Devlet Orman İşletmelerinin Başarı Düzeyleri Ve Optimal İşletme Büyüklüğünün Belirlenmesi (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği)
Author :
Abstract
Dünya’da 19. yüzyılda gerçekleşen sanayi devrimiyle gelişen piyasa ekonomisi ve teknolojiyle birlikte özellikle Avrupa’da nüfus ve hayat standartlarında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişimler beraberinde doğal kaynaklara ve özellikle ormanlara olan talebi arttırmıştır. Oluşan bu talebin sürdürülebilir bir şekilde karşılanması ancak sahip olunan doğal kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasıyla mümkün olmaktadır. Türkiye’de ormancılık faaliyetlerinin en yoğun gerçekleştirildiği ekonomik birimler olan Devlet Orman İşletmelerinin (DOİ) sahip oldukları üretim araçlarını etkin kullanabilmeleri ancak optimal işletme büyüklüklerine ulaştıklarında gerçekleşebilecektir. DOİ’lerin optimal işletme büyüklüklerinin belirlenmesi, bu işletmelerin başarılı olabilmeleri, maliyetlerini düşürerek daha yüksek gelirler elde edebilmeleri açısından önemli bir konudur. Bu kapsamda Doğu Karadeniz Bölgesi’nde faaliyet gösteren 21 DOİ’nin etkinlik düzeyleri Veri Zarflama Analizi ile ormanların ve dolayısıyla DOİ’lerin ekonomik, ekolojik ve sosyal fonksiyonları göz önünde bulundurularak 4 farklı senaryo ile belirlenmiştir. Etkin çıkan DOİ’lerin verilerinden hareketle Ortalama Maliyet Yaklaşımı yardımıyla her durum için optimal işletme büyüklükleri hesap edilmiştir. Ayrıca modellenen Toplam Gelir- Toplam Maliyet fonksiyonları yardımıyla da DOİ’lerin etkin olabilmeleri için üretmeleri gereken ürün miktarları hesaplanmıştır. Etkin DOİ’ler için optimal işletme büyüklükleri 83135.83 hektar (ha) - 83296.19 ha. olarak hesap edilmiştir. DOİ’nin varlıklarını devam ettirebilmeleri ve sahip oldukları kaynakları daha etkin kullanabilmeleri için özellikle kuruluşlarında, ekonomik ölçütlere dayanmayan ve ekonomik analizler yapılmadan siyasi kararların etkisinde kalınmamalıdır. Acil olarak DOİ’ler de personel politikaları ve maliyetlendirme konuları gözden geçirilmelidir. Maliyet minimizasyonu çalışmalarıyla birlikte üretim ve satış programlarının da bu amaç doğrultusunda planlanması gerekmektedir.
Keywords
Abstract
With the industrial revolution that took place in the world in the 19th century, with the developing market economy and technology, especially in Europe, significant changes in population and living standards have occurred. These changes have increased the demand for natural resources and especially forests. This demand can be met in a sustainable manner only by using the natural resources effectively. In Turkey, the most intensive forestry activities carried out by economic agents of the State Forestry Enterprises (SFE) can effectively use the means of production can only be realized when they have reached their optimal size of business. Determining the optimal business size of SFEs is an important issue for them to be successful and lower their costs and get higher revenues. In this context, efficiency levels of 21 SFEs operating in the Eastern Black Sea Region were determined by Data Envelopment Analysis in 4 different scenarios considering the economic, ecological and social functions of forests and thus SFEs. Based on the data of the effective SFEs, the optimal operating sizes were calculated for each case using the Average Cost Approach. In addition, with the help of the modeled Total Revenue-Total Cost functions, the product quantities that SFEs need to produce in order to be effective are calculated. Optimal operating sizes for effective SFEs are 83135.83 hectares (ha) - 83296.19 ha. calculated as. In order for the SFE to maintain its assets and use its resources more effectively, especially in its organizations, political decisions that are not based on economic criteria and without economic analysis should not be affected. Immediately, personnel policies and costing issues in SFEs should be reviewed. Production and sales programs should be planned for this purpose along with cost minimization studies.
Keywords
- Anonim, 2012a. Information on Forests and Forestry in the Czech Republic by 2011, Ministry of
- Anonim, 2012a. Information on Forests and Forestry in the Czech Republic by 2011, Ministry of Agriculture of Czech Republic, Prague. 41 s.
- Anonim, 2012b. Annual Report On The Situation And Development Of Agriculture (Agrarian Report 2011), Ministry Of Agriculture And Food, 233 s.
- Anonim, 2012c. The State Forests in Figures 2012, The State Information Center, Warszawa, 28 s.
- Ardıç, M., Öztürk, A. ve Kayacan, B., 2009. Devlet Orman İşletmelerinde Modern Maliyet YönetimiYaklaşımlarına İlişkin Değerlendirmeler, II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, Bildiriler Kitabı, 19-21 Şubat, Isparta, 272-283 .
- Asan, Ü., Destan, S. ve Özkan, U.Y., 2002. İstanbul Korularının Karbon Depolama, Oksijen Üretimi veToz Tutma Kapasitesinin Kestirilmesi, Orman Amenajmanında Kavramsal Açılımlar ve Yeni Hedefler Sempozyumu, Nisan, İstanbul, Bildiriler Kitabı: 194-202.
- Ateşoğlu, İ., 2008. Bartın Balamba Orman İçi Dinlenme Yeri Rekreasyon Hizmetlerinin EkonomikDeğerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
- Ayyıldız, H. ve Toksoy, D., 2010. Türkiye’de ormancılık Örgütündeki Yöneticilerin Profillerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 1, 197-217.
- Bann, C., 1998. Turkey: Forest Sector Review – Global Environmental Overlays Program, Final Report, World Bank, Washington.
- Başak, E., 2009. Kaçkar Dağları Sürdürülebilir Orman Kullanımı ve Koruma Projesi-Ekosistem Değerleri Araştırması. Raporu, TEMA Vakfı.
- Başar, H., 2006. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkının Rekreasyon AmacıylaKullanımının Ekonomik Değerinin Saptanması: Bir Seyahat Maliyeti Yöntemi Uygulaması, Çevre veOrman Bakanlığı Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Çeşitli Yayınlar Serisi No.1, Bakanlık Yayın No.334, Müdürlük Yayın No.47, İzmir.
- Başar, M., Tosunoğlu, Ş ve Kılıçaslan, Y., 2009. Türkiye’de Döner Sermaye İşletmelerinin Etkinlik analizi: sorunlar, Çözümler ve Politika Önerileri, TÜBİTAK Projesi, Proje No: 107K552, Ankara.
- Başol, K.., Durman, M. ve Önder, H., 2007. Doğal Kaynakların ve Çevrenin Ekonomik Analizi, Alfa Akademi Ltd. Şti, Bursa. 194 s.
- Bayramoğlu, M.M., 2013. Devlet Orman İşletmelerinin Başari Düzeylerinin Ölçülmesi Ve Optimal İşletmeBüyüklüğünün Belirlenmesi (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği), Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Bayramoğlu, M.M. ve Toksoy, D., 2016. Devlet Orman İşletmelerinin Etkinlik DüzeylerininÖlçülmesi:Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 16 (2):515-527.
- Bonds. M.H. ve Hughes. D.R..2007. On the productivity of public forests: A stochastic frontier analysis ofMississippi School Trust Timber Production. Canadian Journal of Agricultural Economics 55.171-183.
- Carter, R. D., Cubbage, F. W. 1995. Stochastic Frontier Estimation and Sources of Technical Efficiency in Southern Timber Harvesting. Forest Science Vol:41 Number:3. p:576–593.
- Charnes, A., Cooper, W. W. ve Li, S.,1989. Using Data Envelopment Analysis to Evaluate Efficiency in the Economic Performance Chinese Cities. Socio-Economic Planning Sciences. 23, 6, 325-344.
- Daşdemir, İ., 1995. Orman İşletmelerinin Başarı Düzeylerinin Saptanması Konusunda Araştırmalar. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul
- Demir, M.H., 1973. Optimal İşletme Büyüklüğü Sorunları. Ege Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2. 1. 249-259
- Deniz, T., 2012. Erozyon Kontrolü Çalışmalarında Değer Analizi. Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
- Eker, Ö., 2008. Ormanların Su Üretim İşlevinin Ekonomik Analizi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi. 11(1).pp. 74-81
- FAO, 2009. Asia-Pacific Forestry Sector Outlook Study II Working Paper Series. Vietnam ForestryOutlook Study. Working Paper No. Apfsos II/Wp/2009/09. Forest Science Institute Of Vietnam. Bangkok. 72 s.
- Field, B.C., 2008. Natural Resource Economics: An Introduction. Second Edition. Waveland Press Inc. USA. 480 p.
- Hacisalihoglu,.S., Toksoy, D. and Kalca, A., 2010. Economic valuation of soil erosion in a semi arid area in Turkey. African Journal of Agricultural Research Vol. 5(1). pp. 001-006
- Kao, C., 1998. Measuring the Efficiency of Forest Districts with Multiple Working Circles, Journal of the Operational Research Society, 49i p:583–590.
- Kao. C., 2000a. Short–Run Long–Run Efficiency Measures for Multiplant Firms. Annals of Operational Research. Vol:97. p:379–388.
- Kao, C., 2000b. Measuring the Performance Improvement of Taiwan Forests After Reorganization. Forest Science. Vol:46. Number:4. p:577–584.
- Kao, C., Yang Y. 1991. Measuring the Efficiency of Forest Management. Forest Science. Vol:37. Number:5. p:1239–1252.
- Kao, C., 2009. Efficiency measurement for paralel production systems. European Journal of Operational Research 196 . 1107-1112.
- Kara, O., Kayacan. B. ve Eratilla. M.. 2013. Düzce İli Devlet Orman İşletme Müdürlüklerinin Parametrik Olmayan Yöntemlerle Etkinliğinin Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9. 1. 97-123
- Korkmaz, M., 2001. Orman Kaynaklarında Doğa Turizmi Ve Av Turizmi Etkinliklerinin Ekonomik Çözümlemeleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Korkmaz, M.. 2011. Measuring the productive efficiency of forest enterprises in Mediterranean Region ofTurkey using data envelopment analysis. African Journal of Agricultural Research. Vol 6(19). pp 4522-Malthus, T., 1798. An Essay on the Principle of Population, 134 pp., J. Johnson, in St. Paul’s Church-Yard, London.
- McGinley, M. 2008. Value of Mediterranean forests. The Encyclopedia of Earth. http://www.eoearth.org/article/Value_of_Mediterranean_forests.
- Mısır, N and Mısır, M., 2012. Characterization of Water Production and Its implication to forest management. Journal of Environmental Science and Engineering B 1. pp. 993-1002.
- Orman Genel Müdürlüğü, 2010. Ormancılık İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara, 84 s.
- Orman Genel Müdürlüğü, 2012. Türkiye Orman Varlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı Yayın No: 85. Envanter Serisi No: 12. Ankara, 23 s.
- Orman Genel Müdürlüğü, 2015. Türkiye Orman Varlığı, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı, Ankara, 46 s.
- Ortaçeşme, V., Özkan, B. ve Karagüzel, O. (1999). Kurşunlu Şelalesi Tabiat Parkının Ekonomik Değerinin Saptanması. TÜBİTAK Proje No:25 Raporu. Antalya.
- Pak, M., 2002. Orman Kaynağından Rekreasyonel Amaçlı Yaralanmanın Ekonomik Değerinin TahminEdilmesi ve Bu Değer Üzerinde Etkili Olan Değişkenler Üzerine Bir Araştırma ( Doğu Akdeniz ve DoğuKaradeniz Bölgesi Orman İçi Dinlenme Yerleri Örneği). Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
- Pehlivanoğlu, N., 2010. Bartın ırmağında Su kalitesinin İyileştirilmesinin Ekonomik Değerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Bartın
- Raev, I., Asan. Ü., Grozev, O., 1997. Accumulation of CO2 in The Above-ground Biomass of The ForestsIn Bulgaria And Turkey In The Recend Decades. Proceedings of The XI world Forestry Congress. Vol.1 pp.131 - 138.
- SmartWood, 2004. Forest Management Public Summary for Lithuania State Forest Enterprise: Kaunas. New York. 38 s
- Swedish Forest Agency, 2012. Swedish Statistical Yearbook of Forestry. Jönköping. 381 s.
- Şafak. İ., 2009. Ege Bölgesi Orman İşletmelerinin Etkinlik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Isparta
- Tatlıdil, F., 1992. Konya ili Sulu ve Kuru Koşullardaki Tarım İşletmelerinde İşgücü, Döner Sermaye veTraktör Güçlerine Göre Optimal İşletme Büyüklüğünün Tespiti, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Turan. M., 2007. Fayda-Maliyet Analizi Kapsamında Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı İncelemesi. Yüksek lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
