Author :
Abstract
İnterdisipliner çalışmalar pek çok bilim dalında olduğu gibi sosyal bilimler alanında da giderek daha çok önemsenmektedir. Konuya önem atfeden akademisyenler farklı disiplinlerin bakış açılarını kavrayarak çok yönlü düşünebilmekte ve bütüncül bir bakış açısıyla daha kapsamlı ve doğru yorumlar üretebilmektedir. Bu durum uzman körlüğü adı verilen akademik hastalığın da çaresi olarak görülmektedir. Bu bağlamda tarih ve edebiyat ilişkisi gerek tarihçilerin gerekse edebiyat tarihçilerinin gündemini uzun süredir meşgul eden bir konudur. Tarih araştırmalarında edebiyatın sunduğu verilerin muteber olduğu hususu artık tarihçilerin birçoğu tarafından kabul görmektedir. Edebi metinler sadece tarihi belgelerin azlığında tamamlayıcı rol üstlenmemiş, aynı zamanda tarihi malzemeyi zenginleştirmek suretiyle tarihçinin kazanacağı edebî perspektifin de yardımıyla yorumlarında daha isabetli olabilme imkanı vermiştir. Resmi tarih görüşünün zaman zaman yanlı bir tutum sergilemesi neticesi tarihi olayların olduğundan farklı aksettirilmesi, bazı olaylara ait yeterli bilginin olmayışı vb. durumlarda edebi metinler tarihçi için oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada, tarih ve edebiyat ilişkisine değinilmiş ve özellikle Osmanlı tarihi araştırmalarında edebî metinlerden nasıl istifade edilmesi gerektiği divanlardan hareketle ele alınmıştır. Bu husus örnek beyitler verilmek suretiyle gösterilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Interdisciplinary studies are becoming more and more important in the social sciences as in many other disciplines. The academicians who attach importance to the subject can comprehend the perspectives of different disciplines and think multi-faceted and produce more comprehensive and accurate interpretations from a holistic perspective. This situation is seen as a remedy for academic illness called specialist blindness. In this context, the relationship between history and literature is a subject that has been occupying the agenda of both historians and literary historians for a long time. It is now accepted by many historians that the data presented by literature in literature is valid. Literary texts not only played a complementary role in the scarcity of historical documents, but also enriched the historical material and enabled the historian to be more accurate in his interpretations with the help of the literary perspective. As a result of the occasional biased attitude of the official view of history, because of misrepresents of historical events, the lack of information about certain events, and so on, literary texts are very important for historian. In this study, the relationship between history and literature is studied and how to benefit from literary texts especially in Ottoman historical studies is discussed with the help of divan. This issue has been tried to be demonstrated by giving example couplets.
Keywords
- Ali Yardım, Alanya Kitâbeleri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul, 2002.
- Âmil Çelebioğlu, “Zaîfî’nin Gazavât-ı Sultan Murad İbn-i Muhammed Han Adlı Mesnevisi” Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, M.E.B. Yay., İstanbul, 1998.
- A. Fuat Bilkan,”Tarih Araştırmalarında Edebî Metinlerin Değeri ve Divanların Tarihçiye Sundukları”, Yağmur Dergisi, Sayı, 23, Nisan- Mayıs- Haziran, 2004.
- ……… Nâbî Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yay., Ankara, 1999.
- A. Yaşar Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıb-nâmeler (Metodolojik Bir Yaklaşım),Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1997.
- A. Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, Enderun Kitabevi, İstanbul 1985.
- D. Ali Tökel, “Türk Cihan Hakimiyeti İdealinin ve Sosyal Hayatın Önemli Bir Vesikası Olarak Kasideler”, Milli Eğitim Dergisi, Bahar 2005, yıl 33, S. 166.
- Halil inalcık, Şair ve Patron, Doğu Batı Yay., Ankara 2003.
- Haşim Şahin, “Menâkıbnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara 2004, XXIX, s. 112-
- İskender Pala, “Samimi Hayat”, Zaman Gazetesi , (03.03.2005).
- İsmail Yakıt, Türk İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken Yay., İstanbul, 2003.
- İ. E. Erünsal- A. Y. Ocak, Menâkıbu’l-Kudsiyye fî Menâsıbi’l-Ünsiyye Baba İlyas-ı Horasânî ve Sülâlesinin Menkabevî Tarihi, T.T.K. Basımevi, Ankara, 1995.
- Kenan Erdoğan, “Edebî Eserlerden Tarih Malzemesi Olarak Yararlanma: Divanlardaki Tarih Manzumeleri”, Türkler, (ed. Hasan Celal Güzel,Kemal Çiçek ve Salim Koca),Yeni Türkiye Yay., c.XI, Ankara 2002.
- Mehmet Arslan, “Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair Edebî Bir Metin: Aynî’nin Manzum Nusretnâmesi”, Osmanlı -Edebiyat -Tarih -Kültür Makaleleri, Kitabevi Yay., İstanbul 2000.
- Mehmet Çavuşoğlu, Divanlar Arasında, Kitabevi Yay.,İstanbul 2003
- Mustafa, Aslan “18. YÜZYIL OLAYLARINA DÜŞÜLMÜŞ TARİHLER”, HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature), 2018, doi:10.28981/hikmet.409193.
- Mustafa Gündüz, “Disiplinler Arası Bir Çalışma : “Şair ve Patron”- Divan Edebiyatının Sosyolojik Yorumu”, Milli Eğitim Dergisi, S.161, Kış 2004.
- Mübahat Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usûl, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 1998.
- Mustafa İsen, Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye, Akçağ Yay. Ankara, 1994.
- R.G. Collingwood, Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler, (Çev.Erol Özvar), Ayışığı Kitapları, İstanbul 2000.
- Sabahattin Küçük, Bâkî Divânı Tenkitli Basım, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yay., Ankara 1994.
- ……… Bâkî ve Divanı’ndan Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
- Sabri F. Ülgener, İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, Der Yay. 1981.
- ……… “İki Devir Ve İki Terkîb-i Bend”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, (Haz. Mehmet Kalpaklı), Yapı Kredi Yay., İstanbul 1999.
- Sadık Tural, Edebiyat Bilimine Katkılar, Ecdad Yay., Ankara, 1993.
- Şeyh Galib Divanı, (Haz. Muhsin Kalkışım), Akçağ Yay., Ankara, 1994.
- Walter G. Andrews, Şiirin Sesi Toplumun Şarkısı, (Çev. Tansel Güney), İletişim Yay., İstanbul, 2000.
- Yaşar Yücel, “XVI.-XVII. Yüzyıl Edebî Metinlerinde Rastlanan Osmanlı Devlet Yapısı ve Toplum Düzenine Ait Bazı Görüş Ve Bilgiler”, Belleten, c. LI, S. 200, s. 897–925, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1987.
- Yunis Gündüz, Nef’i’nin Kasidelerinde Tarihi Perspektif, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Adana 1996.
