İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDEN BESİN SATIN ALMA ALIŞKANLIKLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Author :
Abstract
Bu araştırma, ilköğretime devam eden öğrencilerin besin satın alma davranışlarını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla toplam 300 öğrenci (142 erkek, 158 kız, ortalama yaş:13.02±1.0yıl) üzerinde yürütülmüştür. Araştırma verilerinin elde edilmesinde anket yöntemi kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 16.0 paket programı kullanılarak yüzde (%) ve Pearson Ki-kare analizi ( ²) uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin çoğunluğunun (%79.0) okulda yiyecek tükettikleri, öğrencilerin yarıdan fazlasının marketten (%61.0), %37.0’sinin okul kantininden %2.0’sinin seyyar satıcıdan yiyecek-içecek satın aldıkları bulunmuştur. Öğrencilerin %76.3’ü okul kantininde satılan yiyeceklerin fiyatının “yüksek” olduğunu, %59.0’u satılan ürünlerin hijyen kalitesinin düşük, %48.7'si kantin personelinin hijyen kurallarına dikkat etmediğini düşünmektedir. Araştırmada, öğrenciler yiyecek ve içeceklerin besleyici ve sağlıklı oluşunu (%45.0), üretim ve son kullanma tarihini(%15.3) birinci derecede önemli olduğunu belirtmiştir. Yiyecek ve içeceğin hijyenik olması, geçmiş tecrübeler, alışkanlıklar, çevre dostu oluşu hiçbir öğrenci tarafından satın almayı etkileyen birinci etmen olarak belirtilmemiştir. Öğrencilerin okulda yiyecek tercihlerinin başında simit gelmektedir (%13.9). Öğrencilerin ikinci olarak tatlı bisküviyi (%11.7), üçüncü olarak ise çikolatayı (%10.0) tercih ettikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin yiyecek içecek tercilerinde ilk sırayı su, son sırayı kahve almaktadır. Öğrencilerin, okul kantinlerinde satılmasını istedikleri yiyecek ve içecekler sırasıyla pizza, börek, poğaça (%38.7), taze sıkılmış meyve suları (%20.0) ve süttür (%17.3). Öğrencilerin sağlıksız besinler satın almaları üzerinde okul kantinlerinin etkisi olabilmektedir. Bu nedenle; okul kantinlerinde öğrencilerin enerji ve besin öğesi ihtiyacını karşılamaya yardımcı olacak sağlıklı ve besleyici yiyecek içeceklerin satılması sağlanmalıdır. Öğrencilerin beslenmesinde anneler başta olmak üzere okul kantininde görev yapan personele beslenme ve besin güvenliği konusunda eğitimler verilmelidir.
Keywords
Abstract
This study was conducted on a total of 300 students (142 males, 158 females, mean age: 13.02±1.0 years) in order to determine the nutritional food shopping habits of elementary school students and effecting factors. Survey method was used for obtaining research data. For the statistical analysis of the data, percentage (%) and Pearson Chi-square analysis were applied by using SPSS 16.0 package program. As a result, it was determined that the majority of the students (79.0%) consumed food at school, more than half of the students bought food and beverages from the market (61.0%) and 37.0% from school canteens, 2.0% from street vender. 76.3% of the students said that the price of food sold in the school canteen is "high", 59.0% specified that the foods that are sold in the school canteen are not hygienic, 48.7% of the students thought that the canteen staff does not pay attention to hygiene rules. In the study, the students stated that the healthy and nutritious nature of the foods (45.0%) and production and expiry date (15.3%) are the priority. The hygienic nature of the food, past experiences, habits, being environmentally friendly were not mentioned as the first factor affecting the purchase of any students. The food preferences of the students in the school are found to be Turkish bagel (13.9%), sweet biscuits (11.7%), and chocolate (10.0%) respectively. The first beverage choice of students was found to be water and the last one is coffee. The students want pizza, pastry, fresh-squeezed fruit juices (20.0%) and milk (17.3%) respectively. school canteens may effect food shopping of students. Therefore, healthy and nutritious foods and beverages that will help students to meet their energy and nutritional needs should be provided in the school canteens. Mothers and school canteen staff should be informed about healthy nutrition and food safety.
Keywords
- Aktaş, N. (2017). “School-Based Nutrition Promotion: Nutrition Friendly School Program in Turkey”. (Ed.
- Aktaş, N. (2017). “School-Based Nutrition Promotion: Nutrition Friendly School Program in Turkey”. (Ed.Mariateresa Gammone, Mehmet Ali Icbay, Hasan Arslan), Recent Developments in Education, ss. 479-486. International Association of Social Science Research (IASSR).
- Avan, M. (2006). “Mardin İli Kızıltepe İlçesindeki Merkez İlköğretim Okullarında Okuyan 6. 7. ve 8. SınıfÖğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Aydın, Ş. (2008). “Okul Çağındaki Çocuklarda Beslenme”, Klinik Çocuk Forumu Dergisi. 8(1): 30- 32.
- Baltacı, G.; Ersoy, G.; Karaağaoğlu, N. & Derman, O. (2006). Ergenlerde Sağlıklı Beslenme, Hareketli Yaşam, Sinem Matbaacılık, Ankara.
- Çelebi, K.; Kavas, A. & Kavas, A. (1991). “Besin Etiketi: Tüketici Algılaması Tercih ve İçerik Analizi”, Beslenme ve Diyet Dergisi, 20: 209-219.
- Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2003). Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu Raporu, DPT Yayınları, Ankara.
- Erdoğan, A. (2003). “Ekonomik Kriz Dönemlerinde Tüketicilerin Gıda Ürünlerini Satın Alma EğilimleriÜzerinde Bir Alan Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Garipağaoğlu, M. & Kuyrukçu, N. (2009). “Çocuk Sağlığı ve Kafein”, Çocuk Dergisi, 9(3):110-115.
- Harris, J.L. & Bargh, J.A. (2009). “Television Viewing and Unhealthy Diet: Implications for Children and Media Interventions”, Health Communication, 24(7): 660-673.
- Neumark-Sztainer, D.; Wall, M.; Perry, C. & Story, M. (2003). “Correlates of Fruit and Vegetable Intake among Adolescents: Findings from Project EAT”, Preventive Medicine, 37(3): 198-208.
- Özgenç, F. (2008). “Oyun ve Okul Çocukluğu Döneminde Beslenme”, Pediatrik Bilimler Dergisi, 6(1): 92- 93.
- Sezgin, N. & Aktaş, N. (2009). “İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Besin Satın Alma Tutumları ve Besin Tercihlerinin Belirlenmesi”, Sağlık ve Toplum Dergisi, 19 (4); 49-55.
- Shariff, Z.M.; Bukhari, S.S.; Othman, N.; Hashim, N.; Ismail, M.; Jamil, Z. & Hussein, Z.A. (2008). NutritionEducation Intervention Improves Nutrition Knowledge, Attitude and Practices of Primary School Children: A Pilot Study. “International Electronic Journal of Health Education”, 11: 19-32.
- Şanlıer, N. & Güler, A. (2005). “İlköğretim İkinci Kademesinde Eğitim Gören Öğrencilere Verilen BeslenmeEğitiminin Öğrencilerin Beslenme Bilgi Düzeyi ve Alışkanlıklarına Etkisi”, Beslenme ve Diyet Dergisi, 32(2): 31- 38.
- Şanlıer, N. & Kılıç, E. (2007). “Üç Kuşak Kadının Beslenme Alışkanlıklarının Karşılaştırılması”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1): 31- 44.
- Şık, A. (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Besin Güvenliği Konusundaki Bilgi ve Davranışları”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. (2016). Beslenme Dostu Okullar Programı Güncellenmiş Protokol ve Uygulama Kılavuzu.
- Türkmenoğlu, G. (2007). “9- 12 Yaş Grubu Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıkları”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsüi Ankara.
- Utter, J.; Schaaf, D.; Ni Mhurchu, C. & Scracqq, R. (2007). “Food Choices Among Students Using the School Food Services in New Zealand”, New Zealand Medical Journal, 120 (1248): U2389.
- Ünsal, B. (2007). “İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Yeme Davranışlarını Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- World Health Organisation (WHO) (2006). “Nutrition-Friendly Schools Initiative (NFSI)”, Public Health Nutrition, 9 (5): 658-60.
- Yavrucuoğlu, H. (2001). “Isparta Çevresinde Farklı Sosyoekonomik Bölgelerde Yaşayan ÇocuklardaBeslenme Alışkanlıkları ve Bunun Büyüme-Gelişme, Hemotolojik Parametreler ve Bunun Eser ElementlerÜzerine Etkisi”, Uzmanlık Tezi, S.D.Ü. Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Isparta.
