HÜZÜNLÜ MÜZİKLERDEN KEYİF ALMA PARADOKSU: SCHUBERT’İN PARALEL SÜREÇLER HİPOTEZİNİN GÖRGÜL OLARAK SINANMASI
Author :
Abstract
Pek çok insan olumsuz bir duygu olan üzüntüden ve bu duyguyu ortaya çıkaracak durum ve uyaranlardan kaçınmaya çalışır. Ancak bu insanlar ilginç bir şekilde üzüntü duygusunu ortaya çıkaran hüzünlü müzik parçalarını dinlemekten keyif aldıklarını söyler. Bilim insanları tarafından paradoks olarak görülen bu durumu açıklamak için bazı kuramlar geliştirilmiştir. Bunlardan biri de Schubert (2016)’in Paralel Süreçler Hipotezi’dir. Schubert (2016)’e göre üzüntü gibi tek bir duygu, oluşturduğu öznel hisse göre kavramsallaştırılabileceği gibi, itici-çekici aksiyon eğilimlerine göre de kavramsallaştırılabilir. Buna göre eğer bir müzik parçası estetik olarak değerlendirilen bir bağlamda dinlenirse, ortaya çıkan duygu olumsuz olsa da bu parçaya ilişkin aksiyon eğilimi yaklaşma yönünde olacaktır. Bunun tersine bir müzik parçası estetik olarak değerlendirilmeyen bir bağlamda dinlenirse, parçaya ilişkin aksiyon eğilimi kaçınma yönünde olacaktır. Bu çalışmanın amacı Schubert (2016)’in Paralel Süreçler Hipotezi’ni görgül olarak sınamaktır. Bu amaçla mevcut çalışmada yer alan 124 katılımcının bir kısmına kendi seçtikleri müzik parçaları herhangi bir bilişsel yük olmadan dinletilmiş; diğer gruptaki katılımcılara ise bir bilişsel bir yük eşliğinde sunulmuştur. Katılımcıların odaklanmalarını güçleştirmek ve estetik deneyim yaşamalarını engellemek için bilişsel yük olarak 2 geri görevi kullanılmıştır. Katılımcıların duygu durumlarındaki değişiklikler PANAS ile ölçülmüştür. Bağlamı estetik olarak algılayıp algılamadıkları ise EDBSÖ ile belirlenmiştir. Aksiyon eğilimleri üzerinden yapılan ki kare analiz sonuçları Schubert’in modelini desteklemiştir.
Keywords
Abstract
Many people try to avoid sadness, which is a negative emotion, and the situations and stimuli that can trigger it. Interestingly, however, these people say they enjoy listening to sad pieces of music revealing feeling of sadness. Some theories have been put forward to explain the mentioned this situation which is considered as a paradox by scientists. One of them is Schubert's (2016) Parallel Process Hypothesis. According to Schubert (2016), a single emotion such as sadness can be conceptualized according to attraction-aversion action tendencies as it conceptualized according to the subjective feeling it creates. Accordingly, when a piece of music is listened in a context that is considered as aesthetic, the action tendency for this piece will be in the direction of approach, even if the feeling is negative. Conversely, if this piece is listened in a context that is not considered as aesthetic, the propensity for action regarding the piece will be to avoid. The aim of this study is empirically to test the Parallel Processes Hypothesis of Schubert (2016). For this purpose, some of the 124 participants in the current study have been listened to the music they have chosen without any cognitive load; while the other participants being presented with a cognitive load. 2 back task has been used as cognitive load to make focusing difficult for the participants and prevent them from experiencing aesthetic experiences. Changes in participants' mood have been measured with PANAS and EDBSÖ has been used to measure whether they perceive the context as aesthetic or not. According to the chi-square analysis made on the action tendencies, Schubert's model is supported.
Keywords
- Sezgin, O.P., Can, H. & Tekman, H.G. (2021). “Hüzünlü Müziklerden Keyif Alma Paradoksu: Schubert’in Paralel Süreçler
- pp:4034-4045 HÜZÜNLÜ MÜZİKLERDEN KEYİF ALMA PARADOKSU: SCHUBERT’İN PARALEL SÜREÇLER HİPOTEZİNİN GÖRGÜL OLARAK SINANMASI Paradox Of Enjoying Sad Music: Empirical Testing Of Schubert's Parallel Processes Hypothesis Uzm. Psk. Osman Polat SEZGİN Çanakkale/Türkiye ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-9648-8922 Doç. Dr. Handan CAN Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü. Bursa/TÜRKİYE ORCID ID: https://orcid.org/0000-0003-4991-9803 Prof. Dr. Hasan Gürkan TEKMAN Ankara/Türkiye ORCID ID: https://orcid.org/0000 0002 0859 6836 ÖZET Pek çok insan olumsuz bir duygu olan üzüntüden ve bu duyguyu ortaya çıkaracak durum ve uyaranlardan kaçınmaya çalışır. Ancak bu insanlar ilginç bir şekilde üzüntü duygusunu ortaya çıkaran hüzünlü müzik parçalarını dinlemekten keyif aldıklarını söyler. Bilim insanları tarafından paradoks olarak görülen bu durumu açıklamak için bazı kuramlar geliştirilmiştir. Bunlardan biri de Schubert (2016)’in Paralel Süreçler Hipotezi’dir. Schubert (2016)’e göre üzüntü gibi tek bir duygu, oluşturduğu öznel hisse göre kavramsallaştırılabileceği gibi, itici-çekici aksiyon eğilimlerine göre de kavramsallaştırılabilir. Buna göre eğer bir müzik parçası estetik olarak değerlendirilen bir bağlamda dinlenirse, ortaya çıkan duygu olumsuz olsa da bu parçaya ilişkin aksiyon eğilimi yaklaşma yönünde olacaktır. Bunun tersine bir müzik parçası estetik olarak değerlendirilmeyen bir bağlamda dinlenirse, parçaya ilişkin aksiyon eğilimi kaçınma yönünde olacaktır. Bu çalışmanın amacı Schubert (2016)’in Paralel Süreçler Hipotezi’ni görgül olarak sınamaktır. Bu amaçla mevcut çalışmada yer alan 124 katılımcının bir kısmına kendi seçtikleri müzik parçaları herhangi bir bilişsel yük olmadan dinletilmiş; diğer gruptaki katılımcılara ise bir bilişsel bir yük eşliğinde sunulmuştur. Katılımcıların odaklanmalarını güçleştirmek ve estetik deneyim yaşamalarını engellemek için bilişsel yük olarak 2 geri görevi kullanılmıştır. Katılımcıların duygu durumlarındaki değişiklikler PANAS ile ölçülmüştür. Bağlamı estetik olarak algılayıp algılamadıkları ise EDBSÖ ile belirlenmiştir. Aksiyon eğilimleri üzerinden yapılan ki kare analiz sonuçları Schubert’in modelini desteklemiştir. Anahtar Kelimeler: Üzüntü, hüzünlü müzik, estetik algı, estetik bağlam, bilişsel yük, paralel süreçler hipotezi. ABSTRACT
