1261 (1845) MALİYE NEZARETİ VARİDAT MUHASEBESİ CİZYE DEFTERİ’NE GÖRE SİVAS EYALETİ KAZALARINDA ESNAF-I SELASE İTİBARİYLE CİZYE
Author:
Abstract
İKTİSAT TARİHİ ÖZET Cizye vergisi gayrimüslimlerden alınıyor olması sebebiyle, hem bu vergiyi verenlerin hamiliğini üstlenenlerin, hem de ülke içinde bir kesimin suiistimal ettiği bir konu idi. Hâlbuki bu ve benzeri vergiler Osmanlıdan öncede, İslam’dan öncede egemen güç tarafından, vatandaş olmamış fakat egemenliği kabul etmiş olanlardan alınırdı. Osmanlı İmparatorluğu da kendinden önceki pek çok Müslüman veya Müslüman olmayan ülkenin çeşitli isimler altında topladığı bu vergiyi almıştır. Osmanlı Devleti bu zorunlu şer’i vergiyi esnaf-ı selaseye ( âlâ,edna ve evsat ) uygun olarak mükelleflerin ekonomik durumlarını dikkate alarak toplamıştır. Sivas, gayrimüslimlerin yoğun olarak yaşadığı yerleşim yerlerinden olması münasebetiyle hem cizye uygulaması, hem de gayrimüslimler konusunda verebileceği bilgiler zengin içerikli olabilir. Tanzimat uygulamaları çerçevesinde yürürlükten tamamen kaldırılan cizye, tartışılmaya devam edecektir. Bu çalışmada Sivas Eyaleti 1845 yılı cizye vergisinin gelir gruplarına ve eyaletin kazalarına göre dağılımı incelenmiştir. Kişi başına en yüksek cizye vergisi gelirinin Tokat şehir merkezinden tahsil edildiği sonucuna ulaşılmıştır. En çok cizye vergisi mükellefinin ise, Sivas şehir merkezinde olduğu görülmüştür.
Keywords
Abstract
Since Jizya was a tax levied on non-Muslims, it was an issue that was abused by both those who took over the patronage of this tax and by some within the country. However, this and similar taxes were collected by the sovereign power before the Ottoman Empire and also before Islam, from those who did not become citizens but accepted the sovereignty. The Ottoman Empire also received this tax, which many previous Muslim or non-Muslim countries collected under various names. The Ottoman Empire collected this mandatory religious tax in accordance with the tradesmen (ala, edna and evsat), taking into account the economic conditions of the taxpayers. Due to the fact that Sivas is one of the settlements where non-Muslims are densely populated, the information it can give about both the Jizya tax application and non-Muslims can be rich. The Jizya, which was completely abolished within the framework of the Tanzimat practices, will continue to be discussed. In this study, the distribution of Jizya tax of Sivas Province for the year 1845 according to income groups and districts of the state was examined. It is concluded that the highest per capita Jizya tax income is collected from Tokat city center. It has been observed that the most Jizya taxpayers are in Sivas city center.