Sosyobilimsel Konulara Dayalı Fen Eğitiminin Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlık Seviyelerine Etkisi
Author :
Abstract
Bir ülkenin gelişebilmesi için ülkedeki bireylerin bazı özelliklere sahip olması beklenmektedir. Bireylerden beklenen bu özelliklerin başında eleştirel düşünebilen, karşılaştığı durumlarda muhakeme yapabilen ve kendi ölçütleri olan ve bu ölçütlere göre kararlar verebilen, sorgulama, kıyaslama becerilerine sahip olmak sıralanabilmektedir. Bahsi geçen özelliklerin bireylere kazandırılmasında da sosyobilimsel konuların okullarda öğretilmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı kazanımlarında yer alarak öğrencilerden beklenen bu özelliklerin kazandırılması için okullarda öğretilen fen bilimleri dersine sosyobilimsel konular dahil edilmiştir (MEB, 2013; 2018). Bu araştırmada sosyobilimsel konulara dayalı fen derslerinin işlendiği 7. sınıflarda öğrencilerin çevre okuryazarlık seviyelerinin nasıl değişim göstereceği araştırılmıştır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ‘’ön test-son test, kontrol gruplu yarı deneysel desen ‘’ kullanılmıştır. Veri toplamada, çevre okuryazarlık ölçeği (Atabek Yiğit, Balkan Kıyıcı, Yavuz, 2014) deney grubu ve kontrol grubuna ortak olarak uygulanmıştır. Deney grubunda dersler sosyobilimsel konu metinleri ve ilgili etkinliklerle işlenmiştir. Deney grubuna dokuz adet sosyobilimsel konular içeren metin (nükleer santral, plastik poşetler, geri dönüşüm, kimya endüstrisi, güneş enerji santrali, fok avcılığı, palm yağı, hidroelektrik-termik santral, uzay kirliliği) uygulanmıştır. Kontrol grubunda ise dersler MEB müfredatına göre işlenmiştir. Veri analizi için eşleştirilmiş t testi ve bağımsız gruplar t tet kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile mevcut fen öğretim programına göre öğrenim gören kontrol grubu öğrencileri kendi içinde çevresel okuryazarlık açısından değerlendirildiğinde deney grubu öğrencilerinin ve kontrol grubu öğrencilerinin öntest- sontest puanları arasında çevresel okuryazarlık puanları açısından anlamlı farklılıklar bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çevresel tutum puanlarının değerlendirildiği deney ve kontrol grubu ön test son test puanları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Her iki grupta da farklılıklar son test lehine çıkmıştır. Çevresel davranış boyutunda ise iki grupta da farklılıklar son test lehine çıkmıştır. Çalışmada öğrencilerin çevre okuryazarlık düzeyleri cinsiyet açısından değerlendirildiğinde ise öğrencilerin deney grubu kız öğrencilerin ve erkek öğrencilerin öntest-sontest puanları ve kontrol grubu kız ve erkek öğrencilerin öntest-sontest puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çalışma sonucunda sosyobilimsel konulara dayalı fen eğitiminin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin çevresel okuryazarlık düzeylerine olumlu etkisinin olduğu tespit edilmiş ve bu uygulamaların öğretim programlarına dahil edilmesi önerilmiştir.
Keywords
Abstract
In order for a country to develop, individuals in the country are expected to have some characteristics. At the top of these characteristics, to be able to think critically, have the ability to make judgments in the situations they face and have their own criteria and make decisions based on these criteria, have the skills of questioning and comparison can be listed. It is thought that it would be beneficial to teach socio-scientific subjects in schools in gaining the mentioned characteristics to individuals. Socio-scientific subjects have been included in science courses taught in schools in order to gain these characteristics expected from students, by covering them within the learning outcomes of the the Ministry of National Education (MEB, 2013; 2018). In this research, it has been investigated how the environmental literacy levels of students will change in the 7th grade in which science courses based on socio-scientific subjects are studied. . In this research, “pre-test-post-test, quasi-experimental design with control group'' has been used as quantitative research methods. While gathering data, Scientific literacy scale (Keskin,2008) and environmental literacy scale (Yavuz, Balkan Kıyıcı, Atabek Yiğit; 2014) have been applied both to the study group and the control group. In the study group, the lessons have been covered with socio-scientific subject texts and related activities. Nine texts including socio-scientific issues (nuclear power plant, plastic bags, recycling, chemical industry, solar power plant, seaport, palm oil, hydroelectric-thermal power plant, space pollution) have been applied to the study group. In the control group, lessons have been taught according to the MEB syllabus. For data analysis paired sample t test and independent sample t test were used. In this study, it was determined that there was a significant difference between the pre-test and post-test scores of the experimental group students and the control group students in terms of environmental literacy scores when the study group students who have been given Scienceeducation based on socio-scientific subjects and the control group who have been taught according to the MEB syllabus are evaluated together. In addition, statistically significant differences have been found between pretest and posttest scores of study group and the control group in which environmental attitude scores have been assessed. In both groups, differences were in favor of the posttest. In terms of environmental behavior, differences in both groups were in favor of the posttest. Moreover when the environmental literacy levels of the students were evaluated in terms of gender, there was no statistically significant difference between the pre-test and post-test scores of the female and male students in the study group and the pre-test and post-test scores of the male and female students in the control group. As a result of the study, it was determined that there has been a positive effect on environmental literacy levels of the study group students who have been applied science education based on socio-scientific subjects and it is suggested to include these applications in the curriculum.
Keywords
- 1)Acar, O., Roychoudhury, A. ve Türkmen, L. (2010). Student Difficulties in Socioscientific
- 1)Acar, O., Roychoudhury, A. ve Türkmen, L. (2010). Student Difficulties in SocioscientificArgumentation and Decision-Making Research Findings: Crossing the Borders of Two Research Lines. International Journal of Science Education, 32(9), 1191-1206.
- 2)Akgün, Ö. E., Büyüköztürk, Ş., Demirel, F., Kılıç Çakmak, E. ve Karadeniz, Ş. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- 3)Akkurt, N. D. (2007). Aktif öğrenme tekniklerinin lise 1. sınıf öğrencilerinin ekoloji ve çevre kirliliğikonusunu öğrenme başarılarına ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 4)Albe, V. (2008). When Scientific Knowledge, Daily Life Experience, Epistemological and SocialConsiderations Intersect: Students‟ Argumentation in Group Discussions on a Socio-scientific Issue. Research in Science Education, 38 (1), 67-90.
- 5)Altın, M., Bacanlı, H., ve Yıldız, K. (2002). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik tutumları. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18.
- 6)Ambrozic-Dolinsek, J,. Aydogdu, M., Keles, O., Usak, M. ve Šorgo, A. (2011). Biology teaching inupper secondary schools: comparative study between Slovenia and Turkey. Energy education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 3(3), 305-314.
- 7)Arnesen, E., Bungum, B., Isnes, A., Kolsto, S. D., Kristensen, T., Mathiassen,K., Mestad, I., Quale, A.,Tonning, A. S. V. ve Ulvık, M. (2006). Science Students‟ Critical Examination of Scientific Information Related to SSI. Science Education, 90, 632-655.
- 8)Aslan, O., Sağır, Ş. U., & Cansaran, A. (2008). Çevre tutum ölçeği uyarlanması ve ilköğretimöğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 283-295.
- 9)Atabey, N. ve Topçu, M. S. (2014). Sosyobilimsel Konu İçerikli Alan Gezilerinin OrtaokulÖğrencilerinin Argümantasyon Niteliğine Etkisi. In 11th National Science and Mathematics Education Congress, Adana, Turkey.
- 10)Aydın, F., Coşkun, M., Erdönmez, İ. ve Kaya, H. (2011). Gifted students‟ attitudes towardsenvironment: A case study from Turkey. African Journal of Agricultural Research, 6(7) 1876-1883, 4 April, 2011.fa
- 11)Baltacı, S. (2013). Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Bir Konudaki (GDO’lubesinler) Öğretim Öz Yeterlilikleri ve Bu Yeterliliklerin Epistemolojik İnançlar ile İlişkileri (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
- 12)Boyes, E., Kılınç, A. ve Stanisstreet, M. (2011). Turkish school students and global warming: beliefsand willingness to act. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 7(2), 121-134.
- 13)Boyes, E., Kılınç, A. ve Stanisstreet, M. (2013). Exploring students‟ ideas about risks and benefits ofnuclear power using risk perception theories. Journal of Science Education and Technology, 22(3), 252- 266.
- 14)Braus, J. A. ve Wood, D. (1993). Environmental education in schools : Creating a program that works!. Washington DC: Peace Corps
- 15)Cansız, N. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konularda muhakeme yeteneklerinin geliştirilmesi (Doktora Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
- 16)Clacherty, A. J. (1992). Environmental literacy: Implications for environmental and teacher education. South African journal of education, 12(1), 25-30.
- 17)Daudi, S. S. (2008). Environmental literacy: A system of best-fit for promoting environmentalawareness in low literate communities. Applied Environmental education and communication, 7(3), 76-82.18)Erdoğan, M. (2009) 5. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı ve Bu Öğrencilerin Çevreye YönelikSorumlu Davranışlarını Etkileyen Faktörler (Doktora Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
- 19)Erol, G.H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları (Yüksek lisans tezi) Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli
- 20)Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
- 21)Erten, S. (2005). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Çevre Dostu Davranışların Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91–100
- 22)Güler, E. (2013) İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı Düzeylerinin ÇeşitliDeğişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi. Adana.Erişim adresi:23)Hodson, D. (2006). Why We Should Prioritize Learning About Science. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 6(3), 293-311.
- 24)Huang, C., Kawata, C. ve Tung, C. (2002). The effects of different environmental education programson the environmental behavior of seventh-grade students and related factors. Journal of Environmental Health, 64(7), 24–29.
- 25)Hungerford, H., Marcinkowski, T., Mcbeth, W., Meyers, R. ve Volk, T. (2008). National environmentalliteracy assessment project: year 1, National Baseline Study Of Middle Grade Students; Final Research Report. Unpublished Project Report, Florida Institute Of Technology, Melbourne, USA.
- 26)İleri, R. (1998). Çevre eğitimi ve katılımın sağlanması. Ekoloji Dergisi, 7(28), 3-9.
- 27)İstanbullu, R. A. (2008). Investigation of environmental literacy of sixth grades at a private school. Unpublished Master Thesis, ODTÜ, Ankara.
- 28)Jansawang, N., Nuangchalerm, P. ve Siribunnam, S. (2014). Socio-scientific decision making in thescience classroom. International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education, 5 (4), 1777-1782
- 29)Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci Merkezli Öğretimin Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlığı Düzeyine Etkisinin Araştırılması (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- 30)King, P. M. ve Kitchener, K. S. (2004). Reflective Judgment: Theory and Research on the Development of Epistemic Assumptions Through Adulthood. Educational Psychologist, 39 (1), 5–18
- 31)Kolstø, S.D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial SSI. Science Education, 85, 291–310.
- 32)Köse, E. Ö. (2010). Biology students' and teachers‟ religious beliefs and attitudes towards theory of evolution. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 189-200.
- 33)Mançuhan, E., Ünal, S., ve Sayar, A. A. (2001). Çevre bilinci, bilgisi ve eğitimi. Marmara Üniversitesi yayınları, Yeni Teknolojiler Araştırma Merkezi, Yayın No: 1, İstanbul.
- 34)McBeth, W. ve Volk, T. L. (2009). The national environmental literacy project: A baseline study of middle grade students in the United States. The Journal of Environmental Education, 41(1), 55-67.
- 35)Özden, M. (2015). Prospective elementary school teachers' views about socioscientific issues: A concurrent parallel design study, International Electronic Journal of Elementary Education, 7(3):333.
- 36)Özsoy, S. (2010) Eko-okul Uygulamasının İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlığı DüzeyineEtkisi (Yüksek Lisans Tezi).Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Ankara. Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/37)Öztürk, N. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara ilişkin kritik düşünmeyeteneklerinin, epistemolojik inançlarının ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi: Nükleer enerji santralleri örneği (Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara
- 38)Özpınar, D. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin çevre sorunları hakkındaki görüşleri(Afyonkarahisar ili örneği) (Yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- 39)Roth, C.E. (1992). Environmental literacy: its roots, evolution and directions in the1990s. http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/0000019b/80/24/44/47.pdf
- 40)Sadler, T. D. (2003). Informal reasoning regarding SSI: The influence of morality and content knowledge. Unpublished doctoral dissertation, Florida.
- 41)Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41, 513–536.
- 42)Shaw, V. F. (1996). The cognitive processes in informal reasoning. Thinking & Reasoning, 2(1), 51–80
- 43)Simmons, M. L., ve Zeidler, D. L. (2003). Beliefs in the nature of science and responses tosocioscientific issues. In D. L. Zeidler (Eds.), The role of moral reasoning on socioscientific issues and discourse in science education. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
- 44)Stapp, W. B. (1969). The concept of environmental education. Environmental Education, 1(1), 30-31.
- 45)Sürmeli, H. ve Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin genetik mühendisliği ile ilgili biyoetik görüşleri: Genetik testler ve genetik tanı. Türk Fen Eğitim Dergisi, 7(2), 119-132.
- 46)Sürmeli, H. ve Şahin, F. (2010). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji çalışmalarına yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(155), 145-157.
- 47)Sürmeli, H. ve Şahin, F. (2012). Preservice teachers‟ opinions and ethical perceptions in relation to cloning studies. Çukurova University Faculty of Education Journal, 41(2), 76-86
- 48)Şahin, B. ve Ürey, M. (2010). Akademik personelin çevre sorunlarına ve çevre eğitimine yönelik duygu,düşünce ve davranışlarının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(38),1 34- 149.
- 49)Tokay, S. ve Yüksel, G. (2003). Çevre ve insan. Milli Eğitim Bakanlığı yayınları. İstanbul.
- 50)Topçu, M. S. (2008). Fen Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Konular Hakkındaki Kritik DüşünmeYetenekleri Ve Bu Yetenekleri Etkileyen Faktörler (Doktora tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- 51)Topçu, M. S., ve Atabey, N. (2014). Sosyobilimsel Konu İçerikli Alan Gezilerinin Ortaokul52)UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). (1977). Trends in environmental education. Paris: Author.
- 53)UNESCO. (1978). Intergovernmental conference on environmental education: Final report. Tbilisi: UNESCO/UNEP.
- 54)Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 240-250.
- 55)Walker, K. A., Zeidler, D. L. (2007). Promoting Discourse about SocioscientificIssues through Scaffolded Inquiry. International Journal of Science Education, 29 (11) 1387-1410.
- 56)Zengin, F. K., Keçeci, G. ve Kırılmazkaya, G. (2011). İlköğretim öğrencilerinin nükleer enerji sosyo- bilimsel konusunu online argümantasyon yöntemi ile öğrenmesi. Education Sciences, 7(2), 647-654.
