Author :
Abstract
İnsanoğlunun en önemli yaşam kaynakları arasında yer alan su, çeşitli vasıtalar aracılığıyla şehirlere ve semtlere getirilerek su yapılarının oluşmasına imkan sağlamıştır. Osmanlı semtlerinin mimari dokusunun oluşmasında önemli rol oynayan su yapıları arasında hiç kuşkusuz çeşmeler ilk sırada yer almaktadır. Birer hayrat olarak da bildiğimiz çeşmeler, Osmanlı saraylı kadınları tarafından en fazla inşa ettirilen yapılardandır. Bu kadınlardan biri de II. Mahmut’un validesi Nakşidil Valide Sultan’dır. Bu çalışmada; Nakşidil Valide Sultan’ın İstanbul’da inşa ettirdiği üç müstakil çeşmesinin mimari özellikleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmış; çeşmelerin geçirmiş olduğu onarımlar arşiv belgeleriyle ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
Water, which is among the most important sources of life of human beings, has been brought to cities and districts by means of various means and has enabled the formation of water structures. There is no doubt that fountains are the first among the water structures that play an important role in the formation of the architectural texture of the Ottoman districts. Fountains, also known as charities, are one of the most constructed structures of the Ottoman palace women. One of these women is II. Mahmut's Mother Nakşidil Valide Sultan. In this study; the architectural features of three detached fountains built by Nakshidil Valide Sultan in Istanbul were discussed in detail and, repairs of fountains have been revealed with archival documents.
Keywords
- Ağaoğlu, M. (Ocak 2018). “Sultan III. Mustafa ve I. Abdülhamid Devri Ġstanbul ÇeĢmeleri”,
- Ağaoğlu, M. (Ocak 2018). “Sultan III. Mustafa ve I. Abdülhamid Devri Ġstanbul ÇeĢmeleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(19):70–115.
- BarıĢta, H. Ö. (2002). “BaĢkent Ġstanbul‟dan Örnekleriyle Osmanlı Ġmparatorluğu Dönemi ÇeĢmeleri”, Türkler Ansiklopedisi (12):38 –395, Ankara.
- Egemen, A. (1993). Ġstanbul‟un ÇeĢme ve Sebilleri, Arıtan Yayınevi, Ġstanbul.
- Eyice, S. (1993). “ÇeĢme”, Türkiye Diyanet Vakfı Ġslam Ansiklopedisi (8):277–287, Ġstanbul. Haskan, M. N. (2001). Yüzyıllar Boyunca Üsküdar 3, Üsküdar Belediyesi, Ġstanbul.
- Ġyianlar, A. (1992). “Vâlide Sultanların Ġmar Faaliyetleri”, Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
- Kolay, A. (2010). Sancaktepe Tarihi, Sancaktepe Belediyesi, Ġstanbul.
- Konyalı, Ġ. H. (1977). Âbideleri ve Kitâbeleriyle Üsküdar Tarihi 2, Türkiye YeĢilay Cemiyeti Yayınları, Ġstanbul.
- Köse, N. & Meyveci, M. (2017). Ġstanbul‟un 100 Hanım ÇeĢmesi, Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi Kültür A.ġ., Ġstanbul.
- Ödekan, A. (1997). “ÇeĢme”, “EczacıbaĢı Sanat Ansiklopedisi”, (1):396-397, Ġstanbul. Özdamar, M. (1988). “Namazgâhlar”, Vakıflar Dergisi, 20(20):221–248.
- Pazan, Ġ. (2007). PadiĢah Anneleri Eserleriyle Valide Sultanlar, Babıali Kültür Yayıncılığı, Ġstanbul.
- Pilehvarian, N. K. (2001). “Osmanlı ÇeĢme Mimarisinde XIX. Yüzyıl DeğiĢimleri”, Tarihi,Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu IV Tebliğler, 5–7 Mayıs 2000, (Editör. Ġrfan ÇalıĢan), Eyüp Belediyesi, 68–75, Ġstanbul.
- Sakaoğlu, N. (1999). “NakĢidil Sultan”, YaĢamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi (2):342–343, Ġstanbul.
- Sakaoğlu, N. (2015). Bu Mülkün Kadın Sultanları, Alfa Basım Yayım Dağıtım, Ġstanbul.
- Sarıcaoğlu, F. (2006). “NakĢidil Sultan”, Türkiye Diyanet Vakfı Ġslam Ansiklopedisi (32):34–344, Sarıcaoğlu, F. (2001). “NakĢidil Valide Sultan”, Türklük AraĢtırmaları Dergisi, (9):97–109.
- Suver, H. (2016). Kitabelerin Kitabı Fatih – Fatih Ġlçesi Türk – Ġslam Devri Kitabeler Envanteri, Fatih Belediyesi, Ġstanbul.
- TanıĢık, Ġ. H. (1945). Ġstanbul ÇeĢmeleri 2 - Beyoğlu ve Üsküdar Cihetleri, Maarif Matbaası,Tayyâr- zâde, A. (2010). Osmanlı Saray Tarihi – Târih-i Enderûn 3 (Çev.: Mehmet Arslan), Kitabevi Yayınları, Ġstanbul.
- Tiryaki Y. (1994). “NakĢidil Sultan ÇeĢmesi”, Dünden Bugüne Ġstanbul Ansiklopedisi (6):40–41, Tiryaki, Y. (2004). GeçmiĢten Günümüze Beyoğlu 1, Taç Vakfı Yayınları, Ġstanbul.
- Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı. “Kur‟ân-ı Kerim”. EriĢim: 15 Nisan 2019. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/3-al-i-imran-suresi
- Ġstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü‟nden alınan 07.05.2001 tarihli yazı.
- Ġstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü‟nden alınan 14.09.1973 tarihli restorasyon projesi.
