Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan ve yaşamı boyunca siyasi istikrarsızlıkların yoğun yaşandığı yetmiş beş yıllık bir birliktelik yaşayan Çekoslovakya, 1989’daki Kadife Devrim’in devamında 1 Ocak 1993’te Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak barışçıl biçimde ayrılmıştır. Orta Avrupa’nın jeostratejik karakteri, bölge coğrafyasında ulus devletlerin kurulmasını engellemiştir. Bölge, daha çok çeşitli milletlerin bir arada yaşamaya mahkûm olduğu imparatorluklara ev sahipliği yapmıştır. Çekler ve Slovaklar da bu dönemde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu bünyesinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı sonucunda yıkılmasıyla, imparatorluk içinde bulunan farklı milletler bağımsızlıklarını ilan ederek ayrı ulus-devlet olma yolunu seçmişlerdir. Bu dönemde Fransız Devrimi’nin yarattığı milliyetçilik akımından etkilenen Çekler ve Slovaklar da tarihleri boyunca ayrı bir devlet olamamanın verdiği motivasyonla birlikteliğe razı olmuşlar ve Çekoslovakya’yı kurmuşlardır. Çekoslovakya özelinde iki farklı milletin bir arada yaşama deneyimi, kuruluş esnasında sınırları arasında kalan azınlıklar, İkinci Dünya Savaşı arifesindeki Nazi işgali, 1968 Prag Baharı ve Sovyetlerin dağılması gibi süreçlere maruz kalma, nihayetinde Kadife Devrim’e giden süreçte birer kilometre taşı olmuştur. Çalışmamızda Çekoslovakya’nın Kadife Devrim’e giden süreçte tek nedenli açıklamalardan ziyade, dağılmaya ilişkin çok yönlü bir analiz yapılarak dağılma süreci ve bu sürecin barışçıllığı incelenecektir.
Established after the First World War and characterized by seventy five years of political instability, Czechoslovakia was divided into the Czech Republic and Slovakia in 1993 through the Velvet Revolution. The geostrategic nature of Central Europe had long prevented the formation of nation-states in the region, which historically served as the domain of empires where various nations were compelled to coexist. During this period, the Czechs and Slovaks also maintained their existence within the Austro-Hungarian Empire. With the collapse of the Austro-Hungarian Empire at the end of the First World War, the different nations within the empire declared their independence and chose to form separate nation-states. Influenced by the wave of nationalism brought about by the French Revolution and driven by the historical motivation of never having their own independent state, the Czechs and Slovaks entered into a partly voluntary, partly compulsory union, establishing Czechoslovakia. The experience of two distinct nations living together within Czechoslovakia, the presence of minorities within its borders from its establishment, the Nazi occupation on the eve of the Second World War, the Prague Spring of 1968, and the dissolution of the Soviet Union all became milestones leading up to the Velvet Revolution. This study examines the disintegration of Czechoslovakia not through single-cause explanations but through a multidimensional analysis, focusing on both the process of dissolution and its peaceful nature.