Author :
Abstract
Vücudu oluşturan hücrelerin işlevlerini yerine getirebilmesi, büyüme ve gelişmenin devam etmesi, sağlığın korunması için protein, yağ, karbonhidrat, mineral, vitamin ve su gibi besin ögelerine ihtiyaç vardır. Bu besin ögelerinin günlük olarak tüketilen besinler aracılığı ile alınmasına beslenme denmektedir. Erken çocukluk dönemindeki beslenme deneyimleri, bireyin gelecek yaşamı üzerinde de önemli etkiye sahiptir. Çocukların beslenme düzenleri ebeveyn tutum, davranış ve alışkanlıklarından da ayrı düşünülememektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme sürecinde ailenin bilinçli olması önem kazanmaktadır. Okuryazarlık, beslenme alışkanlıklarının oluşmasında önemli role sahip olan bir durumdur. Beslenme bilimi ve okuryazarlığın bütünleşmesi ile beslenme okuryazarlığı kavramı oluşmakta, bireylerin yeme davranışlarının kontrolünün artmasının sağlanmasında ve sağlıklı yaşam biçiminin oluşmasında yardımcı olabilmektedir. Beslenme okuryazarlığı, temel beslenme bilgisini elde etme, işleme ve anlama kapasitesine sahip olma derecesi olarak tanımlanabilmektedir. 3-6 yaş grubunda çocuğu olan annelerin beslenme okuryazarlığı düzeylerinin saptanması amacıyla yapılan araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Konya ilinde yaşayan, 3-6 yaş gurubunda çocuğu olan toplam 381 anne oluşturmaktadır. Bu araştırma 3-6 yaş grubunda çocuğu olan annelerin beslenme okuryazarlığı düzeylerinin saptanması amacıyla Aralık-2017 ve Ocak-2018 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" ve katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini kapsayan "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" toplam 35 maddeden oluşmuştur ve 5 alt grubu vardır. Alt gruplar; genel beslenme bilgisi, okuduğunu anlama yorumlama, besin grupları, porsiyon miktarı ve gıda etiketi okumadır. Her bir alt grup bağımsız olarak tek başına kullanılabilmektedir. Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS paket programı kullanılmış, sosyo-demografik özellikler frekans tablosu olarak verilmiş, gerekli istatistiksel analizler yapılmış, One-Way Anova ve Tukey HSD Testi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, annelerin yarıya yakınının (%47.8) 30-35 yaş arasında olduğu görülmektedir. Çocukların %50.9'u kız, %49.1'i de erkektir. Çocukların yaş ortalaması 2.97±0.89 yıldır. Annelerin yarısı (%50.1) lisans ve lisans üstü mezunu olup, %59.3'ü ev hanımıdır. Çalışmada, "Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı" ölçeğinin geneline ait güvenirlik katsayısı α= 0.73; genel beslenme bilgisi, okuduğunu anlama ve yorumlama, besin grupları, porsiyon miktarı ve gıda etiketi okuma alt boyutlarına ait güvenirlik katsayıları ise sırasıyla α=0.69, α=0.71, α=0.63, α=0.7 ve α=0.68 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde beslenme okuryazarlığı toplam puanları üzerinde anne mesleği, aylık gelir, aile tipi ve anne eğitim düzeyi değişkenlerinin anlamlı düzeyde farklılığa (p<0.05) neden olduğu saptanmıştır.
Keywords
Abstract
Nutrients such as proteins, fat, carbohydrates, minerals, vitamins and water are needed for the functions of the cells that make up the body, growth and development, and for the maintenance of health. These nutrients are called nutrition for daily intake through consumed foods. Early childhood nutrition experiences have an important influence on the future life of the individual. Children's eating habits cannot be considered separately from parental attitudes, behaviors and habits. For this reason, consciousness of the family is important in the healthy nutrition process. Literacy is a condition that plays an important role in the formation of eating habits. The integration of nutrition knowledge and literacy forms the notion of nutrition literacy and can help increase the control of individual eating behaviors and the formation of a healthy lifestyle. Nutrition literacy can be defined as having the capacity to acquire, process and understand basic nutrition knowledge. General screening model was used in the study to determine the nutritional literacy levels of the mothers who has 3-6 years old children. The study group of the research consisted of 381 mothers living in the province of Konya, who has children aged between 3-6 years. This study was conducted between December-2017 and January-2018 with the aim of identifying nutritional literacy levels for mothers of children aged 3-6 years. The data collection tool was the "Nutrition Literacy Assessment Tool for Adults" and the "Personal Information Form" covering the socio-demographic characteristics of the participants. The "Nutrition Literacy Assessment Tool for Adults" is composed of 35 items and has 5 subgroups. Subgroups are; general nutrition information, reading comprehension and interpretation, food groups, portion size and food label reading. Each subgroup can be used independently. In the evaluation of the data, SPSS package program was used, socio-demographic characteristics were given as frequency tables, necessary statistical analyzes were made, One-Way Anova and Tukey HSD Test were used. According to the results of the research, it is seen that nearly half of the mothers (47.8%) are between 30-35 years of age. 50.9% of the children are girls and 49.1% of the children are boys. The average age of the children is 2.97 ± 0.89 years. Half of the mothers (50.1%) has undergraduate and graduate degrees and 59.3% were housewives. In the study, the general reliability coefficient of the "Nutrition Literacy Assessment Tool for Adults" scale was α = 0.73; the reliability coefficients of general nutrition information, reading comprehension and interpretation, food groups, portion size and food label reading subscales were calculated as α = 0.69, α = 0.71, α = 0.63, α = 0.7 and α = 0.68 respectively. When the analysis results were examined, it was determined that the variables of mother occupation, monthly income, family type and mother education level were significantly different (p <0.05) on total nutrition literacy scores.
Keywords
- Alderman, H., Headey, D. (2017). How Important is Parental Education For Child Nutrition?,World
- Alderman, H., Headey, D. (2017). How Important is Parental Education For Child Nutrition?,World Development, Vol. 94, 448–464.
- Appoh, L. Y., Krekling, S. (2005). Maternal Nutritional Knowledge and Child Nutritional Status in the Volta Region Of Ghana. Maternal and Child Nutrition, 1, 100-110.
- Bari, N.N.(2012). Nutrition literacy status of adolescent students in Kampala district, Uganda, Master'sthesis, https://oda.hioa.no/en/nutrition-literacy-status-of-adolescent-students-in-kampala-district- uganda/asset/dspace:3744/maeh_ndahura_2012.pdf, Erişim Tarihi: 21 Mayıs 2018.
- Baysal, A. (2007). Beslenme. Ankara: Şahin Matbaacılık.
- Cesur, B., Koçoğlu, G., Sümer, H. (2015). Evaluation İnstrument Of Nutrition Literacy On Adults (Eınla) A Validity And Reliability Study. Integrative Food, Nutrition And Metabolism,2(1): 127-130.
- Chari, R., Warsh, J., Ketterer, T., Hossain, J., Sharif, I. (2014). Association between Health Literacy And Child And Adolescent Obesity. Patient Education and Counseling, 94, 61-66.
- Cimbaro, M. A. (2008). Nutrition Literacy: Towards A New Conception for Home Economics Education, Doctoral Dissertation, and University Of British Columbia.
- Cluss, P. A., Ewing, L., King, W. C., Reis, E. C., Dodd, J. L., Penner, B. (2013). Nutrition Knowledge Of Low-İncome Parents Of Obese Children. Translational Behavioral Medicine, 3(2), 218-225.
- Debela, B. L., Demmler, K. M., Rischke, R., &Qaim, M. (2017). Maternal Nutrition Knowledge And Child Nutritional Outcomes İn Urban Kenya. Appetite, 116, 518-526.
- Gibbs, H. D., Kennett, A. R., Kerling, E. H., Yu, Q., Gajewski, B., Ptomey, L. T., Sullivan, D. K. (2016).Assessing the Nutrition Literacy of Parents and İts Relationship with Child Diet Quality. Journal of Nutrition Education and Behavior, 48(7), 505-509.
- Hirvonen, K., Hoddinott, J., Minten, B., Stifel, D. (2017). Children’s Diets, Nutrition Knowledge, and Access to Markets. World Development, 95, 303-315.
- Kakinami, L., Houle-Johnson, S., Mcgrath, J. J. (2016). Parental Nutrition Knowledge Rather ThanNutrition Label Use İs Associated With Adiposity İn Children. Journal Of Nutrition Education And Behavior, 48(7), 461-467.
- Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi (21. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Köksal, G., Gökmen, H. (2016). Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi (5. Baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
- Laberge, M., (2011). Nutrition Literacy. https://www.diet.com/g/nutrition-literacy#D. Erişim Tarihi: 24 Mayıs 2018
- Lee, J. S., Choi, Y. S., Bae, B. S. (2011). Association between Nutritional Knowledge and DietaryBehaviors of Middle School Children and Their Mothers. Korean Journal of Nutrition, 44(2), 140-151.
- Liao, L. L., Lai, I. J. (2017). Construction of Nutrition Literacy İndicators for College Students İn Taiwan: A Delphi Consensus Study. Journal of Nutrition Education And Behavior, 49(9), 734-742.
- Liechty, J. M., Saltzman, J. A., Musaad, S. M. (2015). Health Literacy and Parent Attitudes About Weight Control For Children. Appetite, 91, 200-208.
- Osmanoğlu, N. (2016). Anne Ve Çocuk Beslenmesi (4.Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
- Ronto, R., Ball, L., Pendergast, D., Harris, N. (2016). Adolescents' Perspectives On Food Literacy And İts İmpact On Their Dietary Behaviours. Appetite, 107, 549-557.
- Silk, K. J., Sherry, J., Winn, B., Keesecker, N., Horodynski, M. A., Sayir, A. (2008). Increasing NutritionLiteracy: Testing The Effectiveness Of Print, Web Site, And Game Modalities. Journal Of Nutrition Education And Behavior, 40(1), 3-10.
- Söyler, G. (2005). Sağlık Ve Beslenme Bilgisinin Beslenme Alışkanlığı Ve Satın Alma Kararı Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Tuna Oran, N., Toz, H., Küçük, T., Uçar, V. (2017). Medyanın Kadınların Beslenme Alışkanlıkları, Besin Seçimi Ve Tüketimi Üzerindeki Etkileri. Life Sciences, 12(1), 1-13.
- Velardo, S. (2015). The Nuances of Health Literacy, Nutrition Literacy, and Food Literacy. Journal of Nutrition Education and Behavior, 47(4), 385-389.
- Winkleby, M. A., Howard-Pitney, B., Albright, C. A., Bruce, B., Kraemer, H. C., Fortmann, S. P. (1997).Predicting Achievement of a Low-Fat Diet: A Nutrition İntervention for Adults with Low Literacy Skills. Preventive Medicine, 26, 874-882.
- Yabancı, N., Kısaç, İ., Karakuş, S. Ş. (2014). The Effects of Mother's Nutritional Knowledge on Attitudesand Behaviors of Children about Nutrition. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 4477-4481.
- Zoellner, J., Connell, C., Bounds, W., Crook, L., Yadrıck, K., (2009). Nutrition Literacy Status andPreferred Nutrition Communication Channels among Adults in the Lower Mississippi Delta. Preventing Chronic Disease, 6(4).
