Author :
Abstract
İbn-i Miskeveyh Ahlak Felsefesi alanında tanınmış olmakla birlikte, onun ahlak temelli bir siyaset felsefesi oluşturma ve politik anlamda bir parçası olduğu yaşadığı dönemin toplumsal ve politik sorunlara çözüm bulma arayışında olduğu da görülmektedir. Miskeveyh, Hicri IV. yüzyılın İran’ının çoğulcu ve kaotik toplum yapısında bireyden topluma, idareciden ilahi düzene uzanan bir varlık ekseninde insani değerleri İslami değerlerle felsefe aracılığı ile bir araya getirmektedir. O dönemi itibariyle yasanın hâkimiyetine dayalı ve insani değer ve erdemlerden temellenen rasyonel bir toplumu ve politik idareyi Aristo’nun çizgisini takip ederek oluşturmak istemekte, toplumun farklı kesimlerini birlikte kapsayabilecek ve umumi barışı temin edecek makul bir politik zemini ahlakın genelleştirilmesi ve içselleştirilmesi üzerinden inşaya çabalamaktadır. Miskeveyh ahlakla siyaset arasındaki ilişkiyi ontolojik bir bağlamda kurmaktadır. Günümüz İslam Dünyasının uzunca bir süredir karşı karşıya olduğu derin sosyal, kültürel ve politik krizler göz önüne alındığında Miskeveyh’in rasyonalite ile psikoloji ve ahlak disiplinlerini bir araya getirerek İslam’ı toplumsal yaşamın aktüel durumunu ifade eden siyaset üzerinden anlamaya çalışması önem kazanmaktadır.
Keywords
Abstract
Ibn-i Miskawayh who was well-known in the field of moral philosophy, he had seeks a solution to social and political problems by that his moral-based political philosophy. Miskawayh combines the human values with Islamic values through philosophy on that axis of the existence which is reaches from individual to the ruler of the divine organization in the pluralistic and chaotic society of Iran's AH IV. century. He wants to the create a rational society that based on human values and virtue and political administration that based on the dominance of the Islamic law by following the line of Aristotle and strives to construct a reasonable political common ground that can incorporate different parts of the society and will provide a public peace through the generalization and internalization of the morality. Miskeveyh establishes the relationship between ethics and politics in an ontological context. Given the profound social, cultural and political crisis in which the present Islamic world is facing a prolonged period, it is important that Miskeveyh attempts to understand Islam through politics that expresses the current state of social life by bringing together the rationality and psychology and ethics disciplines.
Keywords
- Alshaar, Nuhaa A., Ethics in Islam: Friendship in the Political Thought of Al-Tawhidi and his Contemporaries, Routhledge, New York, 2015.
- Altıntaş, Ramazan, “İbn Miskeveyh’in Adalet Anlayışı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, 1998, (237-249).
- Ansari, M. Abdul Haq, The Ethical Philosphy of Miskawaih, The Aligarh Muslim University Press, Aligarh, 1964.
- Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev., Saffet Babür, BilgeSu Yayınları, Ankara, 2009.
- Arkoun, Mohammed, “The Struggle for Humanism in Islamic Contexts”, Journal of Levantine Studies, Vol. I, No.I, trs., Z. Pormann, 2011, (153-170).
- Arkoun, Mohammed, “The Vicissitudes of Ethics In Islamic Thought”, Humanism and Muslim Culture:Historical Heritage and Contemporary Challenges, edt., S. Reichmuth, J. Rüsen, A. Sarhan, V&R Press, Taipei, 2012.
- Azimli, Mehmet, Halifelik Tarihine Giriş, Çizgi Kitabevi, Konya 2012.
- Bağdadî, Ebu Mansur, El- Fark beyne’l-Fırak, thk; Muhammed Osman el Haşşat, Mektebet’ül İbn-i Sina, Barthod, Wilhelm, İslam Medeniyeti Tarihi, çev., Fuad, Köprülü, Alfa/Tarih Yayınları, İstanbul, 2014.
- Black, Antony, History of Islamic Political Thought: From the Prophet to the Present, Edinburgh University Press, Edinburgh, 2001.
- Corbin, Henry, History of Islamic Philosophy, trs; Liadain, Sherrard, P. Sherrard, Kegan Paul International, London, 1993.
- Çilingir, Lokman, “Farabi: Medeni Siyaset”, edt., Lokman Çilingir, İslam’ın Klasik Çağında Felsefî Bir Sorun Olarak Siyaset, Elis Yayınları, Ankara, 2016.
- Dağ, Mehmet, Aydın, Hasan, Ortaçağ İslam Kültüründe Felsefe, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul, 2017.Darling, Linda, T., “Islamic Empires, the Ottoman Empire and the Circle of Justice”, Constitutional Politicsin the Middle East: With special reference to Turkey Irani Iraq and Afghanistan, edt., Said A. Arjomand, Hart Publishing, Oxford, 2008 (11-33).
- Ebenstein, William, Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, çev., İsmet Özel, Şule Yayınları, 1996. El Emin, Muhsin, A’yan’uş Şia, Thk; Hasan el Emin, c. 3, Dar’üt Tearrüf, Beyrut, 1986.
- Fârabî, “Kitabü’l Mille”, çev., F. Toktaş, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, XII, İstanbul, 2002.Farabi, İdeal Devlet El Medinet’ül Fazıla, çev., Ahmet Arslan, Vadi Yayınları, Ankara, 1997.
- Goldziher, Ignaz, Muslim Studies, Vol. II, edt. S. M. Stern, Trs., C. R. Barber, S. M. Stern, Allen and Unwin, London, 1971.
- Goodman, Lenn, E., Islamic Humanism, Oxford University Press, New York, 2003.
- Hamevî, Yakut, Mu’cem’ul Udeba: İrşadu’l Erib ila Marifet’il Edib, thk., İhsan Abbas, c. II, Dar’ul Garb’ul İslami, Beyrut, 1980.
- Hansari, M. Bakır, Ravzat-ül Cennat fi Ahvali el Ulemau ves Sadat, cilt I, Ed Daru’l İslamiyye, Beyrut,Hasaninia, Yusef, Tabatabayi, Mohammad, Jvad, “A Comparative Study of the Ideas and Thoughts of IbnMiskawayh Razi and Khajeh Nizamolmolk Tusi on the Relationship of Ethics and Politics”, Science Arena Publications Specialty Journal of Politics and Law, vol: 2, nr:3, 2017.
- Hilali, İmad, “Siretü Miskeveyh”, Miskeveyh, Tehzîbu’l- Ahlak, İnc., ve thk, İmad el Hilali, Cemel Yayınları, Bağdat, 2011.
- Hitti, Philip K. History of The Arabs, Palgrave Macmillan, New York, 2002.
- İbn Miskeveyh er Razî, Tehzîb’ül Ahlak ve Tathîr’ül A’rak, Dar’ül Mektebet’ül Hayat, Beyrut, H. 1398. İbn Miskeveyh, Tehzîb’ül Ahlak, İnc., ve thk., İmad el Hilali, Cemel Yayınları, Bağdat, 2011.
- İbn Miskeveyh, Tehzîbu’l- Ahlâk: Ahlak Eğitimi, çev., A. Şener, İ. Kayaoğlu, C. Tunç, Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 2013.
- İbn Miskeveyh, Tehzîbü’l-ahlak, thk., Nevvaf Cerrah, Dar Sâder, Beyrut, 2006.
- İbn Miskevyh, Tecârib el-Ümem, c. I, thk., Seyyid Kesrevî Hasan, Dar’el Kütub el İlmiyah, Beyrut, 2003. İbn Miskevyh, Tecârib el-Ümem, cilt: II, neşr.: L. Ceatani, London 1909.
- İnal, İbrahim, H. “Neccariyye Mezhebi Hakkında Bazı Mülahazalar”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 24, 2010.
- Keklik, Nihat, Türk-İslam Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1996.
- Kraemer, Joel, K., Humanism in the Renaissance of Islam: The Cultural Revival During the Buyid Age, Brill, New York, 1992.
- Kuşpınar, Bilal, “Adalet Kavramı Konusunda Gazali, İbn Arabi ve Mevlana’nın Görüşlerinin Bir Analizi”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, cilt. 1, sayı. 1, 2016, (217-249).
- Leaman, Oliver, “Ibn Miskawayh”, History of Islamic Philosophy, edt, S. H. Nasr, O. Leaman, Routhledge, New York, 1996.
- Leirvik, Oddbjørn, Human Conscience and Muslim-Christian Relations: Modern Egyptian Thinkers on al Damir, Routhledge, London, 2006.
- Mahallati, Mohammad, J. Amir, Ethics of War and Peace in Iran and Shi'i Islam, University of Toronto Press, Toronto, 2016.
- Marcinkovsky, Christoph, Shi'ite Identities: Community and Culture in Changing Social Contexts, LIT Verlag, Berlin, 2010.
- Marcotte, Roxanne, D., “Ibn Miskawayh’s Tartib al- Sa’adat (The Order of Happiness)”, Monotheism &Ethics: Historical and Contemporary Intersections Among Judaism, Christianity and Islam, edt., Y. Tzvi Langermann, Brill, Leiden, 2011 (141-163).
- Masud, Muhammad, H., “The Scope of Pluralism In Islamic Moral Traditions”, Islamic Political Ethics:Civil Society, Pluralism, and Conflict, edt., Sohail H. Hashmi, Princeton University Press, N. J. Princeton, 2002, (135-148).
- Mehajirniya, Muhsin, El Fikrü’s Siyasi Li Miskeveyh er’ Razî, trc., Haydar Hubbullah, Dar’ül Ğadir, Beyrut,Mez, Adam, Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti: İslam’ın Rönesans’ı, çev., S. Şaban, İnsan Yayınları, 2014.Omar, Mohd, Nasir, “Islamic Social Ethics: An Analysis of Miskawayh’s Thought”, European Journal of Multidisciplinary Studies, Vo.,1, Nr., 1, 2016, (81-87).
- Şinvani, Ahmet, M. Mevsuatü Abagıret’ül Hadarat’ül İlmiye, Mektebetü Dar’üz- Zaman, Medine, 1426/2005.
- Turan, Ramazan, “İbn Miskeveyh’de Erdem Kavramı ve Temel Erdemler”, Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: 1, Sayı: 2, (1-35).
- Yasien, Mohamed, “Greek Thought In Arab Ethics: Miskawayh’s Theory of Justice”, Phronimon, vol: 2, nr: 1, 2000
- Zurayk, Constantine, “Preface”, The Refirement of Character, Kazi, Beirut, 2002.
