Author :
Abstract
Büyük edip, mutasavvıf, Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî (k.s.) (1275/1858), tasavvuf ilminde, Hâlisiyye kolunun müessisidir. Hâlisiyye kolu, Kâdiriyye kolları içinde büyük ve önemli bir koldur. Hâlisiyye kolu Kerkük’te kurulmuş, günümüzde bütün dünyâya yayılmıştır. İbâdet, zikir, Allah ve Peygamber aşkı, Hâlisiyye kolunun ana prensiplerini teşkil eder. Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî (k.s.), ilâhi aşka ulaşmak isteyenlerin kalplerine, şiirlerinden aşk şarâbı döker. Onun şiirleri, Farsça ve Türkçe gazeller, muhammesler ve rubâîlerden müteşekkildir. Bütün şiirlerini Dîvân’ında toplamıştır. Dîvanı, Mesnevînin ilk on sekiz beytine Farsça manzûm bir şerh olarak yazılmış Kitâbu’l-Maʻârif fī Şerh-i Mesnevî-yi Şerîf adlı meşhûr eseri ile birlikte basılmıştır. Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî’nin (k.s) Dîvânı’ndaki Farsça muhammesler, ilâhî aşkı anlatır. Tasavvufun en ince konularının yer aldığı muhammeslerde, varlığın eritilmesi, aşkın halleri ve vahdet fikri edebî sanatlarla işlenmektedir. Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî’nin (k.s) Dîvânı’nda on bir Farsça muhammes vardır. Bütün muhammeslerin konusu temelde aynıdır. Hepsinde, ilâhî aşk ve vahdet fikri anlatılır. Tasavvuf edebiyâtının şaheserleri arasında yer alan muhammesler, ilâhî aşk denizine dalan Hak yolu yolcularının hallerinden sırlar vermektedir. Bu çalışma, Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî’nin (k.s) Dîvânı’ndaki muhammeslerin Türkçe tercümesidir.
Keywords
Abstract
This great schoolar of sufism and poet Abd al-Raḥmān Khalis al-Kirkūkī (1275/1858) has founded the Khalisiyya branch in science of islamic mistisizm. Khalisiyya branch is the great and important branch among the Kadiriyya branches. Khalisiyya branch has been founded in Kirkūk and seperated to all of the world at the present day. Worship, dhikr, God love, messenger love, constitute the main principals of Khalisiyya branch. Abd al-Raḥmān Khalis al-Kirkūkī, poured the love wine through his poems into the hearts of the people who wanted to reach divine love. His poems contained ghazals, pentagons and quadruples in Persian and Turkish. He collected all poems in his Dîwân. The Dîwân had pressed with his famous book Kitāb al-Maʻārif fī Sharḥ Masnavī-yi Sharīf that is is the Persian poetic commentary of the first eighteen couplets of the Masnavī. The Persian pentagons in Abd al-Raḥmān Khalis al-Kirkūkī’s Dîvân, explain divine love. In the pentagons where the thinnest subjects of Sufism are articulated with literary arts, the self-purification, the states of extinction in the love of God and wahdet idea are processed. There are 11 Persian pentagons in Abd al-Raḥmān Khalis al-Kirkūkī’s Dîvân. The subjects covered in Persian pentagons are the same as the original. In all, the idea of divine love and wahdet is told. The pentagons among the masterpieces of Sufi literacy give secrets from the cases of the Hakk path passengers who plunged into the divine love sea. This study is the Turkish translation of the pentagons in the Abd al-Raḥmān Khalis al-Kirkūkī’s Dîvân.
Keywords
- Çakır, Mehmet Saki (2016). Abdurrahman Halis Talebânî Kerkûkî ve Kitâbu’l-Meârif fî Şerh-i Mesnevi-i Şerîf Eseri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/44.
- Çelik, İsa (2008). Kâdiriyye Tarîkatı Hâlisiyye Şubesinin Kurucusu Şeyh Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 38, Erzurum.
- Çelik, İsa, Necâtî Ömer (2019a). Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî’nin (k.s.) Türkçe Şiirleri ve Farsça Rubâileri, İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 5/1.
- Çelik, İsa, Necâtî Ömer (2019b). Abdurrahmân Hâlis Kerkûkî Dîvânında Bulunan Farsça Gazeller, SSSjournal, 5/38.
- Çelik, İsa, Necâtî Ömer (2019b). Hacı Ömer Hüdâyî Dîvânı Işığında Tasavvufî Düşünceye Genel Bir Bakış, SSSjournal, 5/34.
- Necâtî, Ömer (1985a). Kitabu’l-Meârif fî Şerh-i Mesnevî-i Şerîf-Dîvân Tercümesi, Ankara. Necâtî, Ömer (1985b). Haydârîzâde İbrâhîm Efendi’nin Bir Makâlesi, Ankara.
- Necâtî, Ömer (2000a). Eş-Şeyh es-Seyyid Dede Osman Avnî Baba Rehavî (k.s.), Ankara. Necâtî, Ömer (2000b). Behcetü’l-Esrâr Tercümesi Metni, Ankara.
- Necâtî, Ömer (2000c). Tasavvuf Edebiyâtı, Ankara.
- et-Tâdîfî, Muhammed b. Yahya (2007). Kalâidü’l-Cevâhir, Beyrût: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
- 1-Kemâl’in Gazelini Tahmîs (Necâtî, 1985a: 85)2-Hâfız’ın Gazelini Tahmîs (Necâtî, 1985a: 91)3-Hâlid’in Gazelini Tahmîs (Necâtî, 1985a: 87)
