type. It is aimed to determine the ornamentation seen in the graves and tombstones of Darülkurra Cemetery, its inventory, the ornament types, materials, techniques, the dating of the ornaments on the gravestones, and to examine and evaluate the similarities and differences with the ornaments of the gravestones in other historical cemeteries in the city. The masters were found in different periods. In our study, the types, materials and techniques of the ornaments seen on the graves and tombstones of the Darülkurra Cemetery were examined and compared with the ornaments of the tombstones in other historical cemeteries in Bursa.