Author :
Abstract
İnsan var olduğu günden bu yana yaşamında hep doğadan ilham almıştır. Kullandığı ilk aletler, barınma ihtiyacını giderdiği ilk mekanlar, giyinmek ve ısınmak için kullandığı tekstiller hep doğadan elde ettiği malzemeler ile yapılmıştır. Bunun yanı sıra insan gözünün gördüğü, dokunduğu, hissettiği her şeyi de güzelleştirme çabasında olmuştur. Kullandığı aletleri, tekstillerini, evini kısacası çevresini de kendi zevk ve beğenisine göre doğada gördüklerini yansıtarak, doğayı taklit ederek süslemiştir. Yaşam koşulları, inançlar, gelenekler bu süsleme anlayışına yön vermekle birlikte doğadaki bitki, çiçek ve hayvanlar süslemelerde her zaman kendini göstermiştir.
Doğada bulunan renk ve formlar, çiçek, bitki ve hayvanlar zamanla farklı motiflerin tasarlanmasına yol açmıştır. Bu motifler zaman içerisinde stilizasyon (üslüplaştırma) ve kompozisyon ile bütünleşerek tasarıma dönüşmüştür. Batı sanatında stilizasyon kelimesi Osmanlı Döneminde üslûplaştırma olarak karşımıza çıkmakla birlikte günümüzde her ikisi de kullanılmaktadır. Osmanlı Döneminde halı, kumaş dokuma, çini vb süslemelerinde en çok karşılaştığımız motifler nakkaşlar tarafından doğadan ilham alınarak çizilmiştir. Bu dönemde en çok kullanılan bitki kaynaklı motifler gruplandırılmıştır. Hatayi grubu altında toplanan bu motifler yaprak, penç, hatayi ve yarı üsluplaştırılmış çiçek motifleri olarak adlandırılmıştır.
Günümüz tasarım anlayışında da doğa büyük yer bulmaktadır. Doğa çıkışlı form, imge ve motifler tasarımların en önemli unsurudur. Tekstil tasarımda yüzey tasarımlarında çiçek, bitki ve hayvan motifleri sıkça kullanılmaktadır. Bu makale çalışmasında doğada yer alan çiçeklerin yarı stilize edilerek kumaş desen tasarımında kullanılması konusu işlenmiştir. Motif, stilizasyon, tasarım gibi terimlerin yanı sıra Osmanlı Dönemi Hatayi grubu ve yarı üsluplaştırılmış çiçek motifleri incelenmiştir. Doğadan seçilen çiçek örneklerinin kumaş yüzey tasarımında kullanılması örneklerine yer verilmiştir.
Keywords
Abstract
Man has always been inspired by nature in his life since the day he existed. The first tools he used, the first places he used to meet his shelter needs, and the textiles he used to dress and warm up were all made with materials obtained from nature. In addition, he strived to beautify everything that the human eye sees, touches and feels. He decorated the tools he used, his textiles, his house, in short, his surroundings, by imitating nature and reflecting what he saw in nature, according to his own taste and liking. Although living conditions, beliefs and traditions direct this understanding of decoration, plants, flowers and animals in nature have always shown themselves in decorations.
Colors and forms found in nature, flowers, plants and animals have led to the design of different motifs over time. These motifs have transformed into design over time by integrating with stylization and composition. In Western art, the word stylization appeared as”üsluplaştırma” in the Ottoman Period, but both are used today. The motifs we encounter most in the decorations of carpets, fabric weaving, tiles, etc. during the Ottoman Period were drawn by miniaturists inspired by nature. The plant-based motifs most used in this period are grouped. These motifs, collected under the Hatayi group, are called “yaprak, penç, hatayi” and semi-stylized flower motifs.
Nature also has a big place in today's design approach. Forms, images and motifs originating from nature are the most important elements of designs. Flower, plant and animal motifs are frequently used in surface designs in textile design. In this article, the subject of semi-stylized flowers in nature and their use in fabric pattern design is discussed. In addition to terms such as motif, stylization and design, the Ottoman Era Hatayi group and semi-stylized flower motifs were examined. Examples of using flower samples selected from nature in fabric surface design are included.
