Küresel Risklerin Sistematik Analizi: Batı Liberal Demokrasileri ve Türkiye Bağlamında Genç İşsizliği, İklim Değişikliği ve Yapay Zekânın AHP Tabanlı Değerlendirmesi
Author :
Abstract
Bu çalışma, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemini kullanarak üç temel küresel riskin—genç işsizliği, iklim değişikliği ve yapay zekâ—Batı liberal demokrasileri ve Türkiye bağlamında sistematik bir biçimde değerlendirilmesini ve önceliklendirilmesini amaçlamaktadır. İki seviyeli hiyerarşik çerçeve üzerine inşa edilen çalışmada beş analitik kriter benimsenmiştir: Gerçekleşme Olasılığı, Ortaya Çıkış Hızı, Yönetilebilirlik ve Politika Hazırlığı, Etkide Kapsayıcılık ve Demokrasiye Dolaylı Etkiler. İkili karşılaştırmalar yapılmış, geometrik ortalama yöntemiyle birleştirilmiş ve tutarlılık oranları (CR) hesaplanarak yöntemsel güvenilirlik sağlanmıştır.
Sonuçlar, İklim Değişikliğinin en kritik küresel risk olarak öne çıktığını, bunun başlıca nedeninin geniş toplumsal etkisi ve yönetişim mekanizmaları aracılığıyla yönetilebilirliği olduğunu göstermektedir. Genç İşsizliği, yüksek gerçekleşme olasılığı ve demokratik istikrar üzerindeki yıkıcı etkileri nedeniyle ikinci sırada yer almıştır. Yapay Zekâ ise genel sıralamada üçüncü sırada olsa da, özellikle yönetişim ve demokratik güven açısından en hızlı büyüyen tehdit olarak ortaya çıkmıştır.
Çalışma, küresel risklerin çok boyutlu doğasını vurgulamakta ve AHP’nin nitel yargıları sistematik, nicel bir çerçeveye entegre etmedeki etkinliğini ortaya koymaktadır. Bulgular, farklılaştırılmış ancak koordineli politika yanıtlarının önemini göstermekte; kısa vadeli sosyo-ekonomik önlemleri, uzun vadeli sürdürülebilirlik stratejilerini ve yeni teknolojilerin öngörülü yönetişimini bir araya getiren bütüncül bir yaklaşım önermektedir.
Keywords
Abstract
|
This study applies the Analytic Hierarchy Process (AHP) to systematically evaluate and prioritize three major global risks—youth unemployment, climate change, and artificial intelligence—within the context of Western liberal democracies and Türkiye. Building on a two-level hierarchical framework, five analytical criteria were adopted: Likelihood of Occurrence, Speed of Emergence, Governability and Policy Preparedness, Inclusiveness of Impact, and Indirect Effects on Democracy. Pairwise comparisons were conducted and aggregated using the geometric mean method, and consistency ratios (CR) were calculated to ensure methodological reliability. The results reveal that Climate Change ranks as the most critical global risk, primarily due to its broad societal impact and manageability through governance structures. Youth Unemployment follows as a highly probable and politically destabilizing risk, particularly affecting democratic resilience. Artificial Intelligence is placed third overall but emerges as the fastest-growing threat, especially in relation to governance and democratic trust. The study highlights the multidimensional nature of global risks, with each risk dominating in different evaluative dimensions. It also demonstrates the effectiveness of AHP in integrating qualitative judgments into a systematic, quantitative framework. The findings underline the importance of differentiated yet coordinated policy responses, combining immediate socio-economic measures, long-term sustainability strategies, and anticipatory governance of emerging technologies. |
