Author:
Abstract
16. yüzyılda yaşamış olan Ṭaşlıcalı Yaḥyā Bey, Osmanlı şiirinin en önemli şairlerinden biridir. Şiirlerinde tabiat unsurlarına sıkça yer veren şairin özellikle akarsular etrafında şekillenen hayalleri oldukça zengindir. Şair sevgiliye duyduğu aşkı ve hasreti, sevgili uğrunda çektiği derdi akarsu bağlamında dile getirirken yaşadığı sıkıntıları ve hayal kırıklıklarını da yine akarsu ile birlikte ifade eder. Dīvān’da adı geçen akarsu ve pınarlar Aras, Arda, Ceyḥūn, Fırāt, Meric, Nīl, Ṣava, Şaṭ, Ṭırava, Ṭuna, Tunca nehirleri ve zemzem suyuyla birlikte āb-ı Kevser, Kevser, mā᾽-ı Ma῾īn, Selsebīl, Tesnīm, ve enhār-ı cennetü'l-Me᾽vā ifadeleriyle anılan cennet ırmaklarıdır. Bunların yanında Dīvān’da āb-ı ḥayāt, āb-ı ḥayvān, āb-ı zindegānī, ῾ayn-ı ḥayāt, çeşme-i ḥayāt, ḥayāt ābı, ḥayāt ırmaġı, āb-ı zülāl ve zülāl ifadeleri ile hayat suyu ve zülâl pınarından da söz edilmektedir. Dīvān’da tespit edilebilen akarsu manasındaki ifadeler ise āb, āb-ı cārī, āb-ı raḥmet, āb-ı revān, aḳar ṣu, baḥr, cūy, cūy-ı revān, çeşme, deryā, enhār, ırmaġ, ırmaḳ, nehr, revān ṣu, rūd ve ṣu’dur. Bu makalede öncelikle Dīvān’da ismi geçen akarsu ve pınarlar belirlenerek örneklerle birlikte değerlendirilmiş; sonrasında akarsu anlamındaki ifadeler incelenerek akarsu bağlamında Yaḥyā’nın zihnindeki hayal örgüsü ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Ṭaşlıcalı Yaḥyā Bey, who lived in the sixteenth century, is one of the most important poets of Ottoman Poetry. The poet, who frequently used natural elements in his poems, has a quite wide imagination, especially with rivers. The poet expresses his love and longing for his beloved and the troubles he endured for the sake of his beloved, as well as his troubles and disappointments by using rivers as a metaphor. The rivers and springs used in his Dīvān are Aras, Arda, Ceyḥūn, Fırāt, Meric, Nīl, Ṣava, Şaṭ, Ṭırava, Ṭuna, Tunca rivers, zamzam water, and rivers of heaven referred to as āb-ı Kevser, Kevser, mā᾽-ı Ma῾īn, Selsebīl, Tesnīm, enhār-ı cennetü'l-Me᾽vā rivers. In addition to these, the water of life and the zülāl spring are also used in his Dīvān with the expressions āb-ı ḥayāt, āb-ı ḥayvān, āb-ı zindegānī, ῾ayn-ı ḥayāt, çeşme-i ḥayāt, ḥayāt ābı, ḥayāt ırmaġı, āb-ı zülāl and zülāl. Expressions with the meaning of stream that can be identified in the Dīvān are āb, āb-ı cārī, āb-ı raḥmet, āb-ı revān, aḳar ṣu, baḥr, cūy, cūy-ı revān, çeşme, deryā, enhār, ırmaġ, ırmaḳ, nehr, revān ṣu, rūd and ṣu. In this article, first of all, the rivers and springs used in his Dīvān have been identified and evaluated with examples, and then the expressions with the meaning of stream have been examined and Yaḥyā’s imagination pattern in the context of river has been tried to be revealed.