Author :
DOI : 10.26449/sssj.1212
Year-Number: 2019-29
Language : null
Konu :
Abstract
İmâmeti nas ve tayine dayandıran İmâmîyye, Ali b. Ebû Tâlib ile başlatıp Muhammed b. Hasan el-Askerî ile sonlandırdığı on iki imamı; efdâliyet, mâsumiyet, ilim, mucize, melekle iletişim ve kendisine itaatin gibi tüm peygamberlik özelliklerinde Hz. Peygamber’le özdeşleştirmektedir. Temel dinî bir ilke olarak kabul ettiği bu düşünce onun ilâhîyyât, nübüvvât ve sem‘îyyât kapsamındaki inanç ve anlayışlarının şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. İmâmet Doktrini denilen bu düşünceyi naslarla temellendirmek amacıyla birçok Kur’ân ayetini düşüncesine mesnet yapmaya çalışan İmâmîyye, bu amacını gerçekleştirmek için nasların içsel (bâtınî) anlamlarına yönelmiştir. Bunu yaparken ayetlerin siyâk, sıbâk, sebeb-i nüzul ve anlam çerçevesini dikkate almamasının yanında, ileri sürdüğü tezlerin tarihsel gerçekliklerle uyuşmaması da İmâmet Doktrininin, naslarla temellendirilmesi mümkün olmayan bir düşünce olduğunu ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
Imāmīyyah who based the imamate on verse and nomination, lunches twelve imams faith with Ali b. Abu Tālib and endes with Muhammad b. Hasan al-Askarî. Imāmīyyah identifies twelve imams with the Prophet at all prophetic attributes such as epiphony, spirituality, knowledge, miracle, communication with the angel and obedience to him. This thought which he accepted as a basic religious principle played a major role in shaping his beliefs and understandings within the scope of divinity, prophethood and semīyyāh. Imāmīyyah, who tried to support this idea through Qur'anic verses in order to base this thought called Imāmate Doctrine, turned to the inner (ezoteric) meaning of the words in order to realize this purpose. In addition, the fact that Imāmīyyah do not take into account political and semantic framework of this verses, and the fact that the theses that he argues do not correspond with the historical realities, reveal that the Imāmate Doctrine is an unthinkable thought.
Keywords
- AKBAŞ, Mehmet. (Eylül 2011). Hz. Peygamber’in Medine’den Ayrıldığında Yerine Vekil Olarak
- AKBAŞ, Mehmet. (Eylül 2011). Hz. Peygamber’in Medine’den Ayrıldığında Yerine Vekil Olarak Bıraktığı Sahabilere Dair. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(18), 23-32.
- AKDOĞAN, Mehmet Nur. (Kasım 2014). Şiî Literatürde Hz. Ömer’in Bazı Hadîslerdeki Rolü. e-Şarkiyat İlmî Araştırmalar Dergisi, (12), 86-116.
- ____ (2007). İmâmîyye Şiâsının İmâmet Tasavvuru -4 ve 5. Asırlar-. Ankara: İlâhîyât____ (2009). İmâmîyye’nin İmâmet Nazariyesinin Teşekkül Süreci. İstanbul: İSAM.
- BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmail. (2002). Sahîhu’l-Buhârî. Şam-Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
- EBÛ DÂVUD, Süleymân b. Eşâs el-Esdî es-Sicistânî. (2009). Sünenu Ebû Dâvud. (Thk.: Şuâyb el-Arnavût ve Muhammed Kâmil Karabelli), Şam: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemîyye.
- EBU’L-FİDÂ, İsmail b. Ali b. Mahmud b. Ömer el-Eyyûbî. (1997). Târih -el-Muhtasar fi târihi’l-beşer- I- II. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîyye.
- EBU’L-HASEN el-KUMMÎ, Ali b. İbrahim. (2013). Tefsîru’l-Kummî I-III. (Thk. ve Nşr.: Muessesetu’l- İmam el-Mehdî), Kum.
- EŞ‘ARÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail. (2005). Makâlâtu’l-İslâmîyyîn –ve İhtilâfu’l-musallîn-. (Gözden Geçirilmiş Dördüncü Baskı). (Tsh.: Helmut Ritter), Beyrut: en-Neşerâtu’l-İslâmîyye.
- FEYYÂZ, Abdullah. (1986). Târihu’l-İmâmîyye ve eslâfihim mine’ş-Şiâ. (Üçüncü Baskı). (Takdim: Muhammed Bâkır es-Sadr), Beyrut: Menşurâtu Muessesetu’l-Âlemî li’l-Matbûât.
- FIĞLALI, Ethem Ruhi. (1982). The Problem of Abd-Allah Ibn Saba. Ankara: Ankara Üniversitesi İlâhîyât Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü., (Nu: 5).
- HALİL b. AHMED, Ebû Abdurrahmân el-Ferâhidî. (2003). Kitâbu’l-âyn I-IV. (Thk.: Abdulhamid Hendâvî), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîyye.
- HEYTEMÎ, Ahmed b. Hacer el-Mekkî. (2003). es-Sevâiku’l-muhrika -fi’r-red alâ ehli’l-bidâ ve’z-zendika-. İstanbul: Mektebetu’l-Hakîka.
- HILLÎ, Cemâlüddîn Ebu’l-Hasen b. Yusuf İbnu’l-Mutahhar. (1985). el-Elfeyn fi imâmeti Emîri’l-mü’minîn Ali b. Ebî Tâlib. Büneydülkâr: Mektebetu’l-Elfeyn.
- ____ (1963). Minhâcu’l-kerâme fi mârifeti’l-imâme. (Thk.: Abdurrahîm Mübârek), Meşhed: İntişarâtu’t- Tâsûâ.
- HUMEYNÎ, Rûhullah el-Mûsevi. (1994). Envâru’l-hidâye -fi’t-ta‘likât ale’l-kifâye- I-II. (İkinci Baskı). (Thk. ve Nşr.: Muessesetu Tanzîm ve’n-Neşri Âsâri’l-İmam el-Humeynî). Kum.
- HÜSEYİN, Tâhâ. (2002). el-Fitnetu’l-kübrâ Osman I-II. (Onikinci Baskı). Kahire: Dâru’l-Meârif.
- İBN BÂBEVEYH, Ebu’l-Hasen Ali b. el-Hüseyn el-Kummî. (1983). el-İmâme ve’t-tabsıra mine’l-hayre. (Thk. ve Nşr.: Medresetu’l-İmam el-Mehdî), Kum.
- İBN EBU’L-HADÎD, Ebû Hâmid İzzuddîn Abdülhamîd b. Hibetullah b. Muhammed el-Medâinî. (2007). Şerhu nehci’l-belâğa I-XX. (1. Baskı), (Thk.: Muhammed İbrahim), Bağdat: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
- İBN HALDÛN, Velîyüddîn Abdurrahman b. Muhammed. (2004). Mukaddimetu İbn Haldûn I-II. (Thk.: Abdullah Muhammed ed-Derviş), Şam: Dâru Yârub.
- İBN HANBEL, Ebû Abdullah b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî. (1996). Müsnedu Ahmed İbn Hanbel I-XXXXV. (Thk.: Şuâyb el-Arnavut - Adil Mürşid), Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
- İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdulmelik. (1990). es-Sîretu’n-nebevîyye I-IV. (Üçüncü Baskı). Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
- İBN İSHÂK, Muhammed b. Yesâr el-Mutallibî el-Medenî. (2004). es-Sîretu’n-nebevîyye I-II. (Thk.: Ahmed Ferîd el-Müzeyyidî), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîyye.
- İBN KAYS, Süleym el-Hilalî. (1958). Kitâbu Süleym b. Kays el-Hilâlî. (Thk.: Muhammed Bâkır el-Ensarî ez-Zencânî), Kum: Matbaâtu’l-Hadî.
- İBN KESÎR, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kureşî. (1997). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm I-VIII. (Thk.: Sâmî b. Muhammed es-Selâme), Riyad: Dâru’n-Tayyibe.
- İBN KUTEYBE, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. (1990). el-İmâme ve’s-siyâse I-II. (İkinci Baskı). (Thk.: Ali Şîrî), Beyrut: Dâru’l-Edvâ.
- İBN TEYMÎYYE, Ebu’l-Abbâs Takîyüddîn Ahmed b. Abdulhalîm. (1986). Minhâcu’s-sunneti’n-nebevîyye I-IX. (Thk.: Muhammed Reşâd Sâlim), Riyad: Câmîatu’l-İmam Muhammed b. Suûd el-İslâmîyye.
- İBNU’L-MUZÂHİM, Nasr el-Minkarî. (1963). Vaktu’s-Sıffîn. (İkinci Baskı). (Thk.: Abdüsselâm Muhammed Harun), Kum: el-Muessesetu’l-Arabîyyeti’l-Hadîse.
- İSFEHÂNÎ, Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed b. Muffaddal er-Râğıb. (2009). Müfredâtu elfâzi’l- Kur’ân. (Dördüncü Baskı). (Thk.: Safvân Adnân Dâvûdî), Şam: Dâru’l-Kalem.
- KARDAN, Rıza. (2018). Kur’ân’da Ehl-i Beyt İmamlarının İmâmet ve İsmeti. (Çev.: Kadri Çelik), İstanbul: Tesnim.
- KÂŞİFULĞITÂ, Muhammed Hüseyin Âlu. (1990). Aslü’ş-Şiâ ve usûluha. Beyrut: Dâru’l-Edvâ.
- KÂŞÂNÎ, el-Mevlâ Muhsin el-Feyz. (1963). Tefsîru’s-sâfî I-V. (Üçüncü Baskı), Tahran: Mektebetu’s-Sadr. KORKMAZ, Sıddık. (2016). Tarihin Tahrîfi İbn Sebe Meselesi. (Üçüncü Baskı). Ankara: Araştırma.
- KULEYNÎ, Muhammed b. Yâkûb. (1990). Usûlu’l-kâfî I-VIII. (Tsh.: Muhammed Câfer Şemsuddin), Beyrut: Dâru’t-Teâ’ruf li’l-Matbûât.
- KURTUBÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. (1950). el-Câmî li-ahkâmi’l-Kur’ân I-XX, Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısrîyye.
- MALATÎ, Ebu’l-Hüseyn Muhammed b. Ahmed b. Abdurrahmân. (1993). et-Tenbîh ve’r-red alâ ehli’l- ehvâ ve’l-bidâ. (Thk.: Muhammed Zeynuhum Muhammed Azb), Kahire: Mektebetu Medbûlî.
- MÂTÛRÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. (2004). Te’vîlâtu ehl-i’s-sunne. (Thk: Fâtıma Yusuf el-Heymî), Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
- MÂVERDÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed Habîb. (1989). el-Ahkâmu’s-sultânîyye ve’l-velâyâtu’d- dînîyye. (Thk.: Ahmed Mübârek el-Bağdâvi), Kuveyt: Mektebetu Dâru İbn Kuteybe.
- MECLİSÎ, Muhammed Bâkır. (2008). Bihâru’l-envâr li-durer-i ahbâri’l-eimmeti’l-ethâr I-CX. Beyrut: Muessesetu’l-Âlemî li’l-Matbûât.
- MESÛDÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. el-Hüseyn b. Ali el-Hüzeylî. (1988). İsbâtu’l-vasîyye li’l-İmam Ali b. Ebî Tâlib. (İkinci Baskı). Beyrut: Dâru’l-Edvâ.
- MUHSİN el-EMÎN, Ebû Muhammed el-Bâkır b. Abdülkerîm b. Ali. (1983). A’yânu’ş-Şiâ I-X. Beyrut: Dâru’t-Teâruf li’l-Matbûât.
- MİLÂNÎ, Ali el-Hüseynî. (1999). Hadîsu’l-Ğadîr. Silsiletu’n-Nedevâti’l-Akâidîyye, (10), Kum: Merkezu Ebhâsi’l-Akâidîyye.
- ____ (2000). Hadîsu’l-menzile. Silsiletu’n-Nedevâti’l-Akâidîyye-14-15, Kum: Merkezu Ebhâsi’l- Akâidîyye.
- MUĞNÎYYE, Muhammed Cevâd. (1994). el-Cevâmî ve’l-fevârık beyne’s-Sünneti ve’ş-Şiâ. (Thk.: Abdulhüseyn Muğnîyye), Beyrut: Muessesetu İzziddîn li’t-Tibâeti ve’n-Neşr.
- ____ (2004). eş-Şâfî fi’l-imâme I-IV. (İkinci Baskı). (Thk.: Abduzzehrâ el-Hüseynî el-Hatîb), Tahran: Muessesetu’s-Sâdık.
- MUZAFFER, Muhammed Rızâ. (1951). Akâidu’l-İmâmîyye. (İkinci Baskı). Necef.
- MÜSLİM, Ebu’l-Hasen Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. (2006). Sahîhu Müslim. Riyad: Dâru’n-Tayyibe.NESEFÎ, Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed b. Muhammed b. Mûtemid el-Mâtûrîdî. (2000). Bahru’l-kelâm. (Genişletilmiş İkinci Baskı). (Thk. Velîyüddîn Muhammed Sâlih el-Ferfûr), Şam: Mektebetu Dâru’l-Ferfûr.
- NESAÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuâyb. (2001). es-Sünenu’l-kübrâ. (Thk.: Hasan Abdülmunim Şelbî), Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
- NEVBAHTÎ, el-Hasen b. Musa. (2012). Fıraku’ş-Şiâ. Beyrut: Menşurâtu’r-Rızâ.
- NİSÂBÛRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Hâkim. (2002). el-Müstedrek ale’s-sahîhayn I-V. (İkinci Baskı). (Thk.: Mustafâ Abdülkâdir Atâ), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîyye.
- ONAT, Hasan. (1997). Şiîliğin Doğuşu Meselesi -Birinci Hicrî Asır-. AÜİFD, 36(1), 79-117.
- RÂZÎ, Ebû Abdullah (Ebu’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberîstânî. (1981). Mefâtîhu’l-ğayb I-XXXII. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
- SAFFÂR, Ebû Câfer Muhammed b. el-Hasen b. Ferrûh. (2010). Besâiru’d-derecât I-X. Beyrut: Şeriketu’l- Âlemî li’l-Matbûât.
- SA‘LEBÎ, el-Hemmâm Ebû İshâk Ahmed. (2002). el-Keşf ve’l-beyân -tefsîru’s-Sa‘lebî- I-X. (Thk.: Ebû Muhammed b. Âşûr), Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâs el-Arabî.
- SUYÛTÎ, Ebu’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebû Bekir b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. (2003). Tarihu’l-hulefâ. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
- ŞEHRİSTÂNÎ, Ebu’l-Feth Tâcüddîn Muhammed b. Abdülkerîm b. Ahmed. (1992). el-Milel ve’n-nihal. (İkinci Baskı). (Tsh.: Ahmed Fehmî Muhammed), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmîyye.
- ŞEYH MÜFÎD, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Nûmân el-Bağdâdî. (1992). Evâilu’l-makâlât. (Thk.: Şeyh İbrahim el-Ensârî), Kum: el-Mu’temeru’l-Âlemi li-Elfîyyeti’ş-Şeyh el-Müfîd.
- ____ (2008). el-İrşâd fi mârifeti hucecillâh ale’l-ibâd I-II. (İkinci Baskı). (Thk.: Muessesetu Âli’l-beyt), Beyrut: Muessesetu Âli’l-beyt
- ____ (2009). el-İhtisâs. (Thk.: Ali Ekber el-Ğaffârî ve Seyyid Muhammed ez-Zernûdî), Kum: Dâru’l- Hedâ.
- ____ (1958). U‘yûnu ahbâri’r-Rızâ I-II. Kum: Menşurâtu’ş-Şerîf er-Redî.
- ____ (1971). Kitâbu’l-itikâdât. (Thk.: Muessesetu’l-İmam el-Hâdî), Kum: Peyâm-i İmam Hâdî.
- ____ (1991). Kemâlu’d-dîn ve tamâmu’n-nî‘me. (Tsh.: Hüseyin el-Elemî), Beyrut: Muessesetu’l-Âlemî li’l-Matbûât.
- ____ (2009). Emâli’s-Sadûk. (Takdim: Hüseyin el-Âlemî), Beyrut: Menşurâtu Muessesetu’l-Âlemî li’l- Matbûât.
- TABATABAÎ, Muhammed Hüseyin. (1997). el-Mîzân fi tefsîri’l-Kur’ân I-XXI. Beyrut: Muessesetu’l- ____ (1999). eş-Şiâ fi’l-İslâm. (Haz.: Merkezu Bakîyyetillâhi’l-Âzam), Beyrut: Beytu’l-Kâtib.
- TABERÎ, Ebû Câfer Muhammed b. Cerîr b. Yezid. (1994). Tefsîru’t-Taberî -min kitâbihi câmiû’l-beyânan-te’vîl-i âyi’l-Kur’ân-I-VII. (Thk.: Beşâr Avâd Mârûf ve İsâm Fâris el-Harastânî) Beyrut: Muessesetu’r- Risâle.
- ____ (2007). Târihu’t-Taberî -Kısâsu’l-enbiyâ ve târihu mâ-kable’l-bîse- I-XIII. (Thk.: Muhammed b. Tâhir el-Berzencî ve Muhammed Subhi Hasan Hallâk), Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
- TABERSÎ, Ebû Ali el-Fadl b. Hasan. (2006). Mecmeû’l-beyân fi tefsîri’l-Kur’ân I-X. Beyrut: Dâru’l- Murtazâ.
- TABERSÎ, Ebû Mansûr Ahmed b. Ali b. Ebî Tâlib. (1961). el-İhticâc I-II. İran: İntişarâtu’ş-Şerîf er-Redî.
- TİNKÂBENÎ, Muhammed b. Abdülfettah es-Serâb. (1998). Sefînetü’n-necât. (Thk.: es-Seyyid Mehdî er- Ricâî). Kum: Matbaâtu Emîr.
- TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa. (1996). el-Câmîu’l-kebîr. (Thk.: Beşşâr Avâd Marûf), Beyrut: Dâru’l-Garb el-İslâmî.
- TÛSÎ, Ebû Câfer Nâsıruddîn Muhammed b. Muhammed el-Hasen. (1956). et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân I-X. (Thk.: Ahmed Hatîb Kasîr el-Âmilî), Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâs el-Arabî.
- ____ (1986). el-İktisâd fîmâ-yeteâllak bi’l-itikâd. (İkinci Baskı). Beyrut: Dâru’l-Edvâ.
- ____ (t.s.). el-Fihrist. (Thk.: Muhammed Sâdık Âlü Bahri’l-‘Ulûm), Kum: Menşurâtu’ş-Şerîf er-Redî.VERDÎ, Ali Hüseyin Muhsin Abdülcelîl. (1995). Vuâzu’s-salâtîn. (İkinci Baskı). Londra: Dâru Kûfân.
- WELLHAUSEN, Julius. (1963). Arap Devleti ve Sukûtu. (Çev.: Fikret Işıltan). Ankara Üniversitesi İlâhîyât Fakültesi., (Nu: 42).
- ____ (1989). İslâmiyet’in İlk Devrinde Dinî-Siyâsî Muhalefet Partileri. (Çev.: Fikret Işıltan). Dizi: X(12), Ankara: TTK..
- YÂKÛBÎ, Ahmed b. Ebi’l-Yâkûb b. Câfer b. Vehb İbn Vâdıh. (2010). Târihu’l-Ya‘kûbî. (Thk.: Abdülemîr Mehnâ), Beyrut: Şeriketu’l-Âlemî li’l-Matbûât.
- ZEHEBÎ, Ebû Abdullah Muhammed Ahmed b. Osman. (1963). Mizânü’l-itidâl fi nakdi’r-ricâl I-IV. (Thk.: Ali Muhammed el-Becâvi), Beyrut: Dâru’l-Mârife.
