Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Okul Öncesi ve İlkokul Eğitim-Öğretim Programlarının Çevre Eğitimi ve Sürdürülebilirlik Perspektifinden İncelenmesi
Author :
Abstract
Bu eser, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli doğrultusunda yayınlanan yeni eğitim-öğretim programlarının çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik bağlamında nasıl yapılandığını incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Yeni Maarif Modeli’nin sunduğu bütüncül yaklaşım, çevre eğitiminin sürdürülebilir kalkınma bağlamında ele alınmasına olanak sağlamaktadır. Çevre okuryazarı bireyler yetiştirmek için okul öncesi eğitimden itibaren çevre eğtimi ve sürdürülebilirlik kavramları üzerine inşa edilmiş bir eğitim-öğretim program yapılandırmak gerekmektedir. Eğitim politikalarının çocuklara erken yaşlardan itibaren çevre bilinci ve sürdürülebilir yaşam alışkanlıkları kazandırma hedefiyle örtüştüğü bu dönemde, disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınan her katkı daha da anlam kazanmaktadır. Türkiye’de okul öncesi eğitim programları, çevre eğitimi açısından belirgin bir evrim geçirmiştir. 1990’lardan itibaren sınırlı tematik içeriklerle başlayan süreç, 2023 yılına gelindiğinde daha sistemli, değer odaklı ve çevre okuryazarlığını destekleyen bir yapıya kavuşmuştur. Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilimleri dersleri, çevre eğitiminin farklı boyutlarını ele alarak öğrencilerin çevreye duyarlı bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlamaktadır. Hayat Bilgisi dersi, öğrencilerin çevreye yönelik bireysel tutum ve alışkanlıklarını geliştirme açısından temel kazanımlar içermekle birlikte, sürdürülebilir yaşam tarzlarına dair kavramsal derinlikten yoksundur. Sosyal Bilgiler dersi, çevre-insan etkileşimini daha kapsamlı ele alırken; Fen Bilimleri dersi çevre problemlerine çözüm üretme odaklı, bilimsel temelli yaklaşımıyla öne çıkmaktadır. Ancak bu programların daha etkili sonuçlar doğurabilmesi için öğretmen eğitimi, materyal desteği, okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımı ve ölçme-değerlendirme uygulamalarının çeşitlendirilmesi gerekmektedir. Hazırlanan bu eser, okul öncesi, ilkokul (Hayat bilgisi, sosyal bilgiler, fen bilimleri) eğitim-öğretim programlarını çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik açısından geçmişten bugüne incelemiştir. Sonuçlar ve öneriler ile ilgili çalışma araştırmacılar, öğretmenler, öğretmen adayları için yol gösterici bir kaynak olmayı amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
This work has been prepared with the aim of examining how the newly published education curricula, aligned with the Türkiye Century Maarif Model, are structured in the context of environmental education and sustainability. The holistic approach offered by the new Maarif Model enables environmental education to be addressed within the framework of sustainable development. In order to raise environmentally literate individuals, it is essential to structure an education curriculum built upon the concepts of environmental education and sustainability starting from early childhood education. In this period where educational policies align with the goal of instilling environmental awareness and sustainable living habits in children from an early age, every contribution approached through an interdisciplinary lens becomes even more meaningful. In Turkey, early childhood education programs have undergone a noticeable evolution in terms of environmental education. Starting with limited thematic content in the 1990s, the process has reached a more systematic, value-oriented, and environmentally literate-supportive structure by 2023. The courses of Life Sciences, Social Studies, and Science contribute to students' development as environmentally conscious individuals by addressing different dimensions of environmental education. The Life Sciences course includes basic achievements in developing students’ individual attitudes and habits toward the environment, but lacks conceptual depth regarding sustainable lifestyles. The Social Studies course handles the human-environment interaction in a more comprehensive way, while the Science course stands out with its scientifically based approach focused on producing solutions to environmental problems. However, in order for these curricula to yield more effective outcomes, improvements are needed in teacher training, material support, use of out-of-school learning environments, and diversification of assessment and evaluation practices. This work reviews the education curricula of early childhood and primary education (Life Sciences, Social Studies, and Science) from past to present in terms of environmental education and sustainability. With its findings and recommendations, the study aims to serve as a guiding resource for researchers, teachers, and teacher candidates.
