OTİSTİK ÇOCUĞA SAHİP EBEVEYNLERİN BAŞA ÇIKMA TUTUMLARI İLE DUYGU KONTROL DURUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Author :
Abstract
Bu araştırma otistik çocuğa sahip ebeveynlerin başa çıkma tutumları ile duygu kontrol durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Bafra OÇEM’e devam eden otistik çocuğa sahip toplam 42 ebeveyn ile gerçekleştirilmiştir. Otistik çocuğa sahip ebeveynlerin demografik bilgilerini öğrenebilmek amacıyla araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu, başa çıkma tutumlarının ölçülmesi amacıyla Dicle ve Ersanlı tarafından 2012 yılında Türkçe2ye uyarlanan Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği-COPE-R, ebeveynlerin duygu kontrol durumlarını belirlemek amacıyla Watson ve Greer tarafından 1983 yılında geliştirilerek Okyayüz tarafından 1993 yılında Türkçeye uyarlama çalışması yapılan “Courtauld Duygu Kontrol Ölçeği (CDKÖ)” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde Mann Whitney U testi, ikiden fazla grubun olduğu durumlarda Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Ayrıca çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmada; “duygu kontrol, psikolojik yardım ve ebeveyn” değişkenlerinin başa çıkma tutumlarının anlamlı bir yordayıcısı ve başa çıkma tutumları ile yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişkiye sahip olduğu, otistik çocuğa sahip ebeveynlerin eğitim düzeyi yükseldikçe başa çıkma tutumlarını ve duygu kontrol durumlarını arttırdığı, otistik çocuğa sahip ebeveynlerin algıladıkları aylık gelir düzeyinin ebeveynlerin başa çıkma tutumlarını değerlendirme ölçeği puan ortalamaları üzerinde ve duygu kontrol ölçeği toplam puan ortalamaları üzerinde etkili olmadığı, otistik çocuğa sahip ebeveynin anne ya da baba olma durumunun başa çıkma tutumlarını değerlendirme ölçeği puan ortalamalarında ve duygu kontrol ölçeği toplam puan ortalamalarında anlamlı bir farklılık oluşturmadığı, psikolojik yardım alan otistik çocuğa sahip ebeveynlerin başa çıkma tutumlarının ve duygu kontrol durumlarının almayan ebeveynlere göre daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen bulgular literatüre dayalı olarak tartışılmış, yorum ve önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
This research was done to learn the relationship between resilience and coping of parents of children with autistic. This study was based on 42 parents with children who autistic, in the studying of Bafra OÇEM. The COPE developed by Carver, Scheier and Weintraub (1989). The COPE was revised by modifying by Zuckerman and Gagne (2003). For reliability, R-COPE Turkish Version can be used of 5 subscale (self-help, approach, accommodation, avoidance, and self-punishment), 32 items of which values are evaluted according to 4 point Likert-type scale. in 2012, Turkish adapted COPE-R Scale by Dicle and Ersanli. Additionally the parents included in the population were given Family Information Form as well as Courtauld Emotional Control Scale and asked for then to complete these forms. Greer Watson and the Courtauld Emotional Control Scale, developed in 1983. In 1993, Turkish adapted Courtauld Emotional Control Scale by Okyayuz. Mann Whitney U test and Kruskal Wallis H test vere used. Research data was analyzed by using multi-linear regresion. As a result of the research; "Emotional control, psychological help, and parent" variables were found to have a high level of meaningful association with a significant predictor of attitudes and attitudes toward coping. Parents with autistic children increased their attitudes and emotional control status as their level of education increased, the level of monthly income perceived by parents with autistic children did not affect parents' attitude to achievement scale and mean score of emotional control scale, parental status did not make a meaningful difference in the mean score scale and mean scores of the emotional control scale, and that the parents with autistic children receiving psychological help had higher attitudes and emotional control than parents who did not receive emotional control. The research results discussed in the light of literature and some suggestions have been made.
Keywords
- Akmaniş, B. (2010). Otistik Çocuğu Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Desteğe Göre Umutsuzluk
- Akmaniş, B. (2010). Otistik Çocuğu Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Desteğe Göre UmutsuzlukDüzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aydın, A. (2002). Otistik Çocuğa Sahip Annelere Yönelik Bir Eğitim Programı Modeli. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bahar, A., Bahar, G., Savaş, H., Parlar, S. (2009). “Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyetedüzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:4, 11:98-111.
- Bildirici, F. (2014). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Çocuğa Sahip Ailelerde Aile Yükü İle PsikolojikDayanıklılık Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi SosyalCin, A. (2001). Özürlü Çocuğu Olan Anne Babaların Kaygı Düzeylerini Azaltmaya Yönelik Bir GrupRehberliği Uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Conk, Z. & Yıldırım, F. (2005). Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Anne/Babaların Stresle Başa ÇıkmaTarzlarına Ve Depresyon Düzeylerine Planlı Eğitimin Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 1-10.
- Coşkun, Y. & Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal DestekAlgıları Arasındaki İlişki, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Kefad), 10(1), 213–227. Cüceloğlu, D. (1999). “İnsan ve Davranışı.” İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Dereli, F. & Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi, Yeni Tıp Dergisi, 25, 164–168.
- Dicle, A. N., Ersanlı, K. (2015). “Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeğinin Türkçeye UyarlamaGeçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 16, Ss.111-126.
- Dicle, A.N. (2012). “Motivasyonel Görüşme Uygulamaları: Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Başa Çıkma Tutumlarına Etkisi.” Saarbrücken-Deutschland: Türkiye Alim Kitapları.
- Diken, I. H. (2009). Turkish Mothers’ Self-Efficacy Beliefs And Styles Of Interactions With Their Children With Language Delays. Early Child Development And Care, 179 (4), 425-436.
- Enç, M. (1974). Ruhbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Endler, N.S. & Parker, J.D.A. (1989). “Coping With Frustrations To Self-Realization: Stress, Anxiety, CrisesAnd Adjustment”, Edgar Krau (Ed.), Self-Realization, Success And Adjustment. New York: Praeger Puplishers.
- Folkman, S. & Moskowitz, J. T., (2004), “COPING: Pitfalls And Promise”. Annual Reviews Psychology, 55, Ss.745–774.
- Folkman, S. (1984). “Personal Control And Stress And Coping Processes: A Theoretical Analysis”. Journal Of Personality And Social Psychology, 46 (4), 839-852.
- Gençoğlu, C., Yılmaz, M. (2013). “Duygusal Farkındalık Eğitim Programının Duygu Kontrol Düzeyine Etkisi.” The Journal of Academic Social Science Studies. 6 (5). ss. 961-980.
- Kasatura, İ. (1991). “Okul Başarısından Hayat Başarısına: Başarıyı Yaratan ya da Engelleyen Etkenler.” İstanbul: Altın Kitaplar.
- Korkmaz, B. (2003). Otizm. Kulaksızoğlu, A. (Ed.). Farklı Gelişen Çocuklar. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
- Korkmaz, B. (2005), Otizme Genel Bir Bakış. Sapiens Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Dergisi. 1 (1): 12-27.
- Lazarus, R.S. (2006). “Emotions And Interpersonal Relationships: Toward A Person-Centered Conceptualization Of Emotions And Coping”. Journal Of Personality. 74 (1), Ss.9-46.
- Lazarus, R.S. & Folkman, S. (1987). “Transactional Theory And Research On Emotions And Coping”. European Journal Of Personality. 1, Ss.141-169.
- Lockshin, S.B., Gillis,J.M. Ve Romanczyk, R.G. (2005). Helping Your Child With Autism Spectrum Disorder. A Step By Step Workbook For Families. New Harbinger Publications.
- Morgan, C. T. (2009). “Psikolojiye Giriş.” (Çev.) Sirel Karakaş, Rükzan Eski, 18. Baskı, İstanbul: Eğitim Akademi Kitabevi Yayınları.
- Okyayuz, Ü.H. (1993). “Toronto aleksitimi ölçeği ile Courtauld duygu kontrol ölçeğinin bir Türk örnekleminde kullanılabilirlik koşullarının araştırılması.” Türk Psikiyatri Dergisi, 4(1):18-23.
- Öztürk, M. (2011). “Türkiye’de Engelli Gerçeği,” İstanbul: Musiad Cep Kitapları.
- Özusta, Ş. (1999). Otizm: Tanı Ve Ayırıcı Tanı. Ekşi, A.(Ed.). Ben Hasta Değilim. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
- Ricks, D. (1983). Problems In The Family With An Autistic Child. Collection Of Papers. The Luge Wakehurst Memorial Irust Funt.
- Robledo, S.J. & Ham-Kucharsk, D. (2005). The Autism Book. Answers Your More Pressing Questions. Penguin Group.
- Sarıhan, C.Ö. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Olan Ve Olmayan Annelerin Aile İşlevlerini Algılamaları İleYalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
- Sicile-Kira, C. (2004). Autism Spectrum Disorders “The Complete Guide To Understanding Autism,Asperger’s Syndrome, Pervasive Developmental Disorder And Other ASD’s. The Berkley Publishing Group. Soykan, Ç. (2003). “Öfke ve öfke yönetimi.” Kriz Dergisi, 11 (2): 19-28.
- Sucuoğlu, B. (1995). Özürlü Çocuğu Olan Anne/Babaların Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2(1), 10-18.
- Şentürk, M., Varol Saraçoğlu, G. (2013). “Eğitilebilir Zihinsel, Bedensel Engelli Çocuğa Sahip Olan veOlmayan Annelerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek İle Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması.” International Journal of Basic and Clinical Medicine, 1 (1), 40-49
- Uğuz, Ş., Toros, F., Yazgan İnanç B. & Çolakkadıoğlu O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7, 42–47.
- Velioğlu, P., Pektekin, Ç., Şanlı, T. (1997). “Hemşirelikte Kişiler Arası İlişkiler.” Anadolu Üniversitesi Yayını, 5. Baskı, Wep ofset, Eskişehir.
- Vural Batık, M. (2012). “Psikolojik Destek Programının Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların AnnelerininUmutsuzluk ve İyimserlik Düzeylerine Etkisi.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(1), 64-87.
- Zautra, A. (2003). “Emotions, Stress, and Health”. New York: Oxford University Press
