Author :
Abstract
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde II. Murat tarafından Rumeli Beylerbeyi olarak atanan (826H/1423M) Yörgüç Paşa adına inşa edilmiş pek çok yapı bulunmaktadır. Bu yapılardan biri de Yörgüç Paşa’nın Amasya’da yaptırmış olduğu cami, camiye bağımlı türbe ile günümüze ulaşamamış ve han, hamam, imaret ve medreseden oluşan Amasya Yörgüç Paşa Külliyesi’dir. Bu çalışma Yörgüç Paşa’nın kimliğini ve külliye içerisinde yer alan Paşa ile oğlu Yunus Paşa, kızları Hundi Hatun ve Sitti Hatun’un mezarlarının da bulunduğu Yörgüç Paşa Türbesi’ni tanıtmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında türbe içerisindeki mezar taşlarının üzerindeki kitabeler okunmuş, mezarların mimari yapısı (plan-kesit, cephe düzeni ve bezeme özellikleri, malzeme ve malzeme kullanım tekniği) incelenmiş ve çağdaşı olan örneklerle karşılaştırmalı değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords
Abstract
There are many buildings built by II. Murat in the name of Yörgüç Pasha (826H/1423M), who was appointed as Beylerbey of Rumelia in the Ottoman Empire Period. One of these structures is the mosque built by Yörgüç Pasha in Amasya, the mosque-dependent tomb has survived to the present and haven’t survived khan, bath, imaret and madrasah Amasya Yörgüç Pasha complex. This study aims to introduce the identity of Yörgüç Pasha and the Yörgüç Pasha Tomb, which includes the grave of his son Yunus Pasha, his daughters Hundi Hatun and Sitti Hatun. Within the scope of the study, the inscriptions on the tomb stones were read and the architectural structure of the tombs (plan-section, facade and decoration features, material, and material usage technique) were examined and comparative evaluations were made with contemporary examples.
Keywords
- Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Akyurt, Y. (1947). Amasya Şehri, Ankara: Türk Ầsâr-ı Atîkası Binalarına Ait Tarihi Mecmua, Sayı: 8, s.33-37, Türk Tarih Kurumu.
- Anonim (1948). Amasya, İnönü Ansiklopedisi, Sayı:1, s. 242-251, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Anonim (1967). Amasya İl Yıllığı, Ticaret Matbaası, İzmir
- Anonim (1981), Amasya, Yurt Ansiklopedisi, Sayı: 1, s. 407-507, İstanbul: Anadolu Yayıncılık.Anonim (1997). Kuran-ı Kerim’in Açıklamalı Meali. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Anonim (2000). Örneklerle Türkçe Sözlük, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Aşıkpaşaoğlu (1992). Aşıkpaşaoğlu Tarihi (Haz: Nihal Adsız), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.Aydoğdu, G. (1997). Amasya Mezar Taşları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ayverdi, E. H. (1989a). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri. İstanbul: Fetih CemiyetiAyverdi, E. H. (1989b). Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri (1451-1481. İstanbul: Fetih Cemiyeti Yayınları. Cinlioğlu, H. T. (1941). Osmanlılar Zamanında Tokat, Tokat: Tokat Matbaası Yayınları.
- Çam, Nusret (1988). Adana Ulu Camii, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Demiral, A. (1954). Resimli Amasya Salnamesi, Ankara: Güney Matbaacılık Yayınları.
- Develioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara. Aydın Kitabevi Yayınları. Dikmen Ç. B. ve Toruk F. Arşivi.
- Dündar, A. (1999). Kilis’teki Osmanlı Devri Mimari Eserleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Emir, S. (1994). Osmanlı Mimarlığında Çok İşlevli Yapılar: Kentsel Kolonizasyon Yapıları Olarak Zaviyeler. İzmir: Akademi Kitabevi Yayınları.
- Eyice, S. (1962). İlk Osmanlı Devrinin Dini-İçtimai Bir Müessesesi: Zaviyeler ve Zaviyeli Camiler, İktisat Fakültesi Mecmuası. Sayı: 23/1, s.3-80.
- Eyice, S. (1969). Çorum’un Mecitözü’nde Aşık Paşa oğlu Elvan Çelebi Zaviyesi. Türkiyat Mecmuası. Sayı: 15, s. 211-246.
- Gökbilgin, T. (1952). 15.-16. Asırda Edirne ve Paşa Livas. İstanbul: Üçler Basımevi, s. 344.
- Gökbilgin, T. (1960). Mihaloğulları. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 8, s. 285-292, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Gökbilgin, T. (1979). Tokat, İslam Ansiklopedisi, Cilt 12, s. 400-412, İstanbul: Türkiye Diyanet VakfıGün, R. (1993). Amasya Çevresindeki Mimari Eserlerde Yazı Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 19. Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun
- Gürbüz, A. (1993). Toprak-Vakıf İlişkileri Çerçevesinde 16. Yüzyılda Amasya Sancağı Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü s. 240, Ankara
- Hammer, J. (1991). Osmanlı Tarihi 1, (Çev: Abdülkadir Karahan), Ankara: Milli Eğitim BakanlığıHoca Sadettin Efendi, (1999). Tacüt Tevarih, (Hazırlayan: İ. Parmaksızoğlu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 157-177.
- Hüseyin, H. (1986 ). Amasya Tarihi 1, (Sadeleştiren: A. Yılmaz, M Akkuş) Ankara.
- İnal, G. (1982). Orta Çağlarda Anadolu’da Çalışan Suriyeli ve Mezopotamyalı Sanatçılar, Sanat Tarihi Yıllığı, İstanbul: Sayı XI, s. 84-94.
- Kappert, P. (1976). Die Osmanischen Prenzen und Ihre Residenz Amasya Im 15. und 16. Jahrhundert. İstanbul: Netherland Historic Archaeologist Institute.
- Karamağaralı, B. (1976). Anadolu’da XII-XVI Asırdaki Tarikat ve Tekke Sanatı Hakkında. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, s. 247-276, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Karamağaralı, H. (1982). Sahip Ata Camii’nin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Sayı:3, s. 49-76, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Neşri, M. (1995). Kitab-ı Cihan-numa (Hazırlayan: F. Reşat Onat, M. A. Köymen), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Numan, İ. (1982). Anadolu’nun Fethinden İstanbul’un Fethine Kadar Türk Tekke ve Zaviye MimarisiHakkında Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, AnkaraOral, Z. (1962). Yeni Bulunan Kitabeler, Belleten Sayı: XXVI, s. 147-150, Ankara: Türk Tarih KurumuÖnge, Y. (1984). Konya Sahip Ata Hankahı. Suut Kenal Yetkin’e Armağan Kitabı, s. 281-292, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Pakalın, Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 1-4, İstanbul: Milli Eğitim BakanlığıSolakzade, M. Ç. (1989). Solakzade Tarihi, (Hazırlayan: Vahid Çabuk). Ankara: Kültür BakanlığıSüreyya, M. (1996). Sicil-i Osmani, 5, (Hazırlayan: Nuri Akbayar), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Şimşirgil, A. (1995). Rum Beylerbeyi Yörgüç Paşa’nın Hayatı ve Vakıf Eserleri, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Toksoy, C. (1999). Yörgüç Paşa, İstanbul: Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, Sayı: 2, s. 677.
- Toruk, F. (2002). Amasya Yörgüç Paşa Külliyesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Toruk, F. (2005). Bani Yörgüç Paşa ve İmar Faaliyetleri, Vakıflar Dergisi, Sayı: XXIX, s.107-133, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Toruk, F. (2006). Yörgüç Paşa Vakfiyesi, Bilge Dergisi, Sayı:48, s.16-26, Ankara: Atatürk Kültür MerkeziTüfekçioğlu, A. (1997). Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Yazının Kullanımı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Urak, G. (1994). Amasya Türk Devri Şehir Dokusu, Yapılarının Analizi ve Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Uzunçarşılı, İ. H. (1968). Sivas ve Kayseri Hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmed, Belleten XXXII, s. 191- 245, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA)Wittek, P. (1947). Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu (Çeviren: Fahriye Akın), İstanbul: Şirketi Mürettibiye Basımevi.
- Yaman, B. (2002). Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi (Tercümeler)
- Yediyıldız, B. (1993). Hızır Paşa Oğlu Mehmed Paşa Vakfının Mahiyeti, X. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Tebliğler, s. 1625-1633, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yılmaz, A. (1990). Samsun Kazasının İdari İktisadi ve Sosyal Durumu (1485-1520), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yurdakul, E. (1969). Tokat Vilayetinin Gümüştop (Dazya) Köyündeki XIV Yüzyıla Ait Eserler, Vakıflar Dergisi, Sayı. 7, s.243-247, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Yüksel, İ. A. (1983). Osmanlı Mimarisinde II. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim Devri, İstanbul: Fetih Cemiyeti Yayınları.
- URL 1 Yörgüç Paşa ve Yörgüç Paşa Cami, TDV İslam Ansiklopedisi, Müellif: Fahameddin Başar, s. 566- 567 https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/43/C43014127.pdf (Erişim Tarihi: 05.03.2019)
- URL 2 http://www.amasya.bel.tr/icerik/459/1889/yorguc-pasa-camii.aspx (Erişim Tarihi: 02.03.2019)
- URL 3 http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/TR-59529/yorguc-pasa-camii.html (Erişim Tarihi: 02.03.2019)
- URL 4 http://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/amasya/gezilecekyer/yorguc-pasa-cam (Erişim Tarihi: URL 5 www.googleearth.com.tr (Erişim Tarihi: 12.02.2019)
