Author:
Abstract
Cumhuriyet’in ilânından itibaren müzik, kültürel konjonktür içerisinde daima tartışılagelen bir olgu olmuştur. Özellikle erken Cumhuriyet döneminde alaturka-alafranga üzerinden sürdürülen tartışmalar, Demokrat Parti döneminde söylemsel olarak değişime uğrasa da özünde aynı minvalde kalmıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet döneminde bir eğitim ve müziğin muhafaza kurumu olarak görev yapan İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda 1953-1954 yılları arasında ilim kurulu ve icra heyeti arasında yaşanan ve çalışma kapsamında meyhane-akademi tartışması olarak adlandırılan sürece yoğunlaşılarak bahsi geçen tarihlerde İstanbul Belediye Konservatuvarı bünyesinde görev yapan musikişinasların, piyasa mekânlarındaki icraları sebebiyle yaşananlar ortaya çıkarılmıştır. İlim kurulu tarafından, dönemin İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay tarafından da desteklenen, icra heyetindeki sanatçıların gazino vb. içkili mekânlarda çalışmasını men eden kararın alınmasıyla başlayan tartışmalar, olaya gazeteler ve dönemin yazarlarının dâhil olmasıyla gittikçe büyümüştür. Birçok hanende ve sazendenin kurumdan uzaklaştırılmalarıyla gelişen süreç kontrolden çıkınca alınan kararı destekleyen ve uygulamaya koyan Gökay, Şehir Meclisi’nde bulunan DP’li üyelerin de baskısıyla çareyi İlim Kurulu’nu feshetmekte bulmuştur. Şehir Meclisi’nin devreye girmesiyle konservatuvardan uzaklaştırılan sanatçıların görevlerine iadesi gerçekleşmiş, ancak süregelen olaylar sonucu kurumun önemli isimleri alınan karara tepki göstererek istifa etmişlerdir. Bir vaka analizi olarak ele alınan bu çalışma, tarama ve veri analizi yöntemleri ile elde edilen belgeler ışığında, DP döneminde gerçekleşmiş olan ve Türk makam müziği camiasını yakından ilgilendiren meyhane-akademi tartışmasını aydınlatmak ve belirli bir sanat politikası olmayan Demokrat Parti’nin muhtelif durumlardaki tutumunu göstermek ve beklenmeyen sonuç olarak ortaya çıkan Türk müziği eğitimine başlangıç kararını ortaya koymak amacıyla yazılmıştır.
Keywords
Abstract
Since the foundation of the Republic, music has always been a debated phenomenon within the cultural conjuncture. The arguments that were conducted over the Turkish style and European style which is called alaturka-alafranga, especially in the early Republican period, changed discursively during the Democratic Party period, but remained essentially the same. In this study, the process called tavern-academy argument which occurred between lore committee and the performing committee at the Istanbul Municipality Conservatory, which served as a protector of education and music in the Republican period; things that happened of the musicians who worked in the Istanbul Municipality Conservatory between 1953-1954 due to their performances in the taverns has been revealed. The argument which has started by the decision that lore committee took and also supported by the Fahrettin Kerim Gökay who is Governor and the Mayor of Istanbul, about the banning the perform of performing committee musicians in the places like tavern has got bigger with the participation of the journalists. When the process of banishment of many musicians got out of control, the supporter and implementer of the decision Gökay has found the solution by repealing of the lore committee with the pressure of the members of DP in City Council. With the involve of City Council, musicians who are banished from conservatory has back to the duty, but important names of the lore committee have resigned as a reaction to the decision. This work as a case study, has been written in order to clarify the tavern-academy argument which is developed within İstanbul Municipality Conservatory and also important in Turkish makam music history; to show the attitude of the Democrat Party which does not have a specific art policy, in various situations and to reveal the decision of starting the Turkish music education as an unexpected result with the light of documents discovered through archive scanning.