Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Düzeyleri ile Sınıf Öğretmenlerinin Kolektif Yeterlik Algıları Arasındaki İlişki
Author :
Abstract
Bu çalışma sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre okul müdürlerinin güçlendirici liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin kolektif yeterlik algıları arasında bir ilişki olup olmadığını belirlemek için gerçekleştirilmiştir. Eskişehir ili Odunpazarı ilçesinde 2022-2023 eğitim öğretim yılında kamu ilkokullarında görev yapan 112 sınıf öğretmeni çalışmaya katılmıştır. Kolay örnekleme yöntemi ile belirlenen öğretmenler araştırmaya gönüllü olarak katılmıştır. Nicel olarak gerçekleştirilen araştırma betimsel nitelikte ve ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacına ve alt amaçlarına ulaşabilmek için veri toplama aracı olarak makale yazarları tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu, Konan ve Çelik tarafından Türkçeye uyarlanan Güçlendirici Liderlik Ölçeği (OMGLÖ) ve Erdoğan ve Dönmez tarafından Türkçeye uyarlanan Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeği ölçek sahiplerinden izin alınarak kullanılmıştır. Araştırma verileri çevrim içi veri toplamaya izin veren uygulamalar aracılığı ile toplanmış ve üzerinde değişiklik yapılmadan bilgisayar ortamında veri analizine uygun hale getirilmiştir. Araştırmanın verileri normal dağılıma sahip olduğu için parametrik testler uygulanmış ayrıca okul müdürlerinin güçlendirici liderlik özellikleri ile sınıf öğretmenlerinin kolektif yeterlik algıları arasında ilişki olup olmadığını belirlemek için Pearson Çarpım Moment Korelasyon analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar şunlardır: Sınıf öğretmenlerinin okul müdürü güçlendirici liderlik algıları “çoğu zaman” düzeyinde ve kolektif yeterlik algıları “çok” düzeyindedir. Okul müdürünün güçlendirici liderlik özellikleri ile öğretmenin kolektif yeterlik algı düzeyi arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Okul müdürlerinin güçlendirici liderlikleri öğretmenin cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve mevcut okul müdürü ile çalışma süresi değişkenlerinde farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin okul müdürü güçlendirici liderlik algıları 10-20 yıl mesleki kıdeme sahip öğretmenlerle 21 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip öğretmenler arasında 21 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin lehine olacak şekilde anlamlı farklılıklar göstermektedir. Öğretmenlerin kolektif yeterlik algıları öğretmenin cinsiyet, yaş, eğitim durumu, mesleki kıdem ve mevcut okul müdürü ile çalışma süresi değişkenlerinde farklılık göstermemektedir.
Keywords
Abstract
This study was conducted to determine whether there is a relationship between the empowering leadership levels of school principals and the collective Decency perceptions of teachers according to the opinions of classroom teachers. In the 2022-2023 academic year in Odunpazarı district of Eskişehir province, 112 classroom teachers working in public elementary schools participated in the study. The teachers determined by the easy sampling method participated in the research voluntarily. The research, which was carried out quantitatively, was carried out in a descriptive and relational screening model. Turkish Teacher Competency Scale (OMGLÖ), adapted to Turkish by Konan and Çelik, and Collective Teacher Competence Scale adapted to Turkish by Erdoğan and Dönmez were used as a data collection tool to reach the purpose and sub-goals of the research, with the permission of the scale holders. The research data were collected through applications that allow online data collection and made suitable for data analysis in a computer environment without modification. For the normal distribution, parametric tests applied to the data of this research with classroom teachers, school principals also empowering leadership capabilities ' collective efficacy to determine whether there is a relationship between the Pearson product-moment correlation analysis was conducted. The results obtained from the research are as follows: Classroom teachers' perceptions of school principal empowering leadership are at the “most of the time” level and their collective competence perceptions are at the “very” level. It has been concluded that there is no statistically significant relationship between the empowering leadership characteristics of the school principal and the level of perception of collective Decency of the teacher. The empowering leadership of school principals does not differ in the variables of gender, age, educational status of the teacher and working time with the current school principal. Teachers perceptions of empowering leadership with teachers and the school principal with over 21 years 10-20 years between teachers with seniority seniority occupational occupational occupational shows significant differences in favor of teachers with seniority over 21 years. The collective competence perceptions of teachers do not differ in the variables of gender, age, educational status, professional seniority and working time with the current school principal.
Keywords
- 1. Akyürek, M. İ. (2020). Okul Yöneticilerinin Öz-Yeterlik Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 72-83.
- 2. Aras, G. (2013). Personel Güçlendirme Yönetiminde Güçlendirici Liderlik Davranışları Uygulaması: Kemer Bölgesi Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
- 3. Armstrong-Coppins, D. (2003). What Principals do to Increase Collective Teacher Efficacy in Urban Schools. (Doctoral Thesis). Cardinal Stritch University College of Education, Wisconsin.
- 4. Arnold, A., Arad, S., Rhoades, J. ve Drasgow, F. (2000). The Empowering Leadership Questionnaire the Constranction and Validation of a New Scale for Measuring Leader Behaviors. Journal of Organizational Behavior, 21, 249-269.
- 5. Bandura, A. (1977a). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 8 (2).
- 6. Bandura, A. (1977b). Social Learning Theory. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
- 7. Bandura, A. (1995). Exercise of Personal and Collective Efficacy in Changing. A. B. (Ed.) içinde, Self-Efficacy in Changing Societies (s. 1-45). New York: Cambridge University Press.
- 8. Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
- 9. Basım, H. N., Korkmazyürek, H. ve Tokat, A. O. (2008). Çalışanların Öz Yeterlilik Algılamasının Yenilikçilik ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 121-130.
- 10. Bayın, M. A. (2021). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Düzeyleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefeti Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- 11. Bellibaş, M. Ş., Karadağ, N. ve Gümüş, S. (2021). Kolektif Öğretmen Yeterliği ile Öğretmen Failliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hiyerarşik Lineer Modelleme (HLM) Analizi. Başkent University Journal of Education, 8 (1), 160-168.
- 12. Bıkmaz, F. (2004). Öğretmenlerin Öz Yeterlik ve Kolektif Yeterlik Algıları. Y. K. (Ed.) içinde, Eğitimde Bireysel Farklılıklar (s. 289-314). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- 13. Bolat, T. (2008). Dönüşümcü Liderlik, Personeli Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
- 14. Bowen, D. ve Lawler, E. (1995). Empowering Service Employees. Sloan Management Review, 36 (4), 73.
- 15. Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
- 16. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- 17. Carifio, J. ve Perla, R. (2008). Resolving the 50 Year Debate around Using and Misusing Likert Scales. Medical Education, 42, 1150-1152.
- 18. Cevahir, H. (2004). Güçlendirici Liderlik Davranışları Ile Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Gebze.
- 19. Chen, G. ve Bliese, P. D. (2002). The Role of Different Levels of Leadership in Redicting Self and Collective Efficacy: Evidence for Discontinuity. Journal of Applied Psychology, 87, 549-556.
- 20. Collins, C. C. ve Parker, S. K. (2003). Designing Project Teams to Enhance Their Collective Efficacy. Australian Journal of Psychology, 55, 120.
- 21. Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1998). Charismatic Leadership in Organizations. California: Sage Publications.
- 22. Coşkuner, M. (2018). Liderlik Tiplerinin Örgütsel Muhalefet Üzerindeki Etkileri: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
- 23. Crawford, C. B., Brungardt, C. L. ve Maughan, M. (2000). Understanding Leadership: Theories & Concepts. Canada: Rocy Mountain Press.
- 24. Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: Spss ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- 25. Dağlı, E. ve Kalkan, F. (2021). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algıları ve İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki. Education and Science, 46 (208), 105+.
- 26. Demir, H. D. (2019). Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Örgüt İklimi ve Öğretmenlerin Kolektif Yeterlik Algısı Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 27. Donohoo, J. (2017). Collective teacher efficacy research: implications for professional learning. Journal of Professional Capital and Community, 2 (2), 101-116.
- 28. Erdamar, G. (2007). Sosyal Öğrenme Kuramı. A. (. Ulusoy içinde, Eğitim Psikolojisi (s. 315-352). Ankara: Anı Yayıncılık.
- 29. Erdoğan, E. (2021). Dijital Okuryazarlık ve Siber Zorbalık: Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Bir İlişkisel Tarama Araştırması. International Journal of Field Education , 7 (2), 61-76.
- 30. Erdoğan, U. ve Dönmez, B. (2015). Kolektif Öğretmen Yeterliği Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21 (3), 345-366.
- 31. Fraenkel, J. ve Wallen, N. (2006). How to Desing and Evaluate Research in Education. New York: McGaw- Hill International Edition.
- 32. Gibson, S. ve Dembo, M. H. (1984). Teacher Efficacy: A Construct Validation. Journal Of Educational Psychology, 76, 569-582.
- 33. Goddard, R. D., Hoy, W. ve Woolfolk-Hoy, A. (2000). Collective Teacher Efficacy: It’s Meaning, Measure, and İmpact on Student Achievement. American Education Research Journal, 37 (2), 479–507.
- 34. Goddard, R. G., Hoy, W. K. ve Woolfolk Hoy, A. (2004). Collective Efficacy: Theoretical Development, Empirical Evidence, and Future Directions. Educational Researcher, 33 (3), 3-13.
- 35. Gümüş, A. (2013). İlkokul Yöneticilerinde Güçlendirici Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Psikolojik Güçlendirmenin Aracılık Rolü (Ankara İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 36. Hattie, J., Masters, D. ve Birch, K. (2016). Third Visible Learning Annual Conference: Mindframes and Maximizers. Washington, DC: Routledge.
- 37. İmamoğlu, B. E. (2019). Güçlendirici Liderlik ile Yenilikçi İş Davranışı Arasındaki İlişkide Algılanan Örgütsel Destek ve Bilgi Paylaşımı Davranışının Aracı Rolü: Bilişim Sektöründe Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- 38. Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. İstanbul: Asil Yayıncılık.
- 39. Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (28. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- 40. Kaya, A., Balay, R. ve Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerine İlişkin Bilme, Uygulama ve Eğitim İhtiyacı Düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9 (2), 13035134.
- 41. Kelecioğlu, H. ve Göçer Sakin, S. (2014). Geçmişten Günümüze Geçerlik. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme Dergisi, 5 (2), 1-11.
- 42. Koçak, S. (2016). Ortaöğretim Kurumlarındaki Psikolojik Sözleşme Üzerinde Güçlendirici Liderlik Davranışlarının Rolü. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 43. Konan, N. ve Çelik, T. O. (2017). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderliğine İlişkin Öğretmen Algısı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 322-335.
- 44. Konan, N. ve Çelik, T. O. (2018). Güçlendirici Liderlik Ölçeğinin Eğitim Örgütleri İçin Türkçe’ye Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kastamonu Education Journal, 26 (4), 1043-1054.
- 45. Konczak, L. J., Stelly, D. J. ve Trusty, M. L. (2000). Defining and Measuring Empowering Leader Behaviors: Development of an Upward Feedback Instrument. Educational and Psychological Measurement, 60 (2),, 301313.
- 46. Kurt, T. (2009). Okul Müdürlerinin Dönüşümcü ve İşlemci Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Kolektif Yeterliği ve Öz Yeterliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 47. Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin Öz Yeterlik ve Kolektif Yeterlik Algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (2), 195-227.
- 48. Manz, C. C. ve Sims, H. P. (1991). Superleadership: Beyond the Myth of Heroic Leadership. Organizational Dynamics, 19 (4), 18-35.
- 49. Pearce, C. L., Conger, J. A. ve Locke, E. A. (2008). Shared Leadership Theory. The Leadership Quarterly, 19 (5), 622-628.
- 50. Schmitz, G. ve Schwarzer, R. (2000). Selbstwirksamkeiterwartung Von Lehrern: Laengschnitt Befunde Mit Einem Neuen Instrument. Zeitschrift für Sozialpscychologie, 14 (1), 12-25.
- 51. Sert, H. (2021). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderliğinin Öğretmenlerin Kuantum Paradigmasından Okula Bakışına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- 52. Srivastava, A., Bartol, K. M. ve Locke, E. A. (2006). Empowering Leadership in Management Teams: Effects on Knowledge Sharing, Efficacy, and Performance. Academy of Management Journal, 49 (6), 1239-1251.
- 53. Tschannen-Moran, M. ve Barr, M. (2004). Fostering Student Learning: The Relationship of Collective Teacher Efficacy and Student Achievement. Leadership and Policy in Schools, 3 (3), 189-209.
- 54. Tschannen-Moran, M. ve Woolfolk-Hoy, A. (2007). The Differential Antecedents of Self-Efficacy of Novice and Experienced Teachers. Teaching and Teacher Education, 23, 944-956.
- 55. Turhan, M. ve Yaraş, Z. (2014). İlkokul Yöneticilerinin Program Liderliği Davranışlarını Gösterme Düzeylerinin Öğretmenlerin Kolektif Yeterlik Algısına ve Örgütsel Öğrenme Düzeyine Etkisi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 39, 175-193.
- 56. Üstel, Ö. (2022). Öğretmen Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Güçlendirici Liderlik Düzeyleri ile Öğretmenlerin Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- 57. Wilkinson, A. (1998). Empowerment: Theory and Practice. Personnel review, 27 (1), 40-56.
- 58. Wood, R. ve Bandura, A. (1989). Social Cognitive Theory of Organizational Management. Academy of Management Review, 14 (3), 361-384.
- 59. Xue, Y., Bradley, J. ve Liang, H. (2011). Team Climate, Empowering Leadership, and Knowledge Sharing. Journal of Knowledge Management, 15 (2), 299-312.
- 60. Yaraş, Z. (2013). İlkokul Yöneticilerinin Program Liderliği Davranışlarını Gösterme Düzeylerinin Öğretmenlerin Kolektif Yeterlik Algısına ve Örgütsel Öğrenme Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- 61. Yılmaz, H. (2011). Güçlendirici Liderlik. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
- 62. Yun, S., Cox, J. ve Sims Jr, H. P. (2006). The Forgotten Follower: A Contingency Model of Leadership and Follower Self-Leadership. Journal of Managerial Psychology, 21 (4), 374-388.
- 63. Yüner, B. ve Özdemir, M. (2020). Kolektif Öğretmen Yeterliği ile Okul Etkililiği Arasındaki İlişkinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 389-409.
- 64. Zafer Güneş, D. (2014). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Güven ve Kolektif Yeterlik Algıları İle Örgütsel Farkındalık Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
