Author :
Abstract
Araştırma sahası olan Babadağ ilçesi, Ege Bölgesi, Ege Bölümü’nde, Denizli ilinin batısında yer almaktadır. Bu çalışmada, son seksen yıldır gündemden düşmeyen Babadağ Heyelanı’nın oluşum ve gelişim özellikleri ve çevresel etkilerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Denizli ilinin yaklaşık 32 km batısında yer alan Babadağ yerleşmesi, Menderes Ovası’nın güney yamaçlarında, Babadağ’ın eteklerinde, derin vadilerin bulunduğu iki vadi arasındaki tepeler, sırtlar ve vadilerin yamaçlarında kurulmuştur. Babadağ, 1941 yılından beri heyelan afet bölgesi olarak bilinmektedir. Özellikle ilçe merkezindeki Gündoğdu Mahallesi, Bakanlar Kurulunun 06/02/2007 gün ve 11684 sayılı kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. Araştırma sahasının jeomorfolojik özellikleri önemli ölçüde yörenin kaderini belirlemiştir. Heyelan kaynaklı sorunlar yüzünden Babadağ ilçe merkezi büyük zarar görmüş, telafisi güç sonuçların öngörülmesi nedeniyle önlemler alınmıştır. Bu çalışmada Babadağ heyelan alanı jeomorfolojik yöntemlerle ele alınacaktır. İnceleme sonucunda, bölgenin jeomorfolojik özelliklerinin ve heyelanların ilçenin büyümesini tam anlamıyla engellediği, heyelan riskinin devam ettiği tespit edilmiştir. Babadağ çevresinin, jeomorfolojik, tektonik, klimatik özellikleri başta olmak üzere diğer coğrafya koşulları heyelanlar için oldukça riskli bir ortam oluşturmaktadır. İlçedeki yükselti, eğim ve yağış değerlerinin yüksekliği, heyelana uygun Pliyosen gölsel kiltaşı, kumtaşı ve marn gibi kayaçların akarsular tarafından yarılması ile ortaya çıkan çok eğimli yamaçlar heyelan afetine zemin hazırlamıştır. Neotektonik dönemde oluşan faylara bağlı basamaklı ve eğimli topografya ve akarsuların güçlü relief enerjisi ile yatağını aşındırması, Büyük Menderes Ovası ile Babadağ arasındaki büyük yükselti farkı sahadaki heyelanların ana nedenleridir. Antropojenik ve doğal afetlerden olan heyelanların bir bölümü afet öncesi referansları ile kendini göstermektedir. Bu nedenle bazı heyelanların oluşumları önceden tahmin edilebilir, önleyici çalışmalarla olası zararların önüne geçilebilir. Babadağ’da uzun yıllardır bilinen ve araştırılan heyelan olayına karşı yürütülen çalışmalar sonucunda Babadağ ilçe merkezinde bulunan Gündoğdu Mahallesi’nde yaklaşık 2000 kişi tahliye edilmiş, heyelan afet alanı olan mahalle yerleşime kapatılmıştır. Yerleşim alanında, halen devam etmekte olan heyelanların vahim sonuçları ön görülerek konutlar boşaltılmıştır. Olası büyük bir afetin vereceği zararların önüne geçilmiştir. Heyelan ve jeomorfolojinin kentsel gelişimi oldukça sınırladığı yörede turizm bir açılım veya çıkış noktası olabilir. Geleneksel ve modern dokuma tesislerinin hayat verdiği ilçe, güzel görünümlü tarihi evleri, dar sokakları, yüksek topografyası, akarsular arasında kalan oldukça eğimli yamaç evleri ve diğer yapıları, daha yüksekte ağaç sınırı üzerinde yükselen dağı, yaylaları ve ormanları ile turizm alanında değerlendirilebilecek potansiyele sahiptir. Jeoturizm potansiyelinin değerlendirilmesi ilçenin kalkınma ve gelişimine büyük katkı sağlayacaktır. Yapılacak çalışmalarla, Babadağ ve çevresinin özellikle kültür ve doğa turizmine yönelik aktiviteler açısından öne çıkması beklenmektedir.
Keywords
Abstract
Babadag district which is research area, is located in the west of Denizli province in Aegean part in Aegean region. In this study, it is aimed to examine the formation and development characteristics of the Babadağ landslide that has not been on the agenda for the last eighty years, to present its environmental effects and solution suggestions. Babadağ settlement which is located about 36 km. from the western of the province of Denizli, is located on the southern slopes of the Menderes basin, on the foothills of Babadağ which has deep valleys and on the slopes of the valley, ridges and hills between the two valleys. Babadağ has been known as a disaster area since 1941. It was declared as ‘Disaster Zone’ with the decision of the Council of Ministers of the Gündoğdu Neighbourhood Council in the district center dated 06/02/2007 and numbered 11684. The geomorphology of the research area significantly determined the fate of the region. Due to the problems caused by landslides, the center of Babadağ greatly damaged, the foreseeing consequences of irreparable results have led to the necessity to take measures. In this study, The landslide region of Babadag will be under debate by using geomorphological methods. It is determined that the geomorphology and the landslide chracaters of the region have completely blocked the growth of the district and also landslide risk continues. The other geography conditions of the district of Babadağ, especially geomorphological, tectonic and the climate features, have provided quite risky conditions for landslides. The highness of the elevation-slope-precipitation values in the district, the sloping slopes formed by the rivers, such as the lacustrine Pliocene claystone, sandstone and marl, have prepared the ground for landslides. The stepping topography of the faults in the neotectonic period and the strong relief energy of the rivers and the erosion of the slopes from the base section, and the major elevation difference between the Büyük Menderes Plain and Babadağ are the main causes of the landslides in the field. Some of the landslides which is from antropogenic and natural disasters, can be observed with pre-disaster references. So the formation of some landslides can be predicted early and possible damages can be prevented by preventive actions. As a result of the activities carried out against the landslide incident in Babadağ for many years, approximately 2000 were evacuated in Gündoğdu Neighbourhood and the disaster zone neighbourhood was closed to settlement. Homes have been evacuated by predicting grave consequences of ongoing landslide in residential area. It has been prevented the damages of a possible big disaster. Tourism can be an expansion or a starting point in the region where geomorphology and landslide restrict urban development quietly. The district, where traditional and modern weaving facilities give life, has the potential to be considered as a tourism area with its beautiful looking historical houses, narrow streets, high topography, houses and other structures on highly inclined ridges between rivers, mountain and forests rising above the tree boundary. The evaluation of geotourism potential will contribute the development and the improvement of the district greatly. It is expected that Babadag and its neighbourhood will come into prominence in terms of activities intended for culture and nature tourism, particularly by the studies which will be made.
Keywords
- Akarsu, İ. (1969). Ege Bölgesinin (Babadağ ve Civarı) Jeolojisi. TJK Bülteni, 1/2, 1-7, Ankara.
- Akarsu, İ. (1969). Ege Bölgesinin (Babadağ ve Civarı) Jeolojisi. TJK Bülteni, 1/2, 1-7, Ankara.
- Altaylı, K., Şeren, İ. İleri, N. & Yılmaz, S. (2006). Babadağ İlçesi Gündoğdu Mahallesi Jeolojik Etüt Raporu. Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
- Anonim. (2017). Denizli Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu. Denizli Büyükşehir Belediyesi, Denizli.
- Binal, A. & Ercanoğlu, M. (2010). “Assessment of Rockfall Potential in the Kula (Manisa, Turkey) Geopark Region”, Environmental Earth Scienses, 61(7), 1361–1373.
- Çelik, S. B. (2012). “Babadağ (Denizli) İlçesindeki Yamaç Duraysızlığının Çok Parametreli İzlemeTeknikleri, Fiziksel Model Deneyleri ve Matematiksel Yöntemlerle İncelenmesi”, Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Çırak, O. (2019). “Babadağ (Denizli) Heyelan Afeti ve Coğrafi Etkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- Çomut, F. C. (2016). “Farklı Yeryüzü Özelliklerinde İleri Insar Teknikleri Kullanılarak YüzeyDeformasyonlarının Belirlenmesi”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Duman, T.Y., T. Çan ve Ö. Emre. (2011). 1/1.500.000 Türkiye Heyelan Envanteri Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayınlar Serisi -27, Ankara, Türkiye. ISBN:978-605-4075-85-3.
- Gökçe, O., Özden, Ş. & Demir, A. (2008). “Türkiye’de afetlerin mekânsal ve istatistiksel dağılımı, Afet bilgileri envanteri”. Ankara: T.C Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
- Kayıhan, K., Demirci, R. & Etiz, A. (2007). “Babadağ İlçesi Gündoğdu Mahallesi Heyelan Afeti Uygulaması ve Yasal Süreç”, TMMOB Afet Sempozyumu, 5-7 Aralık 2007, 405-412, Ankara.
- Kesici, Ö. & Sönmez, M. E. (2012). “30 Ocak 2010 Tepecik Köyü (Adıyaman) Heyelanı”, Doğu Coğrafya Dergisi, 17(27), 207-232.
- Kumsar, H., Aydan, Ö., Tano, H., Çelik, S. B. & Ulusay, R. (2017). “Kentleşme Sürecinde Uzun SüreliHeyelanların Çok Parametreli Sistemlerle İzlenmesi ve Değerlendirilmesi: Babadağ-Gündoğdu (Denizli) Heyelanı”, Yer Mühendisliği, 9, 12-20.
- MTA. Heyelan Envanter Verileri. Yerbilimleri Harita Görüntüleyici ve Çizim Editörü. 10 Ekim 2018, http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx.
- Önay, T.S. (1946). “Babadağ Civarı Göçüntüleri”, MTA Dergisi, 36, 300-304.
- Özdemir, M.A. (1996). “Elâzığ, Kurt Dere Vadisinde Tarımsal Arazilere Zarar Veren Heyelanlar” Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 195-209.
- Özpınar, Y. Köseoğlu, M. Çobanoğlu, İ. Sabaz, Ü. & Ok, R. (1999a). “Babadağ (Denizli) İlçe Merkezi Gündoğdu Heyelanı”, 1. Babadağ Sempozyumu, 1-3 Aralık 1999, 39-53, Denizli.
- Özpınar, Y. Köseoğlu, M. Çobanoğlu, İ. Sabaz, Ü. & Ok, R. (1999b). “Babadağ ve Yakın ÇevresindekiKitle Hareketleri ve Bunların Sınıflandırılması”, 1. Babadağ Sempozyumu, 1-3 Aralık 1999, 23-39, Denizli.
- Öztürk, K. (2002). “Heyelanlar ve Türkiye’ye Etkileri”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 35–50.
- Paü Haber. 09 Kasım 2018, http://haber.pau.edu.tr/tr/Haber/prof-dr-kumsar-ve-ekibinin-uluslararasi- duzeydeki-projesi-2000-kisinin-hayatini-kurtardi.
- TÜİK (2018, Aralık). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. http://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (Erişim Tarihi: 02.09.2019).
- Varnes, D. J. (1958). Landslide Types and Processes. Highway Research Board Special Report, (29).
