Author :
Abstract
Sevakin Adası, Kızıldeniz’in batı sahilinde, doğu ticaret yolları üzerinde bulunan küçük bir ada olup, tarih oyunca Kızıldeniz’in en işlek limanlardan da biri olmuştur. Hicaz, Hint Okyanusu, Mısır ve Afrika içlerindeki ticarette bir antrepo olarak faaliyette bulunmuştur. Ada tarihin her döneminde bölge ticareti için oldukça stratejik bir konumda olmuş, okyanusları Kızıldeniz üzerinden Afrika’ya bağlayan bir kapı görevi görmüştür. Ada, 1513’te Portekizlilerin eline geçmiştir. 16. Yüzyılda Osmanlı idaresine giren ada, 1555’te Habeş Eyaleti teşkil edilince Sevakin, eyaletin merkez sancağı yani eyalet merkezi olmuştur. Osmanlı Devlet idare taksimatında önceleri Habeş eyaletine bağlıyken, 1848’de Cidde’ye bağlanmıştır. 1865’te Mısır’ın burayı denetimi altına almasıyla Mısır Sudanı toprakları arasında yer almıştır.16. yüzyılda Osmanlı idaresine giren Sevakin Adası yaklaşık 20.yüzyıla kadar statüsünde çeşitli değişiklikler olmasına rağmen Osmanlı Sultanı’nın himayesinde kalmıştır. Ada’nın tarihinde en güçlü ve en refah seviyesi Osmanlı hakimiyetindeki dönemde olmuştur. Ada, günümüzde de jeopolitik ve jeostratejik önemini korumakla birlikte, hem Kızıldeniz’den geçen deniz ticaretini hem de Doğu Afrika ve Hicaz bölgesinin kontrolü için son derece önemli bir noktada yer almaktadır. Bu çalışmada Sevakin adasının jeopolitik ve jeostratejik önemi tarihsel olarak günümüze kadar incelenmiş ve Türkiye ile ilişkileri ele alınmıştır
Keywords
Abstract
Suakin Island, on the west coast of the Red Sea, is a small island on the eastern trade routes, and the history has been one of the busiest ports in the Red Sea. Hijaz has served as a warehouse for trade in Indian Ocean, Egypt and Africa. The island has been in a very strategic position for the regional trade in every period of history and has served as a gate connecting the oceans to Africa via the Red Sea. The island was captured by the Portuguese in 1513. When the island entered the Ottoman administration in the 16th century and the Ethiopian State was formed in 1555, Sevakin became the central banner of the province. In the Ottoman state administration division, it was first connected to Abyssinia, but in 1848 it was connected to Jeddah. In 1865, Egypt under the control of the Egyptian Sudan has taken place between the lands. Suakin Island, which entered the Ottoman administration in the 16th century, remained under the auspices of the Ottoman Sultan although there were various changes in its status until the 20th century. In the history of the island, the strongest and most prosperous period was during the Ottoman rule. Although the island still maintains its geopolitical and geostrategic importance, it is a very important point for both the sea trade passing through the Red Sea and the control of East Africa and the Hijaz region. In this study, the islands of the Sevak geopolitical and geostrategic importance of relations with historically been studied to date, and Turkey were discussed.
Keywords
- AFACAN, İsa, “ The African Opening in Turkish Foreign Policy”, Ortadoğu Analiz, Cilt:5, Sayı:52, Nisan 2013, ss.46-54.
- ALPEREN, Ümit, “ ‘Bir Kuşak Bir Yol’ Girişimi ve Çin’in Orta Asya Politikası”, Bilgi Strateji, Cilt:10, Sayı:19, Güz 2018, ss.17-38.
- ÇAYCI, Abdurrahman, Büyük Sahra’da Türk-Fransız Rekabeti (1858-1911), TTK, Ankara 1995.
- ÇOLAK, Kamil, “Mısır’ın Fransızlar Tarafından İşgali ve Tahliyesi”, Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2,Yıl 2008, ss.141-183.
- DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul 2009.
- DEMİR, Yeşim, “Uluslararası Rekabetin Sudan’a Etkisi”, http://soyledik.com/tr/makale/7860/uluslararasi- rekabetin-sudana-etkisi--dr-yesim-demir.html (Erişim Tarihi: 13.04.2019)
- FIRAT, Melek, “ Türkiye-Afrika İlişkilerinin Tarihsel Arka Planı ve Afrika Açılımında Sivil ToplumKuruluşlarının Rolü”, http://www.tasamafrika.org/pdf/afk5/12-Prof-Melek-FIRAT.pdf (Erişim Tarihi: 17.2.2019)
- GROHMANN, Adolf, “ Sevakin”, MEB İslam Ansiklopedisi, Cilt:10 Ankara 1997, ss.523-524.
- GÖNLÜBOL, Mehmet, Cem Sar, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1997.
- HASAN, Yusuf Fadl, “ Sudan Özelinde Türk-Afrika İlişkilerinin Bazı Yönleri”, (çev: Hasret Dikici Bilgin)İNALCIK, Halil, Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar – I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 21. Baskı, İstanbul 2009.
- İVANOV, Nikolay, Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi”, Osmanlı’nın Arap Ülkelerini Fethi”, Çev: İlyas Kemaloğlu, Rakhat Abdieva, TTK, Ankara 2013.
- KARAGÜL, Soner-İbrahim Arslan, “Türkiye’nin Afrika Açılım Politikası: Tarihsel Arka Plan Stratejik Ortaklık ve Geleceği”, Uluslararası Hukuk, Cilt:9, Sayı:35, Bahar 2013,s.21-55.
- NOUR, Tarig M., Sevakin’de Türk-İngiliz Rekabeti, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006.
- ____________, “ İngilizler’in Sudan’da Türk Dönemine Son Vermesi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Cilt: 8, Yıl:2015, s.115-124.
- OBA, Ali Engin, “Türk Diplomasisi ve Afrika”, TASAM, http://www.tasam.org/tr- TR/Icerik/1359/turk_diplomasisi_ve_afrika (Erişim Tarihi: 11.1.2019)
- OĞUZLU, Tarık, “ NATO ve Türkiye: Dönüşsen İttifakın Sorgulayan Üyesi”, Uluslararası İlişkiler, Cilt:9, Sayı:34, Yaz 2012, ss.99-124.
- Osmanlı Belgelerinde Mısır, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:120, İstanbul 2012.
- Osmanlı İdaresinde Sudan, T.C Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını Nu:124, İstanbul 2013.
- ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1974.
- _______________, “Habeş Eyaleti”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:14, İstanbul 1996, ss.363-367.
- ÖZDAĞ, Abdullah, “ Doğu Afrika’da İngiliz Emperyalizmi: İngiltere’nin Sudan’ı İşgali (1896-1898)”, OTAM, Sayı:42, Güz 2017, ss.117-147.
- ÖZTÜRK, Hasan, http://www.bilgesam.org/incele/55/-turkiye'nin-enerji-guvenligi-ve-alternatif-olarak- afrika-acilimi/#.XL8E9-gzbIU (Erişim Tarihi:15.12.2018)
- PEACOOK, A.C.S, “ Sevakin: Osmanlı İmparatorluğu’nda Kuzeydoğu Afrika Limanı”, Çev: Fatma ÇALİK ORHUN, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, Nisan 2019, ss.63-78.
- PUL, Ayşe, “Yavuz Sultan Selim’in Güney Siyasetinin Doğu Akdeniz Ticaretine Etkisi Hakkında Bazı Düşünceler”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:35, Yıl:2014, s.263-290.
- SHAW, Stanford, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev: Mehmet Harmancı, Cilt:1, E Yayınları, İstanbul 2008.
- SÖNMEZOĞLU, Faruk, Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası 1945-1991, Der Yayınları, İstanbul 2016.
- ________________,“Kıbrıs Sorunu ve Birleşmiş Milletler 1954-1975”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Sayı:3-4, Cilt:38, s.223-255.
- ŞENGÜL, Barış, 21. Yüzyılda Afrika ve Türkiye-Afrika İlişkileri (2005-2015), İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2015.
- TELCİ, İsmail Numan, “ Krizlerin Gölgesinde Afrika Boyunuzu’nda Güç Mücadelesi”,https://www.setav.org/krizlerin-golgesinde-afrika-boynuzunda-guc-mucadelesi/ (Erişim Tarihi: 20.12.2018)
- TEPECİKLİOĞLU, Elem Eyrice, “ Afrika Kıtasının Dünya Politikasında Artan Önemi ve Türkiye-Afrika İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Bahar 2012, ss.59-94.
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Resmi İnternet Sitesi, “Türkiye-Afrika İlişkileri”, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa ( Erişim Tarihi 13.12.2018)
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Resmi İnternet Adresi, “Türkiye-Sudan İlişkileri”,YOL, Fatih, 19. Yüzyılda Sudan’da Osmanlı Yönetimi ve İngiliz İşgali, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay 2017.
- ZENGİN, İlhan, Geçmişten Günümüze Türkiye-Sudan İlişkileri, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 2013.
