Author:
Abstract
Azerbaycan edebiyatında eleştirel realizmin önemli isimlerinden biri olan Neriman Nerimanov (1870-1925) eserlerinde toplumsal sorunlara dikkati çekmiştir. Toplumun gelişmesine mani olan cehaleti, eğitimsizliği, kadın hukuksuzluğunu, din ve inanç istismarını eleştiri merkezine almış; Müslümanlar arasındaki din ve mezhep kaynaklı tefrikayı eleştirerek, ayrışmalara çözüm bulma amacının yanı sıra toplumda bir arada yaşamakta olan farklı milletlere mensup cemiyetler arasında dinsel ve kültürel farklılıklardan kaynaklanan sorunları da sayfalarına taşımıştır. Yazarın “Bahadır ve Sona” (1899-1900) adlı eseri Kafkasya bölgesinde bir arada yaşayan Türk ve Ermeni toplumlarının gelenek, görenek ve zihniyetlerine yönelik tespitler ve eleştiriler içermesi bakımından önem taşımaktadır. Eser, toplumlar arasındaki kültür farklılıklarının ve bu farklılıklardan kaynaklanan çatışmaların çoğu zaman telafi edilemez vahim hadiselere yol açmasına emsal teşkil eder özelliktedir. “Bahadır ve Sona” Azerbaycan edebiyatında povest türünün güzel bir örneğidir. Türk genci Bahadır ile Ermeni kızı Sona arasındaki duygusal yakınlaşmayı dramatize eder. Mensup oldukları toplumlar, onların bir araya gelmelerine izin vermeyecek mahiyettedir. Yazarın karakterleri Türk ve Ermeni kimliği altında kurgulaması, bu toplumlardaki öteki ve yabancı kavramlarının tariflendirilmesinde kendisine oldukça uygun bir zemin hazırlamıştır. Nerimanov, iki toplumun da millet ve din ayrımına dayalı keskin çizgilerine vurgu yapmıştır. Eğitimsizlikten ve cehaletten kaynaklanan fanatizmi eleştirmiş, aynı zamanda eğitim ve bilinç düzeyindeki uyumlu orantıyı işaret ederek toplumların inkişafında eğitimin önemini ve rolünü belirlemeye çalışmıştır. Bu makalede Neriman Nerimanov’un “Bahadır ve Sona” povestini temel almakla birlikte, Türk ve Ermeni toplumlarıyla ilgili başka eserlere de gönderme yaparak, bu iki toplum arasındaki kültür çatışmasına yol açan unsurları çözüm önerileriyle birlikte irdelemek ve sonuçlarını ortaya koymak amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Neriman Nerimanov (1870-1925), one of the important names of critical realism in Azerbaijani literature, attracted attention to social problems on his works. The base of his criticism is the ignorance, the lack of education, the women's lawlessness, the abuse of religion and belief which are the obstacles to the development of the society, by means of criticize the separation arose from religion and sectarian among Muslims, beside the purpose of solving the separation he has also brought the problems that arise from religious and cultural differences among societies from different nations living together to his pages. His book entitled "Bahadır ve Sona" (1899-1900) is important in terms of the inclusion criticisms and determinations of the traditions and mentalities of Turkish and Armenian communities living together in the Caucasus region. The work is an example of the cultural differences between societies and the conflicts arose from these differences often leading to irrecoverable grave incidents. "Bahadır and Sona" is a good example of the povest type in Azerbaijani literature. It dramatizes the emotional intimacy between the Turkish young Bahadır and the Armenian girl Sona. The nature of the socities that they belong to will not allow them to come together. The fact that editing of the characters as Turkish and Armenian identity provides to the author suitable ground for describing the concepts of other and foreign in these societies. Nerimanov emphasized the sharp lines of both communities based on the distinction of nation and religion. He criticized fanaticism caused by illiteracy and ignorance and tried to determine the importance and role of education in the development of societies by pointing at coherent proportion of education and awareness. In this article along with the base of Neriman Nerimanov’s provest “Bahadır ve Sona” it is aimed to examine the elements that caused culturel conflict between Turkish and Armenian societies with solution proposals and to set forth its results, by referring to the other works related to these two communities.