Author :
Abstract
Çok uluslu işletmelerde, farklı kültürel özelliklere sahip çalışanların birbirlerini anlamaları ve etkin bir şekilde iletişim kurabilmeleri, dolayısıyla kültürel olarak uyum sağlamaları, işletme performansının ve çalışma hayatı kalitesinin artırılmasında önemli öncüllerden biridir (Lee ve Sukoco, 2010:964; Nunes vd., 2017:220). Alan yazında giderek artan bir önem kazanan (Kraimer vd., 2001:71-72; Shay ve Baack, 2006:287; Nunes vd., 2017:220) kültürel uyum, farklı kültürel özelliklere sahip çalışanların, diğer kültürel normlara uyum sağlaması ve onları içselleştirmesi olarak tanımlanmıştır (Gül ve Kolb, 2009:139). Bu kapsamda, çalışanların kültürel farklılıkları anlama ve yeni rol gereklerini bilmesi önemlidir (Nicholson, 1984:275). Bu noktada, çok uluslu işletmelerde kültürel uyumun kendiliğinden gerçekleşmesini beklemek, anlamlı olmayabilir; bu sürecin de belirli adımlardan oluştuğu ve her bir adımın titizlikle yönetilmesi gerektiği açıktır. Kültürel uyumun sağlanması sürecinde dikkate alınabilecek tekniklerden biri de sosyodrama tekniğidir. Moreno (1953)’nun yazına kazandırdığı sosyodrama tekniği, yaratıcılık, sevgi ve empati yoluyla kültürel uyumsuzluklara ve çatışmalara karşı bir kontrol ve denge aracı olarak dünya çapında birçok farklı alanda kullanılabilen bir tekniktir (Browne, 2005:4). Başka bir deyişle, sosyodrama, farklı kültürel özelliklere sahip çalışanların tutum, davranış vb. özelliklerinin farklı olabileceği ve onlara saygı duyulması gerektiğini ve çatışmaların ortak paydada çözülebileceğinin farkına varmayı sağlayan bir tekniktir (Wiener, 1997:50; Kellerman, 1998:191). Bu çalışmanın amacı, özel bir eğitim türü olarak sosyodrama tekniğinin, çok uluslu işletmelerde kültürel uyumu sağlamada bir araç olarak nasıl kullanılacağı ve kültürel uyum sürecinin başarılı bir şekilde nasıl sürdürülebileceğinin açıklanmasıdır. Çalışmada öncelikle çokuluslu işletmeler, kültürel uyum ve sosyodrama tekniği anlatılmıştır. Ardından sosyodrama tekniği ile kültürel uyum sürecinin nasıl sağlanabileceği ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
In multinational companies, the fact that employees possessing different cultural characteristics understand each other and communicate effectively, and therefore adapt culturally, is one of the most important precursors in improving business performance and working life quality (Lee and Sukoco, 2010:964; Nunes et al., 2017:220). Cultural adaptation has gained increasing importance in the literature (Kraimer et al., 2001:71-72; Shay and Baack, 2006:287; Nunes et al., 2017:220), and it is defined as the adaptation and internalization of other cultural norms by employees with different cultural characteristics (Gül and Kolb, 2009:139). In this context, it is important for employees to understand cultural differences and understand the need for new roles (Nicholson, 1984:275). At this point, it is not right for organizational purposes to expect cultural adaptation to take place spontaneously in multinational enterprises, and it is clear that this process is composed of certain steps and that each step must be managed with care. One of the techniques that can be considered in this process is the sociodrama technique. The sociodrama technique that Moreno (1953) brought in the literature is a technique that can be used in many different areas around the world as a means of control and balance against cultural incompatibilities and conflicts through creativity, sympathy and empathy (Browne, 2005:4). In other words, sociodrama is a technique that provides employees possessing different cultural attitudes, behaviors, etc. with an understanding that the characteristics may be different, that these different characteristics need to be respected, and it is a technique which makes employees realize that conflicts can be solved in a common denominator (Wiener, 1997:50; Kellerman, 1998:191). The aim of this study is to explain how the sociodrama technique can be used as a means of ensuring cultural adaptation as a special type of education in multinational companies and how the cultural adaptation process can be successfully pursued. In the present study, first, multinational companies, cultural adaptation and sociodrama technique are explained. Then, how to achieve cultural adaptation process with sociodrama technique is discussed.
Keywords
- Acar, İ. A. & Yavuz, A. (1998). “Küreselleşme Olgusunun Finans Piyasaları Üzerine Etkisi”, Süleyman
- Acar, İ. A. & Yavuz, A. (1998). “Küreselleşme Olgusunun Finans Piyasaları Üzerine Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3:267-280.
- Adıgüzel, Ö. (2006). “Yaratıcı Drama Kavramı, Bileşenleri ve Aşamaları”, Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1):17- 29.
- Aslan, A. (2003). “Kültür ve Komisyon Müzakereleri, Küreselleşme” (Hazırlayan: Cemal Uşak), İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, 25-26:87-89.
- Aydıntan, B. (2005). “Çok Uluslu İşletmelerde Kültürel Çeşitlilik ve Etkileri”. (Ed. Oya Seymen ve Tamer Bolat), Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik, ss. 153-180, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
- Balkanlı, A. O. (2002). “Küresel Ekonominin Belirleyici Faktörleri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXI (1):13-26.
- Becerikli, S. Y. (2006). “Örgütlerde Sosyodrama Kullanımı ve İşdoyumu Düzeyi Arasındaki İlişki: İlkokulÖğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15:113-135.
- Becermen, C. (2001). “Küreselleşme ve Postmodernite”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3): 16-30.
- Berry J. W., Uichol, K. & Boski, P. (1987). “Cross-Cultural Adaptation Current Approaches”. (Ed. YoungYun Kim ve William B. Gudykunst), Psychological Acculturation of Immigrants, ss. 62-89, Sage publications, London.
- Berry, J. W. (1992). “Acculturation and Adaptation in a New Society”, International Migration, 30(1): 69-85. Berry, J. W. (1997). “Immigration, Acculturation, and Adaptation”, Applied Psychology, 46(1):5-34.
- Berry, J. W. (2003). “Conceptual Approaches to Acculturation. American Psychological Association”, 17- 37.
- Berry, J. W. (2005). “Acculturation: Living Successfully in Two Cultures”, International Journal of Intercultural Relations, 29(6):697-712.
- Bolat, T. & Seymen, O. A. (2005). “Çok Uluslu İşletmelerin Kavramsal Açıdan İncelenmesi”. (Ed. OyaSeymen ve Tamer Bolat), Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik, ss. 53-67, Nobel Yayın Dağıtım,Ankara.Bozdağan, Z. (2003). Okulda Rehberlik Etkinlikleri ve Yaratıcı Drama, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Browne, R. (2005). “Towards a Framework for Sociodrama”, Graduate Thesis, Australia.
- Budak, G. (1996). “Çok Uluslu Şirketlerde Yönetim ve Organizasyon Sorunları”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1):65-75.
- Cameron, K. S. & Quinn, R. E. (2006). Diagnosing and Changing Organizational Culture, Revised Edition, Jossey-Bass, San Francisco.
- Eckloff, M. (2006). “Using Sociodrama to Improve Communication and Understanding”, ETC: A Review of General semantics, 63(3):259-269.
- Eroğlu, Ö. & Albeni, M. (2002). Küreselleşme, Ekonomik Krizler ve Türkiye, Bilim Kitabevi Yayınları,Forster, N. (2000). “Expatriates and the Impact of Cross‐Cultural Training”, Human Resource Management Journal, 10(3):63-78.
- Galbraith, M. W. & Zelenak, B. S. (1991). “Adult Learning Methods andTechniques”. (Ed. Michael Galbraith). Facilitating Adult Learning: A Transactional Process, Malabar.
- Greenberg, J. & Eskew, D. E. (1993). “The Role of Role Playing in Organizational Research”, Journal of Management, 19(2):221-241.
- Grieco, M. & Chambliss, C. (2001). “Educational Methods for Addressing Diversity Issues: The Use of Sociodramatic Techniques”, Sociodrama and Diversity, 1-22.
- Gül, V. & Kolb, S. (2009). “Almanya'da Yaşayan Genç Türk Hastalarda Kültürel Uyum, İki Kültürlülük ve Psikiyatrik Bozukluklar”, Türk Psikiyatri Dergisi, 20(2):138-143.
- Güllüpınar, F. (2012). “Uluslararası İşletmelerde Örgüt Kültürü”. (Ed. İnan Özalp). Uluslararası İşletmecilik, ss. 128-157, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
- Hocaoğlu, D. (2003). “Siyaset Komisyonu Müzakereleri, Küreselleşme”, (Hazırlayan: Cemal Uşak), Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, 142-148.
- Kabakçı, A. (2011). “Çokuluslu İşletmelerde Merkezi Nakit Yönetimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1):97-110.
- Kaplan, Y. (2003). “Kültür Komisyonu Müzakereleri, Küreselleşme”, (Hazırlayan: Cemal Uşak), Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, 30-33.
- Karadağ, E. & Çalışkan, N. (2006). “İlköğretim Birinci Kademesi Öğrencilerinin Drama Yöntemine Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19): 45-57.
- Kellerman, P. F. (1998). Sociadrama, Group Analysis, Sage Publication, London.
- Kellermann, P. F. (2007). Sociodrama and Collective Trauma, Jessica Kingsley Publishers, London.
- Kim, Y. Y. (2001). Becoming Intercultural: An Integrative Theory of Communication and Cross-Cultural Adaptation, Sage Publications, Kalifornya.
- Koçel, T. (2013). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Kraimer, M. L., Wayne, S. J. & Jaworski, R. A. A. (2001). “Sources of Support and Expatriate Performance: The Mediating Role of Expatriate Adjustment”, Personnel Psychology, 54(1):71-99.
- Kumpfer, K. L., Alvarado, R., Smith, P. & Bellamy, N. (2002). “Cultural Sensitivity and Adaptation in Family-Based Prevention Interventions”, Prevention Science, 3(3):241-246.
- Kurtyemezoğlu, F. (2015). “Türkiye’de Çokuluslu İşletmelerde İnovasyonun Üretime Kattığı Fayda ve Analitik Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Lee, L. Y. & Sukoco, B. M. (2010). “The Effects of Cultural Intelligence on Expatriate Performance: TheModerating Effects of International Experience”, The International Journal of Human Resource Management, 21(7):963-981.
- Li, J., Wang, D., Guo, Z. & Li, K. (2015). “Using Psychodrama to Relieve Social Barriers in an Autistic Child: A Case Study and Literature Review”, International Journal of Nursing Sciences, 2(4):402-407.
- Mansfield, B. (2003). “Spatializing Globalization: “Geography of Quality” in the Seafood Industry”, Economic Geography, 79(1):1-16.
- McLennan, D. P. & Smith, K. (2007). “Promoting Positive Behaviours Using Sociodrama”, Journal of Teaching and Learning, 2(4):47-55.
- Moreno, J. L. (1978). Who Shall Survive? Foundations of Sociometry, Group Psychotherapy and Socio- Drama, Beacon House, Beacon.
- Mutlu, E. C. (1999). Uluslararası İşletmecilik, Beta Basım Yayım, İstanbul.
- Namdar, A. O. & Camadan, F. (2016). “Yaratıcı Drama Uygulamalarının Öğretmen Adaylarının Sosyal Becerilerine Etkisi”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3):557–575.
- Nicholson, N. (1984). “A Theory of Work Role Transitions”, Administrative Science Quarterly, 29(2):172-Novaes, M. B. C. D., Brunstein, J. & Gil, A. C. (2008). “Sociodrama as a Learning Process inOrganizations: A Support Tool for Creativity and Change in Action Research”, (Bknz:http://www.academia.edu/3774179/socıodrama_as_a_learnıng_process_ın_organızatıons_a_support_tool_fo r_creatıvıty_and_change_ın_actıon_research).
- Nunes, I. M., Felix, B. & Prates, L. A. (2017). “Cultural Intelligence, Cross-Cultural Adaptation andExpatriate Performance: A Study with Expatriates Living in Brazil”, Revista de Administração, 52(3):219-Odyakmaz, N. (2000). “Bilgi Teknolojileri, Küreselleşme ve Kalkınma”, Dış Ticaret Dergisi, 5(18): 96-113.Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2000). Globalleşen Örgütler ve Örgütsel Davranışın Bu Süreçteki Yeri ve Yeni İlgi Alanları, Küreselleşmenin İnsani Yüzü, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
- Schein, E. H. (1983). “The Role of the Founder in Creating Organizational Culture”, Organizational Dynamics, 12(1):13-28.
- Searle, W. & Ward, C. (1990). “The Prediction of Psychological and Sociocultural Adjustment During Cross-Cultural Transitions”, International Journal of Intercultural Relations, 14(4):449-464.
- Seymen, O. A. (2005). “Küresel Yönetim ve Küresel Yönetici Kariyeri Üzerine Kavramsal BirDeğerlendirme”. (Ed. Oya Seymen ve Tamer Bolat), Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik, ss. 71-84, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
- Seymen, O. A. & Bolat, T. (2005). “Küreselleşme Olgusuna Kavramsal Bir Bakış”. (Ed. Oya Seymen ve Tamer Bolat), Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmecilik, ss. 3-25, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
- Shay, J. P. & Baack, S. (2006). “An Empirical Investigation of The Relationships Between Modes andDegree Of Expatriate Adjustment and Multiple Measures of Performance”, International Journal of Cross Cultural Management, 6(3):275-294.
- Sherman, A. & Bohlander, G. (1992). “Managing Human Resources, Cincinnati: College Division”. South Western Publishing.
- Sogunro, O. A. (2004). “Efficacy of Role-Playing Pedagogy in Training Leaders: Some Reflections”, Journal of Management Development, 23(4):355-371.
- Stenberg, P. ve Garcia, A. (2000). Sociodrama: Who’s in Your Shoes? Praeger, London.
- Stroessner, S. J., Beckerman, L. S. & Whittaker, A. (2009). “All the world’s A stage? Consequences of ARole-Playing Pedagogy on Psychological Factors and Writing and Rhetorical Skill in College Undergraduates”, Journal of Educational Psychology, 101(3):605-620.
- Tutar, H. (2000). Küreselleşme Sürecinde İşletme Yönetimi, Hayat Yayıncılık, İstanbul.
- TDK, Türk Dil Kurumuhttp://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5adde24a84b5f1.49417594 (23.04.2018).
- Wiener, R. (1997), Creative Training: Sociodrama and Team Building, Jessica Kingsley, Bristol.
- Zakaria, N. (2000). “The Effects of Cross-Cultural Training on the Acculturation Process of the Global Workforce”, International Journal of Manpower, 21(6):492-510.
- Zakaria, N., Amelinckx, A. & Wilemon, D. (2004). “Working together Apart? Building A Knowledge‐ sharing Culture for Global Virtual Teams”, Creativity and Innovation Management, 13(1):15-29.
- Zee, K. I. & Oudenhoven, J. P. (2000). “The Multicultural Personality Questionnaire: A Multidimensional Instrument of Multicultural Effectiveness”, European Journal of Personality, 14(4):291-309.
