Author :
Abstract
1838 yılında yabancı devletlerle imzalanan ticaret anlaşmaları, 1853-1856 yılları arasında Rusya ile yapılan Kırım savaşı ve akabinde ilan olunan Islahat fermanı, 1856 yılında imzalanan Paris anlaşması ve 1867 yılında yabancılara Osmanlı toprakları üzerinde emlak edinim hakkının verilmesi gibi gelişmeler Osmanlı imparatorluğu ile Avrupa devletleri arasındaki siyasi, ekonomik ve ticari ilişkilerin gelişmesini sağlamıştır. On dokuzuncu yüzyılda makro düzeyde görülen bu gelişmelerin mikro yansımalarını Feshane fabrikası üzerinden göstermeyi amaçlayan çalışma, özellikle yabancı ve gayrimüslim tüccarların faaliyetlerine odaklanmıştır. 1857-1875 arası dönemde fabrikada yabancı ve gayrimüslim tüccarların hammadde, imalat girdisi, makine ve teçhizat tedariki ve son olarak da finansal kaynak sağlama konusunda faal oldukları tespit edilmiştir. Fabrika ile tüccarlar arasındaki bu ilişkiler hukuki belgeler üzerinden örneklendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Developments such as the trade agreements signed with foreign states in 1838, the Crimean war with Russia between 1853-1856, the Islahat edict of 1856 and the Paris agreement signed afterwards, and the granting of the right to acquire real estate on Ottoman lands to foreigners in 1867 facilitated the development of economic and commercial relations. The study, which aims to show the micro reflections of these developments, which were seen at the macro level in the nineteenth century, through the Feshane factory, especially focused on the activities of foreign and non-Muslim traders. In the period between 1857 and 1875, it was determined that foreign and non-Muslim merchants were active in the supply of raw materials, manufacturing inputs, machinery and equipment and finally financial support (lending). The relations between the factory and the traders are exemplified through legal documents.
Keywords
- 4. HH.d (Hazine-i Hassa Defterleri): 36, 37, 41, 43, 47, 59, 387, 409, 519, 12109, 12319, 14068, 14512, 14520, 15073, 15183, 15692, 17859, 18209, 18211, 18317, 18318, 18325, 18329, 20927, 20928, 21320, 21321, 21410, 21412, 21430, 21451, 21529, 21765, 21766, 21767, 22018, 22021, 22025, 22133, 22512, 23544, 23544, 32811.
- 10. Akşin, S. (1992). ‘‘Siyasi Tarih (1789-1908)’’, Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti 1600-1908, Cem yayınevi, İstanbul.
- 11. Aşkın, E.B. (2020). ‘‘Sanayileşme Sürecinde Feshane-i Amire’’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 12. Ateş, T. (2018). Siyasal Tarih, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- 13. Bağış, İ.A. (1983). Osmanlı Ticaretinde Gayrimüslimler, Turhan Kitabevi, Ankara.
- 14. Beydilli, K. (2007). ‘‘Paris Antlaşması’’, TDV İslam Ansiklopedisi, (34): 169-172.
- 15. Braudel, F. (2018). Akdeniz Mekân Tarih İnsanlar ve Miras, Metis Yayınları, İstanbul.
- 16. Çapar, O. (2019). ‘‘Osmanlı Devlet’inde Fransız Sermayesi (1838-1914)’’, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi
- 17. Cipolla, M.C. (2021). Fatihler, Korsanlar, Tüccarlar (Çev. Erdal Turan), Alfa Yayınları, İstanbul.
- 18. Cipolla, M.C. (2021). Yelkenler ve Toplar (Çev. Erdal Turan), Alfa yayınları, İstanbul.
- 19. Cipolla, M.C. (2015). Dünya Nüfusunun İktisat Tarihi (Çev. Mehmet Sırrı Gezgin), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
- 20. Eldem, E. (2011). ‘‘Kapitülasyonlar ve Batı Ticareti’’. (Ed. Suraiya Faroqhi), Türkiye Tarihi Geç Osmanlı İmparatorluğu 1603-1839, ss.341-396, Kitabevi Yayınevi, İstanbul.
- 21. Ersoy, O. (2001). ‘‘Kağıt’’, Türk Diyanet Vakfı (TDV) İslam Ansiklopedisi, (24): 163-166.
- 22. Genç, M. (2016). Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
- 23. Gülsoy, Ufuk. (1999). ‘‘Islahat Fermanı’’, TDV İslam Ansiklopedisi, (19): 185-190.
- 24. Güran, Tevfik. (2007). ‘‘Feshane’’, TDV İslam Ansiklopedisi, (34): 169-172.
- 25. Güripek, C.M. (2018). ‘‘Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi Düşüncenin Modernleşmesi ve Hayriye Tüccarları’’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 26. İnalcık, H. (2000). ‘‘Osmanlı Dönemi Kapitülasyonların Karakter ve Mahiyeti’’, TDV İslam Ansiklopedisi, (22): 245-252.
- 27. Kabadayı, E.M. (2008). “Working for the State in A Factory in İstanbul: The Role of FactoryWorkers Ethno- Religious and Gender Characteristics in State-Subject Interaction in the Late Ottoman Empire”, Unpublished PhD diss., Ludwig Maximilians Universität München, München.
- 28. Kala, A. (2012). Debbağlıktan Dericiliğe İstanbul Merkezli Deri Sektörünün Doğuşu ve Gelişimi, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
- 29. Kıray, E. (1995). Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
- 30. Kurdakul, N. (1981). Osmanlı Devlet’inde Ticaret Anlaşmaları ve Kapitülasyonlar, Döler Neşriyat, İstanbul.
- 31. Kütükoğlu, M. (1974). Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri 1 (1580-1838), Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
- 32. Kütükoğlu, S.M. (1992). ‘‘Baltalimanı Muahedesi’’, TDV İslam Ansiklopedisi, (5): 38-40.
- 33. Odabaşı, N. (2013). ‘‘Mihaliç Çiftlikat-ı Hümayununda Merinos Koyun Yetiştiriciliği’’, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(25): 289-306.
- 34. Ortaylı, İ. (1995). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil Yayınları, İstanbul.
- 35. Pamuk, Ş. (2018). Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme (1820-1913), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- 36. Yılmaz, F. (2011). Osmanlı’nın Borç Batağı: Düyun-u Umumiyye, İz Yayıncılık, İstanbul.
- 37. Wood, A. (2013). Levant Kumpanyası Tarihi (Çev. Çiğdem Erkal İpek), Doğu Batı Yayınları, Ankara.
