Author :
Abstract
Karasal iklimden doğan irili ufaklı akarsular, volkanik formasyonları işleyerek Kapadokya bölgesinde ki görselliği oluşturma çabası sunarlar. Araştırma sahamız olan Karasu da bu olaya tanıklık yapan ve katkı sağlayan bir akarsuyumuzdur. Karstik sahalarda daha çok görülen kaynak sularıyla beslenen akarsuları, Hasandağı volkanik sahası içerisinde de görmekteyiz. Karasu havzası, Büyük Konya Kapalı Havzası’na dahildir. Aksaray ili sınırları içerisinde ve 233 km²’lik bir alana sahiptir. Melendiz suyunun en büyük kolunu oluşturur. Karasu birçok pınardan beslenir hatta bazıları yan kollarını oluşturur. Bazıları ise özellikle yamaçlar boyunca oluşan mevsimlik dereler sularını ana akarsuya ulaştıramadan son bulurlar. Melendiz suyu ile birleştiği alanda Mamasun Barajı’nı oluşturmuştur. Karasu, kendi çevresinde kurulmuş Gülağaç İlçesi, Demirci Köyü, Bozcayurt, Alanyurt gibi yerleşim birimlerinin can damarını oluşturur. Taşımış olduğu alüvyonlarla Aksaray Ovası’nın en verimli kısımlarını oluşturur. Aksaray ilinin doğusundadır. Doğusunda Mamasun barajı batısında Acıgöl (Nevşehir) havzası, Güneyde Ilısu havzası ve Melendiz Suyu ana akarsuyu , kuzeyinde ise Ekecik havzasına dahil olan Delihebil ve Akmezar köyleri bulunmaktadır. Konglomera, kalker, kil, gre, jips ve tüflerin üst örtü olarak bulunduğu bir alanda akmaktadır. Bu durumdan dolayı akarsu bol miktarda alüvyon taşımakta ve eğimin azaldığı yerlerde alüvyon birikintileri meydana getirmekte, akarsu ağı genişlemekte ve menderes çizerek akmaktadır. Havza bozkır step bitki örtüsünün egemen olduğu sahada yer almaktadır. Bu sebeple: bitkiler tarafından su kaybı az olmaktadır. Havza ilkbaharda yağmur, kış aylarında kar yağışlarının etkisindedir. Yaz aylarında ise kırkikindi yağışları görülür. Akarsu örgülü drenaj özelliği göstermektedir. Akım yaz aylarında azalır. Ancak kaynaklarla beslenen bir akarsu olduğu için tamamen kurumaz. Akım ilkbaharda fazladır. Karasu, yağmur, kar ve kaynaklarla beslenen bir akarsu olduğu için nispeten düzenli bir rejime sahiptir. Akarsu, enine tabanlı bir vadi boyunca akar. Akış katsayısı oranı 0,149’dur. Bir ova boyunca aktığının göstergesidir. Akarsu hızı eğimin azaldığı ve yükün arttığı sahalarda yavaş iken beslenmenin arttığı ve eğimli yamaçlar boyunca hızlıdır. Akarsu yatağı ortalama %0,3’lük bir eğim göstermektedir.
Keywords
Abstract
Large and small rivers arising from the continental climate by processing volcanic formations, perform the effort to form the visuality of Cappadocia region. Karasu, which is our research area, is a river that witnesses and contributes to this event. The spring - fed streams which are commonly seen in the karstic fields, are also seen in the Hasandağı volcanic field. The Karasu basin is located in the Great Konya Closed Basin. It has an area of 233 km² and within the boundaries of Aksaray. Melendiz forms the largest branch of its water. Karasu is fed by many springs and some form side arms. Some of them end even before the seasonal streams do not transmit its waters into the main streams. It has formed the Mamasun Dam in the area where Melendiz water is combined. Karasu is the vital point of residential areas such as Gülağaç district that is established around itself, Demirci village, Bozcayurt and Alanyurt,. It forms the most productive parts of Aksaray Plain with alluviums it has carried. It is in the east of Aksaray province. In the east; there is Mamasun Dam ,in the West; there is Acıgöl (Nevşehir)Basin ,in the the South; we see Ilisu Basin and Melendiz main stream and in the North; we see Delihebil and Akmezar villages which are located in Ekecik Basin. Conglomerate, limestone, clay, gre, gypsum and tuffs flow in an area where the top cover is located. Due to this situation, the river carries plenty of alluviums and in all places where the slope decreases, alluvium accumulation are formed, the river net expands and menderes flows. Basin is located in stepped area. For this reason: water loss is low by plants. The basin has rainfalls in spring and snowfalls in winter. Rains which generally start in the afternoon and last 40 days are seen in summer months. The stream shows braided drainage feature. The flow decreases in summer. However, as it is a stream fed by well-springs, it does not dry completely. The flow is high in spring. Karasu has a relatively regular regime as it is a stream fed by rain, snow and well-springs. The stream flows through a transverse valley. The flow coefficient ratio is 0.149. It is a sign that it flows along a plain. Stream speed is slower in areas where the slope decreases and the load increases, while the feeding increases, it is fast along curved slopes. The river bed shows an average slope of 0.3%.
Keywords
- Akkuş,A.(1995). Jeomorfolojiye Giriş. Öz eğitim yayınları.
- Akkuş,A.(1995). Jeomorfolojiye Giriş. Öz eğitim yayınları.Akkuş,A.(1998).Genel Fiziki Coğrafya. Nobel yayınları. Akman,Y. (1993). Biyocoğrafya.Palme Yayınları.
- Ardel,A.-Tümertekin,E.(1953-1954).Tuzgölü Bölgesi’nde Coğrafi Müşahedeler. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi.5-6.
- Arıbaş,K.(1995). Gökçeköyü ve Çevresinin Coğrafi Etüdü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- Ayhan,A-Papak,İ.(1988).Aksaray yöresi jeolojisi.MTA genel müdürlüğü derleme rapor no:8315.
- Baylak, H.M. (2006). “Fiziki Coğrafya Açısından Melendiz Çayı Havzası’nın İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi).
- Baylak, H.M. (2011). “Examination of river basin in terms of physical geography Melendiz”. Seçil Yayınları, Ankara.
- Baylak, H.M.. (2017). “Melendiz Çayı Havzası’nın İklim Özellikleri”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 37. (47-58).
- Doğonay,H.(2000).Coğrafya’ya Giriş. Çizgi kitabevi,VI.Baskı. D.S.İ. (1978).Karasu Avam Projesi.
- Erol,O.(1993).Genel Klimatoloji. Gazi Büro Kitabevi.
- Erol,O.(1993).Türkiye’nin Doğal Yöre ve Çevreleri. Ege Coğrafya Dergisi.7.(13-41).Hoşgören,M.Y..(l993).Jeomorfoloji’nin Ana Çizgileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları. Hoşgören,M.Y(2003).Hidroğrafya'nın Ana Çizgileri-l-.ÇantayYay.
- İzbırak,R.(2001).Türkiye-l. Öğretmen kitapları dizisi, Milli Eğitim Yayınevi,Ketin,İ.(1983).Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış.İTÜ vakfı Yayın No:30.
- Kopar,İ.(2010). Melendiz ve Karasu Çayı Havzalarının Jeomorfolojisi. Atatürk Ün. Yay. No:981.Erzurum.Saraçoğlu,H.(1990).Bitki Örtüsü,Akarsular ve Göller. Öğretmen kitapları dizisi. Milli Eğitim Yayınevi.
- Toprak.V.(1996).Kapadokya Volkanik Çöküntüsünde Gelişmiş Kuvaterner Yaşlı Havzaların Kökeni,OrtaAnadolu.KTÜ Mühendislik Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü. 30.Yıl Sempozyumu Bildirileri, 1(327-339).Trabzon.
