Author :
Abstract
The tepelik(s) that has an important place at the head jewelries of women in Anatolia are the complimentary items of the traditional clothes. These jewelries also show the talents of the jewelry masters of the region in which they were produced. As a result of the changing life conditions together with the industrialization and urbanization, women wear has also changed, accordingly, the tepeliks that are used at the head ornament have also lost their effect of use. Because of almost not having any use today, tepeliks having the traces of the past, which are melted and used as raw materials by jewelers due to their valuable raw materials, can now be accessed from museums and jewelry collections acquired by purchasing. For the purpose of examination of tepeliks, which are an important part of our cultural heritage and shed light on the Turkish jewelry culture and jewelry tradition, in order to transfer them to future generations, a group of hills preserved by the jewelers in Beypazarı was determined as a research subject and included in the study. In order to examine the hills, which are an important part of our cultural heritage and shed light on the Turkish jewelry culture and jewelry tradition, in order to transfer them to future generations, a group of tepeliks preserved by the jewelers in Beypazarı were determined as a research subject and included in the scope of the study. The tepeliks that have been determined at the study have been examined as form, dimensions, materials, technique, pattern, composition and features of use. *Tepelik refer to the head jewelry used by countrywoman in Anatolia.
Keywords
Abstract
Zengin bir giyim kuşam ve süslenme kültürüne sahip olan Anadolu’ da kadın baş takıları içerisinde önemli bir yere sahip olan tepelikler geleneksel kıyafetlerin tamamlayıcı unsurlarıdır. Bu takılar aynı zamanda üretildiği yörenin kuyumcu ustalarının hünerlerini de gözler önüne sermektedir. Endüstrileşme ve şehirleşme ile birlikte değişen hayat şartları neticesinde kadın giyimi de değişmiş, buna bağlı olarak baş süslemelerinde kullanılan tepelikler de kullanım etkisini yitirmiştir. Günümüzde neredeyse artık kullanımı bulunmadığından değerli hammaddelerinden dolayı kuyumcular tarafından eritilerek hammadde olarak kullanılan, geçmişin izlerini taşıyan ata yadigârı tepeliklere artık müze ve satın alma yoluyla edinilen kuyumcu koleksiyonlardan ulaşılabilmektedir. Kültürel mirasımızın önemli bir parçası olan, Türk kuyumculuk kültürüne ve takı geleneğine ışık tutan tepeliklerin incelenerek gelecek nesillere aktarılması amacıyla, Beypazarı’nda kuyumcular tarafından muhafaza edilen bir grup tepelik araştırma konusu olarak belirlenmiş ve çalışma kapsamına alınmıştır. Çalışmada tespit edilen tepelikler biçim, boyut, malzeme, teknik, motif, kompozisyon ve kullanım özellikleri bakımından incelenmiştir.
Keywords
- Barışta, Ö. (2015). Türk El Sanatları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Yayın no:445 Araştırma inceleme
- Barışta, Ö. (2015). Türk El Sanatları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Yayın no:445 Araştırma inceleme dizisi:107, Ankara.
- Bodur, F. (1987). Türk Maden Sanatı. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları Sayı:2, İstanbul.Erginsoy, Ü. (1978). İslam Maden Sanatının Gelişmesi Başlangıcından Anadolu Selçuklularının Sonuna Kadar, İstanbul.
- Erkaplan, E. (2011). Ankara İlinde Bulunan Tepeliklerin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü El Sanatları Eğitimi Bilim Dalı Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, Ankara.
- Güldür, G. & Akca, F. (2015). “Beypazarı Yöresi Geleneksel İncili Takıları”, Lidya Altın Ülke UluslararasıKatılımlı Altın Gemoloji ve Kuyumculuk Sempozyumu, Salihli Belediyesi, Baskı: TC. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, İstanbul:404-408.
- Koçu, R. E. (1967). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Başnur Matbaası, Ankara. Kuşoğlu, Z. (1998). Tılsımdan Takıya, Pimapen Kültür Yayınları, İstanbul.
- Özbağı, T. (1989). Ankara İl Merkezinde Yaşayan Kadınlarda Bulunan Geleneksel Gümüş Takılar Üzerine BirAraştırma. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü El Sanatları Eğitimi Bölümü, Ankara.
- Öz Çelikbaş, E. (2018). “Türk Sanatında Mistik Bağlamda Geometrik Sembolizme Genel Bakış”, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1: 55-66 https://dergipark.org.tr/ (Erişim tarihi: 26.12.2021).
- Türe, A. & Savaşçın, M. Y. (2000). Kuyumculuğun Doğuşu, Goldaş Kültür Yayınları-I, Ohan Matbaacılık.Yılmaz, G. & Duruk, B. (2020). “Mühr-i Süleyman Motifi ve İslami Dönem Sırlı Seramiklerdeki Kullanımı”, SanatKültür ve Tarihi Araştırmaları, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 34. Mikyas Basım Yayın Matbaacılık, İstanbul:67-84 https://books.google.com.tr/ (Erişim tarihi: 14.12.2021).
- Türkoğlu, S. (2013). Tarih Boyunca Anadolu’da Takı ve Kuyumculuk Kültürü, İstanbul Kuyumcular Odası Yayınları, İstanbul.
- Mehmet SARIMEN (1949 doğumlu telkâri ustası) Görüşme tarihi:06.11.2021İsmail SARIMEN (1973 doğumlu telkâri ustası) Görüşme tarihi:06.11.2021 Ali ERAS (sarraf / telkâri ustası) Görüşme tarihi:06.11.2021
- İsmail AKBAY (1950 doğumlu sarraf / telkâri ustası) Görüşme Tarihi: 24.12.2021 Ali AKBAY (1970 doğumlu telkâri ustası) Görüşme Tarihi: 27.11.2021
- Güler AKBAY (İsmail Akbay’ın eşi/ ev hanımı) Görüşme Tarihi: 27.11.2021
