Author :
Abstract
History of carpet art in Central Asia; Starting in the five or four centuries B.C., it continued to this day. Carpet art has also affected the Turkish world and its neighbors according to the importance of use. The Pazırk carpet, which was extracted from the kurgans of the Hun Turks, is an important historical relic with the title of the oldest knotted carpet in the world.Turkish weaving culture of Central Asian origin was made in need and this cultural element continued to exist in the fields where Turks lived. In this study; After focusing on the importance and approaches of the concepts of semiotics and representation in general, the Pazirik carpet will be introduced and its motifs will be examined separately. With the semiotic approach, the motifs will be analyzed and interpreted in detail in the table. In the same way, the colors used in the Pazırk carpet will be evaluated by making sense of it and writing it in the table. In the early days of Turkish art, representation was symbolic and iconographic. In this respect, analyzing motifs with a semiotics approach was a suitable study in terms of approach to the subject. In the examination; colors and motifs were tried to be shown by supporting them with pictures
Keywords
Abstract
Orta Asya’da halı sanatının tarihi; Milattan önce beş veya dördüncü yüzyıllardan başlayarak, günümüze kadar devam etmiştir. Halı sanatı Türk dünyası ve komşularını da kullanım önemine göre etkilemiştir. Hun Türklerinin kurganlarından çıkarılan Pazırık halısı dünyanın en eski düğümlü halısı unvanına sahip önemli bir tarihî kalıntıdır. Orta Asya menşeli Türk dokuma kültürü ihtiyaca binaen yapılarak, Türklerin yaşadığı sahalarda bu kültür unsuru devamlı varlığını sürdürmüştür. Bu çalışmada; genel olarak göstergebilim ve temsil kavramlarının önemi ve yaklaşımları üzerinde durulduktan sonra Pazırık halısı tanıtılarak motifleri ayrı ayrı incelenecektir. Göstergebilimsel yaklaşımla motifler analiz edilip, tabloda detaylandırılarak yorumlanacaktır. Aynı şekilde Pazırık halısında kullanılan renkler, anlamlandırılıp, tabloya yazılarak değerlendirilecektir. Türk sanatının ilk dönemlerinde temsil, sembolik ve ikonografik bir tarzdaydı. Bu bakımdan göstergebilimsel yaklaşımla, motifleri çözümleme konuya yaklaşım açısından uygun gelen bir çalışma olmaktaydı. Tetkikte; renkler ve motifler resimlerle desteklenerek gösterilmeye çalışılmıştır
Keywords
- Akgöz, N.(2018). Türk Mitolojisinde Grifon. Uşak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Türk
- Akgöz, N.(2018). Türk Mitolojisinde Grifon. Uşak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü TürkMitoloji Dersi Ödevi. https://www.academia.edu/39022747/T%C3%9CRK_M%C4%B0TOLOJ%C4%B0S%C4%B0NDE_ GR%C4%B0FON
- Aslanapa, O. (1987). Türk Halı Sanatı’nın Bin Yılı. İstanbul: Eren Yayıncılık.Atalay, B. (1985). Divanü Lugât- it Türk Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Balcı, N. (2012). Türk Halı Sanatında Mitolojik Kaynaklı Bazı Motifler. Arış Dergisi, 8. 38-51.
- Bali, F. (2019). Türk Göçebe Sanatında İkonografi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
- Beksaç, Ş. N. (2011). İslamiyet'ten Önce Türk Kültür Tarihi. Edirne: Bellek Yayınları.
- Bozkurt, S.(2020). Geleneksel Türk Halı Sanatında Kullanılan Motiflerin Anlamları: Sındırgı-Yağcıbedir HalılarıÜzerine Göstergebilimsel Bir Analiz. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi,8 (1), 697- 731 Çoruhlu, Y.(2002).Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Çoruhlu, Y. (2019). Kozmolojik, Mitolojik, Astrolojik Dini Ve Edebi Tasavvurlara Göre Türk Sanatında HayvanSembolizmi: Proto-Türk Devrinden, MS 14. Yüzyıla Kadar Efsanevi ve Yırtıcı Hayvanların Sembolizmi Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Dinç, M. A. Ve Dinçer, Z. (2019). Yeni Medyada Temsili Anlamlandırmak. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, (1), 91-102. DOI: 10.33464/dorduncukuvvet.546223
- Diyarbekirli, N.(1972). Hun Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Durmuş, İ.(2008). İskitler (Sakalar). Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.Eberhard, W. (2000). Çin Simgeleri Sözlüğü. (Çev. A. Kazancıgil, A. Bereket). İstanbul: Kabalacı Yayınevi. Elçin, Ş.(1997). Halk Edebiyatı Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Er, B. ve Sarıkaya Hünerel, Z. (2012). Bir İletişim Aracı Olarak El Sanatları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1) , 169-17.
- Ergun, P. (2004). Türklerde Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Genç, M. (2012). Günümüz Halı Tasarımlarında Gelenekten Faydalanma Kriterleri. Halıcılık ve Kilimcilik Programının Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalıştayı Bildirileri Nisan 2, Çanakkale. (s.118-131).
- Görgünay, N. (1995). Altaylar’dan Tunaboyu’na Türk Dünyası’nda Ortak Motifler. Ankara: Türksoy Yayınları. Gül, M. (2016). Göstergebilimsel Bir Yaklaşımla Kutadgu Bilig Turkish Studies, 11(4). 1241-1274.
- Hall, S. (2017). Temsil: Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları.(Çev. İ. Dündar). İstanbul: Pinhan Yayınları.
- Kalafat, Y. (2004). Gök Tanrı İnancından Günümüze Kadar Türk Halk İnançlarında Kurt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Karamağaralı, B. (1997). Türk Halı Sanatındaki Motiflerin Yorumu Üzerine. Arış Dergisi , (3) , 28-39.
- Karamağaralı, B. (1998). Ejder ve Lotus Motifinin Halı Seccadelerdeki İkonografisi. Arış Dergisi, (4), 32-39.
- Kutluay, S. (2000) Sanat Tarihi Terminolojisinde Lotus ve Palmet. Celal Esad Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri Bildirileri. Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları İstanbul.(s. 253-254).
- Mülayim, S. (1996). Tanımsız Figürlerin İkonografisi. Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Kayseri. (s. 219-228).
- Ögel, B.(1995). Türk Mitolojisi (Kaynaklar ve Açıklamalar ile Destanlar) II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Özdinç, Ö. (2016). Halı ve Motifi. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 524-528.
- Polat, H. (2018), Geleneksel Medyada Temsil Sorunu: Alternatif Bir Mecra Olarak Yeni Medya, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (38), 45-60. DOI: 10.17498/kdeniz.383516
- Sayın, Ö. (2014). Göstergebilim ve Sosyoloji. Ankara: Anı Yayınları.
- Tokyürek, H. (2018). Budist Uygur Metinlerinde Mandal Kılmak Töreni Üzerine. Türkiyat Mecmuası, 28 (1), 163- 178 .
- Varol, Sibel Fügan (2014) Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme Sürecindeki Rolü. International Journal of Social Science, (26): 301-313.
- Yıldız, Ş N.(2011). Türk Halk Anlatılarında Hayvan Motifleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyat Anabilimi Dalı Yüksek Lisans Tezi.
- Yılmaz, B. (2017). Pazırık’dan Günümüze Türk Halı Sanatı. Oğuz-Türkmen Araştırmaları Dergisi. 1 (1), 98-106.
