Author:
Abstract
İnsanın fıtratıyla var olan yardımlaşma duygusunun insanlık tarihi kadar eski olduğu bilinmektedir. “İnsanların en hayırlısı, insanlara faydalı olan, malın en hayırlısı Allah yolunda harcanan, vakfın en hayırlısı da insanların en çok duydukları ihtiyacı karşılayandır” düsturuyla hareket eden ecdadımız, birbirleriyle yarış halindeymiş gibi çok sayıda vakıf eseri kurmuştur. Türk hayırseverliğinin bir yansıması olan vakıflar, sadece erkekler tarafından değil, birçok Hanım Sultan tarafından da yapılmıştır. Osmanlı dönemindeki merhametli sultanlar, cami, okul, hamam, çeşme, konak, kervansaray, hastane, kütüphane, aşevi gibi birçok vakıf eseri yaptırarak hayırda yarışmıştır. Bu çalışmada Osmanlı’da Hanım sultanların yapmış olduğu vakıflar ve vakıf hizmetleri genel hatlarıyla ortaya konulması hedeflenmektedir. Çalışmanın amacı toplumdaki farklı sosyal tabakaların vakıflar aracılığı ile kadının kamusal alana katkısını ve kadına yönelik hangi sosyal hizmet uygulamalarının olduğunu açıklamaktır. Araştırmada, durum çalışması araştırma yöntemlerinden olan nitel araştırma tekniği kullanılmıştır. Veriler, alandaki yazılı kaynaklar ve Ankara arşiv defterleri incelenerek elde edilmiştir. Örnek vakıflar, sosyal hizmet açısından incelenerek koruyucu-önleyici-müdahale edici işlevleri ve hizmetleri belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar, kadının sosyal sorumluluklarının bilinciyle sosyal hayata etkin bir şekilde katılım sağladığını göstermektedir.
Keywords
Abstract
It is known that the sense of cooperation that exists with human nature is as old as human history. Our ancestors, who acted with the motto "The best of people is the one that is beneficial to people, the best of goods is spent in the way of Allah, and the best of the foundation is the one that meets the needs of people most", has established many foundation works as if they were in competition with each other. A reflection of Turkish philanthropy, foundations were made not only by men but also by many Hanım Sultans. The compassionate and merciful sultans of the Ottoman period competed in charity by having many foundation works such as mosques, schools, baths, fountains, mansions, caravanserais, hospitals, libraries, soup kitchens built. In this study, the foundations and foundation services of the lady sultans in the Ottoman Empire were tried to be revealed in general terms. The aim of the study is to explain the contribution of different social layers in the society to the public sphere of women through foundations and which social work practices are for women. Qualitative research technique, which is one of the case study research methods, was used in the research. The data were obtained by examining the written sources in the field and the Ankara archive books. Sample foundations were examined in terms of social work and their protective-preventive-interfering functions and services were tried to be determined. The results obtained show that women participate effectively in social life with the awareness of their social responsibilities.