Author :
Abstract
Harvey’ye göre mekânsal farklılaşma, kapitalist toplumdaki toplumsal ilişkilerin yeniden üretimi çerçevesinde yani toplumsal farklılaşma ile izah edilmelidir. Toplumsal farklılaşmaya ise üç öğe neden olmaktadır. Bunlardan birincisi; endüstri devrimiyle birlikte emek-yoğun üretim biçiminden sermaye-yoğun üretim biçimine geçilmesidir. Harvey ikinci öğeyi, kapitalizmin gelişim süreci içerisinde yarattığı toplumsal farklılaşmaya ivme kazandıran bir dizi unsur olarak açıklar. Bunlar; fonksiyonel uzmanlaşma ve emeğin bölünmesi, otorite ilişkileri, ideolojik ve politik manipülasyonlar ve toplumun hareket alanına konulan engeller olarak özetlenebilir. Üçüncü olarak Harvey, daha önceki bağımlı üretim biçimi içinde kurulmuş toplumsal ilişkileri içeren birçok öğeyi saymaktadır. Harvey’e göre üçüncü öğeyi, kapitalist düzen ve öncesi arasında çatışmaya neden olan toplumsal olguları sıralayarak genişletmek mümkündür. Söz konusu üç öğeden dolayı ortaya çıkan farklılaşma toplumu ve kenti, mekânsal farklılaşmaya taşımaktadır. Mekânsal farklılaşma, pek çok alanda bir ayrışmaya yol açan ve döngü halini alan bir ayrımlaşmanın tezahürüdür. Harvey bu tezahürü, piyasa birim ve donanımlarına erişebilmek için elzem kıt kaynaklara ulaşım imkânlarındaki farklılaşma olarak açıklar. Kentler, her bir sınıfın kendisini kendi içinde idame ettirdiği komşuluk birimlerine ayrılabilir. Başka bir ifadeyle; her bir toplumsal statü birimi, gruplaşma oluşturarak mavi yakalılar ve beyaz yakalılar şeklinde farklılaşmış mekânlarda yerleşebilir. Böylece bir sonraki kuşağın ekonomik mekânının da aynı statüye sahip olacak biçimde yapılanmasına neden olabilir. Mekânsal farklılaşmanın izahı açısından bireylerin seçimleri, tercihleri, değer sistemleri de önemli bir yer tutar. David Harvey, tüm bunların bireyin kendi iradesi dışında şekillendiğini savunur. Çalışmada, David Harvey'in mekansal farklılaşma kuramı ve bu kurama yönelik olarak dile getirilen eleştiriler analiz edilmiştir.
Keywords
Abstract
According to Harvey, spatial differentiation should be described within the framework of the reproduction of social relations within the capitalist society, in other words, through social differentiation. And there are three factors that cause social differentiation. The first factor is the transition towards a capital-intensive manufacturing type from a labor-intensive manufacturing type, following the industrial revolution. Harvey describes the second factor as a series of components that give acceleration to the social differentiation which is created by capitalism during its development process. These are functional specialization and division of labor, authority relations, ideological and political manipulations and the obstacles that are placed within the movement area of the society. According to Harvey, the third factor is the various components that include the social relationships that are established within the previous dependant manufacturing type. According to Harvey, it is possible to expand the third component by listing the social facts that cause the conflict between the capitalist system and period before the capitalist system. Created as a result of the above-mentioned three components, the differentiation carries the society and the city towards a spatial differentiation. Spatial differentiation is the manifestation of the differentiation that causes a dissolution in many areas, and that becomes a cycle. Harvey describes this manifestation as the differentiation of the possibilities to reach the insufficient necessary resources in order to access the market units and equipment. Cities can be separated into neighborhood units in which each class sustains itself. In other words, every social status unit can form a group and can settle in spaces differentiated as blue collars and white collars. Therefore, it may cause the structuring of the next generation's economic space with the same status. The choices, preferences and value systems of the individuals have a significant place in the explanation of the spatial differentiation. David Harvey defends that these are formed involuntarily. In this study, David Harvey's spatial differentiation theory and the criticisms of this theory were analyzed.
Keywords
- Akşin, S. (1993). "Faşizm Üzerine Genel Gözlemler. İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa ve Balkanlar: İdeolojiler Ve Uluslararası Politika", Murat Sarıca Anısına Sempozyum, 30-31 Aralık 1993, Aybay Yayınları, İstanbul.
- Beaud, M. (2016). Kapitalizmin Tarihi 1500-2010, (Çev: Fikret Başkaya), Yordam Kitap, İstanbul.
- Bıçkı, D. (2006). “Harvey Ve Castells’de Kent Sorunsalı: Politik Ekonomi Vizyonu Ve Sınırlılıkları”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (11), ss. 111-130.
- Byres, T.J. (2007). "Neoliberalizm ve Az Kalkınmış Ülkelerde İlkel Sermaye Birikimi" (Ed. Alfredo Saad- Filho ve Deborah Johnston), Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki, ss. 143-154, Yordam Kitap, İstanbul.
- Carter, H. ve Wheatley, S. (1980). “Residential Segregation in Nineteenth-Century Cities”, Area, 12 (1), pp. 57-62.
- Doyle, M.W. (1986). “Liberalism And World Politics”. American Political Science Review, 80(4), pp. 1151-1169.
- Feagin, J. R. (2002). "Office Consruction in Houston" (Ed. Michael Pacione), The City: Land Use, Structure, And Change in The Western City, ss. 61-105, Taylor & Francis, Abingdon.
- Gottdiener, M. (1988). The Social Production of Urban Space, University of Texas Press, USA.
- Guay, L. (1983). “Social Theory and the Urban Question by Peter Saunders”, The Canadian Journal of Sociology, 8 (1), pp. 125-129.
- Gülalp, H. (1993). Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet, Belge Yayınları, İstanbul.
- Güler, B.A. (2016). Yeni Sağ ve Devletin Değişimi Yapısal Uyarlanma Politikaları 1980-1995, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
- Gürüz, A. (2010). Kapitalist İdeoloji, Phoenix Yayınevi, Ankara.
- Harvey, D. (2002). "Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı" (Ed. Bülent Duru & Ayten Alkan), 20. Yüzyıl Kenti, ss. 147-172, İmge Kitabevi, Ankara.
- Harvey, D. (2013). Sosyal Adalet ve Şehir, (Çev. Mehmet Moralı), Metis Yayıncılık, İstanbul.
- Harvey, D. (2015). Sermayenin Eleştirel Bir Coğrafyaya Doğru, Sel Yayıncılık, İstanbul.
- Harvey, D. (2016). Sosyal Adalet ve Şehir, Metis Yayınları, İstanbul.
- İnsel, A. (2015). "Malî Sermaye Birikimi Rejimi" (Ed. Ahmet İnsel), Neo-Liberalizm Hegemonyanın Yeni Dili, ss. 61-81, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Keleş, R. (2005). “Kent ve Kültür Üzerine”. Mülkiye Dergisi, 29 (246). ss. 9-18
- Kuznetsov, Y. (1995). "Kapitalist Üretim Biçiminin Temel Nitelikleri" (Ed. Y. Kuznetsov; V. Kerov; F. Gretski; İ. Lozovski; D.Mitropolski; Y. Zubritski & P. Kolossov), Kapitalist Toplum, ss. 9-25, Sol Yayınları, Ankara.
- Kymlicka, W. (1991). Liberalism, Community, And Culture. Oxford University Press.
- Lefebvre, H. (2015). Kentsel Devrim, (Çev. Selim Sezer), Sel Yayınları, İstanbul.
- Lozovski, İ. (1995). "Emperyalizm" (Ed. Y. Kuznetsov; V. Kerov; F. Gretski; İ. Lozovski; D.Mitropolski; Y. Zubritski & P. Kolossov), Kapitalist Toplum, ss. 123-153, Sol Yayınları, Ankara.
- Marx, K. ve Engels, F. (2013). Komünist Manifesto, (Çev. Celal Üster ve Nur Deriş), Can Yayınları, İstanbul.
- Marx, K. (2015). Kapital, (Çev. Mehmet Selik), Yordam Kitap, İstanbul.
- Pasinetti, L.L. (1983). “The accumulation of capital”, Cambridge Journal of Economics, 7 (3/4), pp. 405- 411).
- Popenoe, D. (1973). “Urban residential differentiation”, Ekistics, 36 (2016), pp. 365-373.
- Radice, H. (2007). "Neoliberal Küreselleşme: İmparatorlukların Olmadığı Bir Emperyalizm Mi?" (Ed. Alfredo Saad-Filho ve Deborah Johnston), Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki, ss. 155-167, Yordam Kitap, İstanbul.
- Ruooppila, S. & Kahrik, A. (2003). “Socio-economic residential differentiation in post-socialist Tallinn”, Journal of Housing and the Built Environment, 18 (1), pp. 49-73.
- Saunders, P. (1986). Social Theory and the Urban Question, Routledge Taylor and Francis Group, London and New York.
- Şengül, T. (2009). Kentsel Çelişki Ve Siyaset-Kapitalist Kentleşme Süreçlerinin Eleştirisi, İmge Kitabevi, Ankara.
