Author:
Abstract
Bu makale, Uşak yöresinin dağlık ve engebeli yüzeylerinde gelişen kromik kambisol toprakların özelliklerini irdelemeye yöneliktir. Prekambriyen – Holosen yaş aralığındaki kayaçlar üzerinde yer alan bu topraklar genellikle sığ bir toprak katmanında meydana gelmektedir. Özellikle eğimin arttığı ve erozyon etkilerinin kuvvetli hissedildiği alanlarda toprak iyice sığlaşmaktadır. Bununla birlikte İçbatı Anadolu eşiği üzerinde yer alan bu topraklar genellikle yarı kurak – yarı nemli bir iklim bölgesinde yer aldığı için toprak oluşum süresi yılın ancak kısa bir zaman dilimde gerçekleşmektedir. Bu nedenlerden dolayı çalışmaya toprağın meydana gelmesi üzerinde etkili olan faktörlerin araştırılmasıyla başlanmıştır. Çalışmada kullanılan harita ve atlıkları Harita Genel Komutanlığı, Maden Arama ve Tetkik Genel Müdürlüğü, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan alınan harita paftalardan sağlanmış olup, amaca dönük haritalara dönüştürülmüştür. Toprak oluşumuna iklimin de önemli bir etkisi olduğu için saha ile ilgili meteorolojik veriler, Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Elde edilen veriler amaca uygun işlenerek, sahanın iklim özellikleri ortaya konulmuş ve saha ile ilgili yağış ile sıcaklık haritası çizilmiştir. Bu çalışmaların ardından toprak numunelerinin alınacağı yerleri belirlemek amacıyla çalışma sahası 5 km aralıklarla karelere bölünmüştür. Bu kerelaj toprağın yüzeyini (0-30 cm) ve altını (31-60 cm) temsil etmek üzere 19 adet toprak numunesi alınmıştır. Toprak burgusuyla veya 1 metreye varan profillerinin açılmasıyla alınan toprak numuneleri protokol gereğince (Uşak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi - Uşak Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü) Uşak Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü laboratuvarlarında analizleri yapılmıştır. Böylece kromik kambiklerin fiziksel ve kimyasal özellikleri kapsamında pH, toplam tuz, değişebilir katyonlar, organik madde, kireç içeriği ve tane irilik dağılımı (tekstür) gibi özellikleri ortaya konulmuştur. Bu özellikler Arc GIS 10.2 yazılımına aktarılarak, toprakların fiziksel, kimyasal makro ve mikro element dağılımına ilişkin dağılış haritaları elde edilmiştir. Ardından toprağın horizon yapısını ortaya koymak amacıyla uygun yerlerde toprak profilleri açılmış ve bunların tanımlaması yapılmıştır. Dağlık araziler üzerinde yer alan kromik kambikler Uşak’ın diğer toprak tiplerine nazaran geniş alanları kapsamaktadır. Araştırma sonuçlarına göre topraklar genellikle tınlı tekstürlü, nötr reaksiyonlu olan kromik kambiklerin en belirgin özelliği kireçsiz veya az kireçli olmalarıdır. Drenaj problemlerinin görülmediği bu sahlarda sodik sorunu da görülmemektedir. Kromik kambikler eğimli alanlarda yer aldığı için organik maddenin önemli bir bölümü erozyonla topraktan uzaklaşmaktadır. Bu nedenle bunların organik madde içeriği azdır. Magnezyum içeriği ise olması gereken değerin üstünde ölçülmüştür. Erozyon, toprağın yanlış kullanımı ve fazla gübre kullanılması bu toprakların başlıca problemleri olarak sıralanmaktadır. Çalışmanın sonuç bölümünde çok çeşitli sorunlar tespit edilmiş ve bunlara yönelik çözüm önerileri sıralanmıştır.
Keywords
Abstract
This is for the large mountainous area of chromic cambisol soils studied in the mountainous and rugged surfaces of the Uşak region. It occurs in a shallow soil layer in these soils located on rocks in the Precambrian - Holocene age range. Where the slope increases and the erosion hisses strongly, the soil becomes shallow. On the other hand, these lands located on the Midwest Anatolian threshold are generally semi-arid - in a semi-humid climate zone, but whose soil formation takes place in a short period of time. It arose for these reasons. The maps and citations used in the study were obtained from the sample map sheets from the General Command of Mapping, General Directorate of Mineral Exploration and Research, the Ministry of Food, Agriculture and Livestock and transformed into purpose-oriented maps. Since climate has an important effect on soil formation, meteorological data related to the field have been guaranteed by the General Directorate of State Meteorology. The data obtained were processed in accordance with the purpose, the climatic characteristics of the site were revealed and the rain and temperature map related to the field was drawn. After these studies, the study area was divided into squares at 5 km intervals in order to determine the places where soil samples will be taken. 19 soil samples were taken to represent the surface of the soil (0-30 cm) and gold (31-60 cm). Soil samples taken by soil auger or by opening profiles up to 1 meter were analyzed in the laboratories of Uşak Food, Agriculture and Livestock Provincial Directorate in accordance with the protocol (Uşak University Faculty of Science and Literature - Uşak Provincial Directorate of Food, Agriculture and Livestock). Thus, properties such as pH, total salt, exchangeable cations, organic matter, lime content and particle size distribution (texture) were revealed within the scope of the physical and chemical properties of chromic cambies. By transferring these properties to Arc GIS 10.2 software, distribution maps of physical, chemical, macro and micro element distribution of soils were obtained. Then, soil profiles were opened in appropriate places in order to reveal the horizon structure of the soil and their definition was made. Chromic cambs located on mountainous lands cover large areas compared to other soil types in Uşak. According to the results of the research, the most prominent feature of chromic cambies, which have loamy texture and neutral reaction, is that they are lime-free or less calcareous. There is no sodic problem in these areas where drainage problems are not observed. Since chromic cambics are located in sloping areas, a significant part of the organic matter is removed from the soil by erosion. Therefore, their organic matter content is low. Magnesium content was measured above the expected value. Erosion, misuse of the soil and excessive use of fertilizers are listed as the main problems of these soils. In the conclusion part of the study, various problems have been identified and solution suggestions for them are listed.