Author :
Abstract
Engelli bireylerin en temel istek ve ihtiyaçlarından biri çalışma yaşamına dahil olmaktır. Dünyada ve Türkiye’de engelli bireyler için uygulamaya konulmuş ve birçoğu hala yürütülmekte olan çeşitli istihdam yöntemleri bulunmaktadır. Ancak bu yöntemler günümüzde hala yeterince bilinmemekte ve doğru uygulanmamaktadır. Bu nedenle engelli bireyler istihdam edilme haklarından mahrum bırakılmaktadır. Bu bağlamda, araştırmanın amacı Kadirli’de yaşayan engellilerin haklarını ne düzeyde bildiklerini saptamak ve engelli bireylerin Kadirli’deki yiyecek içecek işletmelerinde istihdam edilme durumlarının hangi düzeyde olduğunu belirlemektir. Nitel araştırma yöntemi kullanılan bu araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 10 engelli birey ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonucunda engelli bireylerin, engelli haklarını ve engelli çalıştırma yöntemlerinin içeriklerini yeteri kadar bilmedikleri görülmüştür. Yiyecek içecek işletmelerinde işverenlerin ve diğer çalışanların engelli bireylere karşı bazen alaycı ve kötü tutumlar sergiledikleri tespit edilmiştir. Dolayısıyla, yiyecek içecek işletmelerindeki engelli bireylere yönelik tutum ve davranışlar engellilerin istihdam edilmemesinde önemli bir unsurdur. Engelli bireylere uygun pozisyonlarda çalışma ortamı oluşturulmalı ve engelli bireyler bilinçlendirilmelidir. Ayrıca toplum engelliler konusunda bilinçlendirilerek toplumda bir farkındalık oluşturulmalıdır.
Keywords
Abstract
One of the most basic wants and needs of disabled people is to be included in working life. Various employment methods that have been put into practice for people with disabilities in the world and in Turkey, many of which are still being implemented. However, these methods are still not known enough and are not applied correctly. For this reason, disabled people are deprived of their right to be employed. In this context, the research aims to determine to what extent disabled people living in Kadirli know their rights and to determine the level of employment of disabled people in food and beverage businesses in Kadirli. In this study, in which qualitative research method was used, face-to-face interviews were conducted with 10 disabled individuals determined by purposive sampling method. As a result of the research, it was seen that disabled people do not know enough about the rights and the content of disabled employment methods. It has been determined that employers and other employees in food and beverage businesses sometimes exhibit cynical and bad attitudes towards disabled individuals. Therefore, attitudes and behaviors toward disabled people in food and beverage businesses are an important factor in not employing disabled people. A working environment should be created in suitable positions for disabled people and people with disabilities should be made aware. In addition, society should be made aware of the disabled and an awareness should be created in society.
Keywords
- 1. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni – Haziran 22. https://www.aile.gov.tr/media/113393/eyhgm_istatistik_bulteni_haziran2022.pdf (Erişim tarihi: 15.06.2022).
- 2. Aköğretmen, M., & Orhan, S. (2020). Engelli istihdamında bir alternatif olarak engelli girişimciliği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 236-256.
- 3. Akyıldız, N. A. (2017). Avrupa Birliği’nde engelli politikası. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(13), 48-59.
- 4. Anbarlı Bozatay, Ş., & Ayyıldız, M. (2018). Türkiye’de engellilerin istihdam sorunlarına yönelik kamu politikaları. Kesit Akademi Dergisi, (14), 75-93.
- 5. Azarkan, E., & Benzer, E. (2018). Birleşmiş milletler engelli kişilerin haklarına dair sözleşme ve Türkiye’de engelli hakları. DÜHFD, 23(38), 3-29.
- 6. Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
- 7. Bayrakcı, O. (2021). Engelli Bireyler ve Çalışma Hayatı. F. Altun (Der.). Güncel Sosyal Politika Tartışmaları içinde (ss. 151-175). Ankara: Gazi Kitabevi.
- 8. Birleşmiş Milletler (BM). (1948). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. https://www.un.org/en/about-us/universal- declaration-of-human-rights (Erişim tarihi: 15.06.2022).
- 9. Çınarlı, S. (2008). Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesinde Engelli Hakları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İzmir.
- 10. Çitil, M., & Üçüncü, M. K. (2018). Türkiye’de Engelli Hakları ve Engelliler Hukuku’nun durumu. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 9(35), 235-237.
- 11. Çondur, F., Yenipazarlı, A., & Cömertler, N. (2020). Engelli istihdamının dünyada ve Türkiye’deki görünümü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 347-362.
- 12. Durmaz, Ş. (2017). Engellilik ve işgücü piyasası ilişkisi. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(15), 249-276.
- 13. Eren, A. (2010). Engellilerin İş Yerlerinde Çalıştırılması İçin Yapılabilecekler Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
- 14. Esen, M. F. (2018). Türkiye’de Engelli Bireylerle İlgili Veriler. S. Arıkan, & E. Ayyıldız (Der.). Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı içinde (ss. 11-38). İstanbul: Akademik Kitaplar.
- 15. Gönülaçan, A. (2016). Engelli istihdamına yönelik işveren tutumları: Trabzon örneği. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 111-130.
- 16. İslamoğlu, E., Yiğit, Y., & Budak, N. (2020). Türkiye’de engelli bireylerin çalışma koşulları: Bizimköy örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(37), 471-497. DOI: 10.35408/comuybd.557306.
- 17. Karamercan, A. N. (2021). Ortopedik engelli memurların iş yaşamında karşılaştıkları sorunlar (Ankara ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Ankara.
- 18. Koca, C. (2010). Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/9259/mod_resource/content/0/engelsiz%C5%9Fehirplanlama%20raporu. pdf (Erişim tarihi: 15.06.2022).
- 19. Orhan, S. (2015). Türkiye’de engellilerin bilinç düzeyi: Engellilere sunulan istihdam hakları. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 73-98.
- 20. Özaydın, M. M., & Ölmezoğlu İri, N. İ. (2020). İşgücü piyasasında engelli istihdamı üzerine emek arz yönlü bir araştırma: Gümüşhane örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 89110.
- 21. Özeren, M. (2019). Turizm paydaşlarının bakış açılarıyla engelli turizmi: Konya örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Konya.
- 22. Öztürk, M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği Raporu. İstanbul: MÜSİAD Cep Kitapları.
- 23. Polat, E. K., Bacak, B., & Kıroğlu, F. (2020). Çalışma yaşamında görme engelli bireyler: Çanakkale örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 917-960.
- 24. Remi Gazete. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf (Erişim tarihi: 15.06.2022).
- 25. Sülün, İ. (2021). DSÖ: Dünya genelinde 1 milyardan fazla engelli bulunuyor. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/saglik/dso-dunya-genelinde-1-milyardan-fazla-engellibulunuyor/2436449#:~:text=D%C3%BCnya%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC%20( DS%C3%96)%20verilerine,fakt%C3%B6rler%20aras%C4%B1ndaki%20etkile%C5%9Fimi%20ifade%20ediyor.
- 26. Uslu, G. A. (2019). Alanya bölgesindeki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmelerinin bedensel engelli turizmine bakışı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, Antalya.
- 27. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- 28. Yıldırım, Ç. (2020). İş hayatında 25-45 yaş arası fiziksel engelli bireylerin istihdamı iş sağlığı ve güvenliği; Bir araştırma örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Rumeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı, İstanbul.
- 29. Yıldız, Z., Yıldız, S., & Bozyer, S. (2018). İşitme engelli turizmi (sessiz turizm): Dünya ve Türkiye potansiyeline yönelik bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 103-117.
