Author :
Abstract
Yörgüç Paşa Çelebi Mehmet tarafından Amasya, Tokat, Sivas, Çorum ve Osmancık bölgelerini içine alan Rumeli vilayetine beylerbeyi olarak atanmış (826H/1423M) ve Çelebi Mehmet’in oğlu II. Murat’a lalalık yapmış bir Osmanlı paşasıdır. Anadolu’da Yörgüç Paşa tarafından pek çok yapı inşa edilmiştir. Bu yapılardan biri de Yörgüç Paşa’nın 834H/1430M yılında Amasya’da adına inşa ettirmiş olduğu Yörgüç Paşa Külliyesidir. Külliye günümüzde aktif olarak kullanılan cami ve camiye bağımlı türbe ile günümüze ulaşamamış olan medrese, hamam, imaret ve han yapılarından oluşmaktadır. Bu çalışma Yörgüç Paşa’nın Amasya’da inşa ettirdiği Yörgüç Paşa Külliyesi’nden günümüze ulaşamamış olan han, hamam, imaret ve medrese yapılarını tanıtmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tapu Tahrir Defterleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Yörgüç Paşa ve ailesine ait vakfiyeler araştırılmış, Amasya Yörgüç Paşa Külliyesi’nden günümüze ulaşamayan yapılar karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Yörgüç Pasha is an Ottoman Pasha who was appointed to beylerbeyi to Rumeli where consist of Amasya, Tokat, Sivas, Çorum and Osmancık Region and appointed to lala for Çelebi Mehmet’s son II. Murat by Sultan Çelebi Mehmet. There are many buildings built by Yörgüç Pasha in Anatolia. One of these structures is in the name of Yörgüç Pasha Complex built by Yörgüç Pasha in 834H/1430M in Amasya. Complex to be formed mosque and mosque-dependent tomb that active using in present and haven’t survived khan, bath, imaret and madrasah. This study aims to introduce haven’t survived madrasah bath, imaret and khan from Amasya Yörgüç Pasha complex (826H/1423M), built by II. Murat in the name of Yörgüç Pasha. Within the scope of the study, are searched Archive of Prime Ministry, registrar of mortgages, General Head Office of Vakıflar, act of foundations of Yörgüç Pasha and his family, and buildings haven’t survived in present from Amasya Yörgüç Pasha Complex within the complex buildings comparative evaluated.
Keywords
- Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Akyurt, Y. (1947). Amasya Şehri, Türk Ầsâr-ı Atîkası Binalarına Ait Tarihi Mecmua, Sayı: 8, s.33-37, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- Altun, A. (1978). Anadolu’da Artuklu Devri Mimarisinin Gelişimi, s.14-15, İstanbul.
- Altun, A. (1981). Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi Üzerine Bir Deneme, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan Kitabı, Kütahya.
- Anonim (1948). Amasya, İnönü Ansiklopedisi, Sayı:1, s. 242-251, Ankara: Milli Eğitim BakanlığıYayınları.Anonim (1972). Amasya, Türkiye’ de Vakıf Abideler ve Eski Eserler, Cilt: 1, s. 216-322, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
- Anonim (1981). Amasya, Yurt Ansiklopedisi, Sayı: 1, s. 407-507, İstanbul: Anadolu Yayıncılık.
- Aşıkpaşaoğlu (1992). Aşıkpaşaoğlu Tarihi (Haz: Nihal Adsız), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- Aydoğdu, G. (1997). Amasya Mezar Taşları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ayverdi, E. H. (1989a). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri. Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
- Ayverdi, E. H. (1989b). Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri (1451-1481). Fetih Cemiyeti Yayınları, Baltacı, C. (1976). XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, s. 463-484, İstanbul.
- Bilge, M. (1984). İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, s. 163 İstanbul.
- Cantay, G. (1992). Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Darüşşifaları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
- Çam, N. (1988). Adana Ulu Camii, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Demiral, A. (1954). Resimli Amasya Salnamesi, Ankara: Güney Matbaacılık Yayınları. Dikmen Ç. B. ve Toruk F. Arşivi.
- Durukan, A. (1988). Balat İlyas Bey Camii, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Erat, B. (1987). Amasya II. Bayezid Külliyesi Hacettepe Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Evliya Çelebi Seyahatnamesi 1-2, (1999). (Haz: Z. Kurşun vd.), s. 66-67; 96, Yapı Kredi Yayınları, Gabriel, A. (1934). Monuments Turcs d’Anatolie (Amasya, Tokat, Sivas), Paris.
- Goodwin, G. (1993). A History of Ottoman Architecture, London.
- Gün, R. (1993). Amasya Çevresindeki Mimari Eserlerde Yazı Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 19. Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun
- Gürbüz, A. (1993). Toprak-Vakıf İlişkileri Çerçevesinde 16. Yüzyılda Amasya Sancağı Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s. 240, Ankara
- Hoca Sadettin Efendi, (1999). Tacüt Tevarih, (Hazırlayan: İ. Parmaksızoğlu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 157-177.
- Hüsamettin, H. (1986). Amasya Tarihi 1, (Sadeleştiren: A. Yılmaz, M Akkuş) Ankara.
- Karabiberoğlu, Ü. (1997). Kastamonu İsmail Bey Külliyesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara
- Karamağaralı, H. (1976). Kayseri Huand Hatun Manzumesinin Kronolojisi Hakkında Bazı Mülahazalar, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, s. 199-243, Ankara.
- Kuran, A. (1979). Onbeşinci ve Onaltıncı Yüzyıllarda İnşa Edilen Osmanlı Külliyelerinin Mimari EsaslarıKonusunda Bazı Görüşler, I. Milletlerarası Türkoloji Kongresi (İstanbul 15-20 Ekim 1973), s. 796, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Yayınları, İstanbul.
- Neşri, M. (1995). Kitab-ı Cihan-numa (Hazırlayan: F. Reşat Onat, M. A. Köymen), Türk Tarih KurumuYayınları, Ankara.Renda, G. (1974). Amasya II. Bayezid Külliyesi’ndeki Muvakkithane, Sanat Tarihi Yıllığı Sayı VI, s. 181- 207, Ankara.
- Solakzade, M. Ç. (1989) Solakzade Tarihi, (Hazırlayan: Vahid Çabuk). Ankara: Kültür BakanlığıSüreyya, M. (1996). Sicil-i Osmani, 5, (Hazırlayan: Nuri Akbayar), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Şimşirgil, A. (1995). Rum Beylerbeyi Yörgüç Paşa’nın Hayatı ve Vakıf Eserleri, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, s.460-466, Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
- Şimşirgil, A, (1996). XVI Yüzyılda Amasya, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: 10,s. 84, 187-210, İzmir.
- Toksoy, C. (1999). Yörgüç Paşa, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, Sayı: 2, s. 677, ,Toruk, F. (2002). Amasya Yörgüç Paşa Külliyesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Toruk, F. (2005a). Bani Yörgüç Paşa ve İmar Faaliyetleri, Vakıflar Dergisi, Sayı: XXIX, s.107-133, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları Ankara.
- Toruk, F. (2005b). Amasya Kentinin Fiziksel Oluşum Sürecinde Saray Olgusu, Vakıflar Dergisi, Sayı: 29,s.429-449, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, s. 434-439 Ankara.
- Toruk, F. (2006). Yörgüç Paşa Vakfiyesi, Bilge Dergisi, Sayı:48, s.16-26, Atatürk Kültür Merkezi Toruk, F. (2008). Amasya Kent Dokusunun Fiziksel Gelişimi, Vakıflar Dergisi, Sayı: 31, s. 35-70
- Tüfekçioğlu, A. (1997). Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Yazının Kullanımı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Unat, F. R. (1992). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Urak, G. (1994). Amasya Türk Devri Şehir Dokusu, Yapılarının Analizi ve Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Uysal A. O. (1991). Germiyanoğulları Beyliğinin Mimari Eserleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Uzunçarşılı, İ. H. (1968). Sivas ve Kayseri Hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmed, Belleten XXXII, s. 191- 245, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yenişehirlioğlu, F. (1989). XIV.-XV. Yüzyıl Mimari Örneklere Göre Bursa Kentinin Sosyal, Ekonomik veKültürel Gelişimi, IX. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk Tarih Kurumu Yayınları,Yılmaz, A. (1987). Amasya’nın 1 Numaralı Şeri_i Sicili, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s.10, İzmir.
- Yılmaz, A .(1990), Samsun Kazasının İdari İktisadi ve Sosyal Durumu (1485-1520), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Yüksel İ, A. (1983). Osmanlı Mimarisinde II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim Devri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
- Yüksel İ, A. (1997). Hatuniye Camii Amasya’da XV. Yüzyılın Sonlarında veya XVI. Yüzyılın Başlarında Yapılmış Cami, İslam Ansiklopedisi Cilt: 16, s 500-501, İstanbul.
- URL 1 Yörgüç Paşa ve Yörgüç Paşa Cami, TDV İslam Ansiklopedisi, Müellif: Fahameddin Başar, s. 566- 567 https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/43/C43014127.pdf (Erişim Tarihi: 05.03.2019)
- URL 2 Dikmen Ç. B. ve Toruk F. (2019). Amasya Yörgüç Paşa Cami ve Türbesi, International Social Sciences Studies Journal. Vol. 5, Issue: 39, pp. 3627-3655 (Erişim Tarihi: 23.07.2019)
- URL 3 http://www.amasya.bel.tr/icerik/459/1889/yorguc-pasa-camii.aspx (Erişim Tarihi: 02.03.2019)
- URL 4 http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/TR-59529/yorguc-pasa-camii.html (Erişim Tarihi: 02.03.2019)
- URL 5 http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/amasya/gezilecekyer/yorguc-pasa-cam (Erişim Tarihi: URL 6 www.googleearth.com.tr (Erişim Tarihi: 12.02.2019)
- URL 7 https://islamansiklopedisi.org.tr/yesilcami-kulliyesi--bursa (Erişim Tarihi: 09.07.2019)
