İKİNCİ MİLLİ MİMARLIK HAREKETİ VE SONRASI MİMARİSİNİN GÜNÜMÜZ TARİHİ KENTLERİN DOKUSUNA KATKISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Author:
Abstract
Cumhuriyet dönemi mimarisinde İkinci Milli Mimarlık Hareketi olarak adlandırılan, 1938-1950 yıllarını kapsayan bu dönem dünyada ve Türkiye’de çeşitli politik, ekonomik, siyasal ve sosyal değişimlerin etkileri ile gelişerek Cumhuriyet rejiminin mimaride kendi kimliğini yaratma adına ilk önemli adımını oluşturmuştur. Cumhuriyet’in ilk on beş yılını da kapsayan Birinci Milli Mimarlık Hareketi’ndeki temel çıkış noktası olan Osmanlı mimarlığı yerine Anadolu geleneksel halk mimarlığının ön plana çıkarıldığı bu hareket Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihinin özgün bir dönemini oluşturur. Malzeme kullanımından mimari detaylara kadar biçimci bir yaklaşımın etkin olduğu bu dönemde Cumhuriyet’in Halkçılık ilkesi ışığında halk ile bağ kurularak mimaride milli bir kimlik yaratılmak istenmiştir. Ancak, temel sorunlar çözülmeden, sadece biçimsel ve duygusal bir yaklaşımla mimaride milli bir kimlik yaratma çabaları II. Dünya Savaşı’nın bitmesi, ekonomik koşulların değişmesi ve çok partili hayata geçilmesinden sonra yaşanan siyasal değişimler ile sona ermiştir. Batı ile bütünleşmeyi sağlama adına 1950’lerin başlarından itibaren bütün alanlarda olduğu gibi mimarlık alanında da uluslararası akımlar etkili olmaya başlamış ve mimarlıkta İkinci Milli Mimarlık Hareketi’nin getirdiği değerler rafa kaldırılmıştır. Ancak, bu değerler özellikle Anadolu’da yerel mimarlık unsurları ile beslenerek bir moda beğenisine dönüşmüş ve 1970’li yıllara kadar varlığını korumuştur. Başta başkent Ankara ve İstanbul olmak üzere Anadolu’nun çeşitli illerinde karşımıza çıkan İkinci Milli Mimarlık Hareketi yapıları ile bu yapılardan esinlenilerek sonraki dönemde inşa edilen yapılar günümüz tarihi kentlerin kimliklerini ve tarihsel dokularını tamamlayan birer unsur olarak Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi içerisinde özgün bir yer almışlardır. Son yıllarda çeşitli nedenlerle giderek sayıları azalan, bir dönemin tarihini, sosyo-kültürel yapısını belirlemede belge niteliğinde olan ve tarihi kentlerin kimliklerinin ayrılmaz bir parçası olan bu yapıların doğru planlamalarla asıllarına uygun bir biçimde onarılarak gelecek nesillere ulaştırılması kültürel mirasın korunması açısından büyük önem arz etmektedir.
Keywords
Abstract
This period which is named as Second National Architecture Movement in the Republic Period architecture and which covers the period between 1938-1950 developed under the impacts of various political, economic and social changes both in the world and Turkey and established the first important step for the Republic regime in terms of creating its own identity in architecture. This movement in which the Anatolian traditional public architecture was brought to forefront to replace the Ottoman Architecture which had been the basis starting point in the First National Architecture Movement which included the primary ten years of Republic hereby comprises the most unique period of the architecture history of the Republic period. In this period in which a formalist approach was effective, from the use of materials up to architectural details, a connection was established with the with the public in the light of the principle of populism of the Republic and a national identity was aimed to be created in the architecture. However, attempts for creating a national identity in the architecture which were based on an only formal and emotional approach without solving the basic problems expired by the political changes sourced from the expiration of the II. World War, the changes of economic conditions and the implementation of multi-party period. For providing the integration with the west, as experienced in all areas as of early 1950s, international currents began to be effective in the field of architecture as well and the values in the architecture which had been brought by the Second National Architecture Movement were put aside. However, these values were fed by local architectural factors especially in Anatolia and converted into a fashion acclaim and protected its existence until 1970s. Primarily in the capital Ankara and İstanbul, the buildings of Second National Architecture Movement which were encountered in various cities of Anatolia and the structures constructed later on in the following periods under the inspiration of these structures took an unique place within the Republic period architecture history as a factor which are complementing the identities of the cities of today’s history and their historic fabrics. These structures, of which their numbers are getting increased in recent years due to various reasons, which remained like documentary values determining the history and socio- culture of a specific period and which are the integral part of the identities of the historical cities, should be repaired correctly within the scope of correct planning by keeping their unique properties thereof and should be transmitted to future generations. This is vitally important for the protection of the cultural heritage.