Author:
Abstract
Heyelanlar, etkiledikleri yerleşim alanlarında can ve mal kayıplarına yol açmakla birlikte, kara ve demir yolları, tarımsal ve ormanlık alanlar gibi ekonomik değeri olan alanlarda da hasar ve kayıplara neden olabilmektedirler. Heyelan zararları çoğu kez, heyelanları tetikleyen en önemli faktörlerden biri olan deprem ve aşırı yağış süreçleri içerisinde yanlış bir şekilde değerlendirilmekte ve bunun sonucunda heyelan zararlarının boyutları, tahmin edilenden ve/veya var olandan, daha düşük olarak değerlendirilmektedir. Ulaşım ağı bir ülkenin kalkınma düzeyini yansıtan önemli ölçütlerden biridir. Ulaşım, eksikliği hissedilen ürünlerin ülke, bölge yada il içerisinde yer değiştirmesiyle, taşınabilen ürünlere değer katma sürecidir. Bu şekliyle ulaşım da sanayi ya da tarım gibi bir üretim şekli olarak değerlendirilebilir. Heyelanların ulaşım ağı üzerinde meydana getirdiği tahribat bu şekliyle üretim kaybı olarak değerlendirilebilir. Muş ili gibi doğal tehlikelere maruz kalabilen bir il için oluşturulacak acil durum eylem planlarında ulaşım ağı üzerinde tehlike oluşturan heyelanların belirlenmesi bu planların uygulanabilmesinde dikkate alınması gereken önemli noktalardan biridir. Heyelanlar ve onlara bağlı olarak ulaşım güzergahlarında ortaya çıkabilecek olumsuz etkilerin belirlenebilmesi için yeryüzüzünün farklı karekteristiklerini gösteren veri katmanlarının bir arada değerlendirilmesi gerekir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) farklı veri gruplarının toplanması, işlenmesi ve analiz edilmesine olanak veren bir yapıya sahiptir. Bu çalışmada inceleme sahasına ait bilgiler CBS kullanılarak sayısallaştırılmıştır. Bunlardan yeni veriler ve tematik haritalar üretilerek heyelanlardan zarar görebilecek ulaşım güzergahları belirlenmeye çalışılmıştır. Muş ili sınırları içerisinde yeralan Ağartı, Akçaarmut, Altuntaş, Aşağıgıcık, Bahçe, Bilek, Boyundüz, Buzlugöze, Dönertaş, Kuşluk, Oğlakkaya, Saftekinkaya, Yörecik gibi 365 köyün 94 tanesine ait köy yolu aktif bir heyelan tehlikesi altındadır. İl sınırları içerisinde kalan yaklaşık 2280 km’lik yolağının, 866.190 metrelik bölümü aktif bir heyelan tehlikesi ile karşıkarşıyadır. Eski heyelanlarda dikkate alındığında il sınırları heyelan tehlikesi altında olan yol uzunluğu yaklaşık 2076 metreyi bulmaktadır. Bu değerler küçük ve önemsiz gibi gözüksede yolları heyelan tehlikesinden korumak için yapılacak mühendislik yapılarının birim maliyetleri düşünüldüğünde ortaya çok büyük rakamlar çıkmaktadır.
Keywords
Abstract
Landslides can cause damage and loss in areas having economic value such as roads and railways, agricultural fields and forests, as well as leading to loss of life and property in the settlement areas under the effect of landslides. Landslide damages are mostly misinterpreted in earthquake and heavy rainfall processes, which are among the most important factors triggering landslides, and consequently the extent of landslide damages is evaluated in a smaller degree than the estimated and / or the current situation. Transportation network is one of the important criteria reflecting the development level of a country. Transportation is the process of adding value to portable products by changing the location of required products within the country, region or province. In this way, transportation can be considered as a form of manufacturing such as industry or agriculture. In this sense, landslide damages on the transportation network can be considered as loss of production. One of the important points to be taken into consideration for the implementation of emergency action plans to be established for a province that can be exposed to natural hazards like Muş is the determination of the landslides that pose a threat to the transportation network in these plans. In order to determine the adverse effects of landslides and their impacts on transportation routes, it is necessary to evaluate the layers of data showing various characteristics of the earth in a holistic approach. Geographic Information Systems (GIS) has a structure that allows the collection, processing and analysis of different data groups. In this study, information of the study area was digitized using GIS. New data and thematic maps were produced from this information to determine the transportation routes that can be damaged by landslides. Within the boundaries of Muş province, 94 village roads out of 365 villages such as Ağartı, Akçaarmut, Altuntaş, Aşgıkık, Bahçe, Bilek, Boyunduz, Buzlugöze, Dönertaş, Kuşluk, Oğlakkaya, Saftekinkaya, Yörecik are under the danger of active landslides. 866.190 meters of the approximately 2280 km road within the provincial borders confront the danger of an active landslide. Considering the previous landslides, the length of the road under the danger of landslides is about 2076 meters within provincial borders. Although these values may seem little and unimportant, unit costs of the engineering works to protect these roads from landslide danger are very high.