Author :
Abstract
İlkçağ'dan bugüne insanın hayvanlarla ilişkisi çok farklı aşamalar kaydetmiştir. Bunu, özellikle sokak köpekleri özelinde görmek mümkündür. İnsanoğlu, köpeklerle kimi zaman dost olmuş; kimi zaman zehirleyerek öldürmüş, kimi zamansa topluca sürgün etmiştir. Bu çalışma ile, Osmanlı İstanbul’unu ziyaret eden birçok Batılı seyyahın eserlerinde, sokak köpeklerine nasıl yer verildiği üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Seyyahların anlattıklarına göre köpekler, kent dokusunun vazgeçilmez unsurlarıdır. Müslümanlar, her ne kadar evlerine köpek almasalar da onlara merhametle ve şefkatle yaklaşmışlar, onların beslenmesine özen göstermişlerdir. Sokak köpeklerine bakmayı sevap olarak addetmişler, bunu Allah rızası için yaptıklarını ifade etmişlerdir. Hatta sokaklarda, uzun bir sırık üzerine dizilmiş ciğer, dalak gibi sakatatları taşıyan adamlar (Mancacılar) da köpeklerin beslenmesinde önemli rol oynamışlardır. Fakat XIX. yüzyıl itibariyle sokakların temizlenmesi ve modern bir şehir atmosferi oluşturmak amacıyla binlerce başıboş sokak köpeği toplanıp sürgün edilmiştir. Bu durum, her ne kadar sayılarının azalmasına neden olmuşsa da şehirde varlıklarını sürdürmeye devam etmişlerdir. Netice olarak bu çalışmada, XVI.-XIX. yüzyıllar arasında İstanbul’u ziyaret eden bazı Batılı seyyahlar gözünden, Müslümanlar tarafından sokak köpeklerine gösterilen şefkat ve hassasiyet konusuna yer verilmesi amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
From the first Age to the present, man's relationship with animals has recorded many different stages. It is possible to see this especially in special of stray dogs. Mankind has been friendly with dogs sometimes, sometimes killed dogs by poisoning them, at the sometime, were exiled collectively. With this study, in the works of many Western travelers who visited Ottoman Istanbul, it was tried to focus on how the stray dogs took part. . According to what travelers say, dogs are indispensable elements of urban pattern. Although Muslims did not put dogs in their houses, they approached them with compassion and benignity, also they paid attention to their diet. They considered feeding the stray dogs as circumcision, they expressed that they did for Allah's sake. In fact, in the streets, men who carrying which offal such as, liver, spleen on a long pole played an important role in the feeding of dogs. However, in the 19th century thousands of roving stray dogs were gathered and exiled to clean the streets and create a modern city atmosphere. Although this situation has caused the number of dogs to decrease, they continued to exist in the city. As a result, in this study, from the eyes of some Western travelers visiting Istanbul between the 16th and 19th centuries, it is aimed to mention the issue of show compassion and tenderness for stray dogs by Muslims.
Keywords
- AMİCİS, Edmondo De, (1993), İstanbul 1874, (Çev. Beynun Akyavaş), TTK, Ankara.
- AMİCİS, Edmondo De, (1993), İstanbul 1874, (Çev. Beynun Akyavaş), TTK, Ankara.
- BARDAKÇI, Murat, (1998), “Tarihimizin İki Büyük Köpek Soykırımı”, Hürriyet, 26 Nisan 1998.
- 58 L'Illustration, Nr: 3516, 16 Temmuz 1910; Burak Kaya, “İstanbul'un Sokak Köpekleri”, 23 Kasım 2015,http://cazyapma.burakkaya.com.tr/2015/11/istanbulun-sokak-kopekleri.html.
- Baron Wratislaw’ın Anıları, 16. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğundan Çizgiler, (1996), (Çev. M. Süreyya Dilmen), Milliyet.
- CHATEAUBRİAND, François Renéde, (1947), L’ıtinérarire De Paris A Jérusalem-Paris-Kudüs Yolculuğu, (Çev. Oğuz Peltek), Cilt I-III, İstanbul.
- ETENSEL, Arzu İldem, (2007), “Bir Yazın Türü Olarak Doğu Seyahatnameleri”, Littera, Cilt: XXI, Aralık, Ankara, s. 2-7.
- FLORİOTİ, H. Hande Duymuş, (2014), “Eski Kültürlerde Köpeğin Algılanışı: “Eski Mezopotamya Örneği””, A.Ü. Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt XXXIII, Sayı: 55, Ankara, s. 45-70.
- GERLACH, Stephan, (2007), Türkiye Günlüğü 1573-1576, (Çev. Turkis Noyan), Cilt I-II, Kitap Yayınevi, İstanbul.
- GRAVINA, Federico, (2008), İstanbul'un Anlatımı, (Çev. Yıldız Ersoy Canpolat), YKY, İstanbul. “Hayırsız Ada'da bir “Katliam” Anıtı!”, Bianet, 4 Haziran 2012.
- IŞIN, Ekrem, (1995), “Dört Ayaklı Belediye, ya da İstanbul Köpekleri”, İstanbul’da Gündelik Hayat:İnsan, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 205– 214.
- KAYA, Burak “İstanbul'un Sokak Köpekleri”, 23 Kasım 2015, L'Illustration, Nr: 3516, 16 Temmuz 1910.
- NERVAL, Gerard De, (2002), Doğuya Seyahat, (Çev. Muharrem Taşçıoğlu), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- OLİVİER, (1977), Türkiye Seyahatnamesi (1790 Yıllarında Türkiye ve İstanbul), (Çev. Oğuz Gökmen), Ayyıldız Matbaası, Ankara.
- Pedro’nun Zorunlu İstanbul Seyahati, 16. Yüzyıl’da Türkler’e Esir Düşen Bir İspanyol’un Anıları, (1996), (Çev. Fuad Carım), Güncel Yayıncılık, İstanbul.
- PİNGUET, Catherine, “Chiens de rues d’Istanbul: histoire d’un massacre sur un îlot désert”, 5 Ağustos 2015, http://www.slate.fr/story/104311/chiens-rues-istanbul-histoire-massacre.
- _________, (2009), İstanbul’un Köpekleri, (Çev. Saadet Özen), YKY, İstanbul.
- SCHİCK, İrvin Cemil, (2010), “İstanbul’da 1910’da Gerçekleşen Büyük Köpek İtlâfı: Bir Mekân Üzerinde Çekişme Vakası”, Toplumsal Tarih, Sayı: 200, Ağustos.
- SCHWEİGGER, Salomon, (2004), Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581, (Çev. S. Türkis Noyan), Kitap Yayınevi, İstanbul.
- SUNAR, M. Mert, (2015), “Hayvanlar”, Osmanlı İmparatorluğunda Çevre ve Şehir, İstanbul.
- THEVENOT, Jean de, (1978), 1655-1656’da Türkiye, (Çeviren: Nuray Yıldız), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.
- TİMUR, Taner, (1994), “Köpekler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt: V, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, İstanbul.
- TOPÇUOĞLU, Ümit Sinan, (2010), İstanbul ve Sokak Köpekleri, Sepya Kitaplar, İstanbul.
- TOURNEFORT, Joseph de, (2013), Tournefort Seyahatnamesi, (Edit. Stefanos Yerasimos), KitapTWAİN, Mark, (1869), The Innocents Abroad: or, The New Pilgrims' Progress, The American Publishing Company, Hartford.
- ÜNAL, Mehmet Ali, (2011), Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
- YAZICI, Hüseyin, (2009), “Seyahatnâme Maddesi”, DİA., Cilt: XXXVII, İstanbul, ss. 9-11.
