Author :
Abstract
Anadolu, birçok arkeolojik zenginliğinin yanı sıra, önemli omurgalı fosil yataklarına da ev sahipliği yapmaktadır. Bu omurgalı fosil yatakları, evrimsel verileri sunmalarının yanı sıra, bölgenin Miyosen paleocoğrafyasına ait bilgilere de ulaşabilmemizi mümkün kılmaktadır. Neojen’den itibaren gelişen jeolojik ve tektonik hareketler sonucu ortaya çıkan ve konumu gereği Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarını birbirine bağlayan bir kara parçası durumuna gelen Anadolu, bu konumundan dolayı canlıların göç yolları üzerinde yer almış ve önemli bir coğrafi bölge oluşturmuştur. 1900’lü yılların başından beri süre gelen paleontolojik çalışmalar, Anadolu’nun takson ve populasyon sayısı bakımından zengin olan, korunması gereken birçok omurgalı fosil yataklarına sahip olduğunu göstermiştir. Özellikle son yıllarda yapılan araştırmalarla yeni yeni omurgalı fosil yatakları keşfedilmesine karşın, birçoğu da keşfedilmek için beklemektedir. Yaşamın, evrimin ve tarihin kanıtı olan fosiller geçmişi günümüze taşımaktadırlar. Fosillerle doğanın tarihini yazabiliriz. Doğa tarihi açısından doğal miraslarımız olan omurgalı fosil yataklarının açığa çıkarılması ve korunması, gerekmektedir. Bu yolla doğal miraslarımız bir sonraki kuşaklara aktarılabilecektir.
Keywords
Abstract
Anatolia, has many archaeological riches and is home to important vertebrate fossil beds as well. These vertebrate fossil beds present significant paleobiogeographic and paleoecologic considering local and regional scales. Anatolia, which emerged as a result of geological and tectonic movements from the Neogene onwards and became a landmass that connects the continents of Europe, Asia and Africa, which served as a geographical hub for mammal dispersals. Paleontological studies has been conducted since early 1900’s show that Anatolian Neogene terrestrial deposits contain rich vertebrate fossil beds in addition to promising new areas that need to be protected. New vertebrate fossil beds have been discovered in research conducted in recent years, but many more are yet to be discovered. Fossils provide historical evidence of evolution and convey the past to the present. We can write the history of nature using fossils. Vertebrate fossil beds, which constitute natural heritage in terms of the history of nature, need to be discovered and protected. This way, our natural heritage would be passed on to future generations.
Keywords
- ALAN, N. (1997). MTA Tabiat Tarihi Müzesi Tersiyer Dönem Karasal Fosil Memeli Kataloğu
- ALAN, N. (1997). MTA Tabiat Tarihi Müzesi Tersiyer Dönem Karasal Fosil Memeli KataloğuOluşturulması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi, Ankara.
- ALPAGUT, B. (2011). “15 Milyon-5 Milyon Arasındaki Göçlere Bir Yolculuk”, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Ocak, Sayı 19, s. 104-110.
- ANDREWS, P. & TEKKAYA, İ. (1980). “A revision of the Turkish Miocene Hominoid Sivapithecus meteai”, Paleontology, 23, 85-95.
- ATALAY, İ. (1982). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları No: 9, İzmir.
- ATALAY, İ. (2001). Genel Fiziki Coğrafya, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
- BEGUN, D. R. (2001). “African and Eurasian Miocene Homioids and origins of the Hominidae”, in:Andrews, P., Koufos, G.D. & De Bonis L. (eds.), Hominoid Evolution and Environmental Change in the neogene of Europe, pp. 231- 253, Cambridge University Pres, Cambridge.
- BERNOR, L. (1990). “The Mammalian Geochronology and Biogeography of Paşalar (Middle Miocene, Turkey)”, Journal of Human Evolution, Vol. 19, pp. 551-568.
- BRINKMANN, R. (1972). Türkiye Jeolojisine Giriş, (Çeviri: O. Kaya), Ege Üniversitesi Kitaplar Serisi, No:53, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.
- ERKMAN, A. C., PEHLEVAN, C., ÖZKURT, Ş. Ö., ŞAHİN, S., ALKAN, Y., KARTAL, A. İ. (2012).“2011 Yılı Kırşehir ve Yozgat İlleri Neojen Dönem Omurgalı Fosil Yatakları Yüzey Araştırması”, 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, s. 5-12, Çorum.
- ERKMAN, A. C., PEHLEVAN, C., ÖZKURT, Ş. Ö., YİĞİT, A., BOZCA, K. M., HASIRCI, B. (2014).“2013 Yılı Kırşehir ve Yozgat İlleri Neojen Dönem Omurgalı Fosil Yatakları Yüzey Araştırması”, 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 1, s. 193-201, Gaziantep.
- ERKMAN, A. C. (2015). Kırşehir/ Kaman Kurutlu Kazıları 2014, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, Erzurum.FORTELIUS, M., ERONEN, J., JERNVALL, J., LIU, L., PUSHKINA, D., RINNE, J., TESEKOV, A.,VISLOBOKOVA, I., ZHANG, Z., ZHOU, L. (2002). “Fossil mammals resolve patterns of Eurasian climate change over 20 million years”, Evolutionary Ecology Research, 4, pp:1005-1016.
- FORTELIUS, M., ERONEN, J., LIU, L., PUSHKINA,D., TESAKOV, A., VISLOBOKOVA, I., ZHANG,Z. (2006). “Late Miocene and Pliocene large land mammals and climatic changes in Eurasia”, Palaegeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 238, pp. 219-227.
- FRANZEN, J. L, STORCH, G. (1999). “Late Miocene mammals from Central Europe, Agusti, J. (Eds)Evolution of Neogene Terrestrial Ecosystems in Europe, Vol I, Cambridge University Press, pp.165, West Nyack, NY, USA.
- GERAADS, D., BEGUN, D. R., GÜLEÇ, E. (2003). “The Middle Miocene Hominoid Site Of Çandır,Turkey: General Paleoecological Conclusions From The Mammalian Fauna”, Cour. Forsch-Inst. Senckerberg, 240, pp. 241-250, Frankfurt a. M.
- GERAAD, D. (2013). “Large Mammals from the Late Miocene of Çorakyerler, Çankırı, Turkey”, Acta zoologıca Bulgarıca, 65 (3), pp. 381-390.
- GÖRÜR, N. (1998). Türkiye’nin Triyas-Miyosen Paleocoğrafya Atlası, TÜBİTAK-Global Tektonik Araştırma Ünitesi, Ankara.
- GÜLEÇ, E. (2002). “Anadolu’nun Yüz Milyon Yılı”, Arkeo-Atlas Dergisi, Sayı: 1, s.12-20.
- GÜLEÇ, E. (2003). “Historical Background and Current Research at Çandır Hominoid Site”, Cour.Forsch.- Inst.Senckerberg, 240, Frankfurt a. M., pp. 1-8.
- GÜLEÇ, E., SEVİM, A., PEHLEVAN, C., KAYA, F. (2007). “A New Great Ape from the Late Miocene of Turkey”, Anthropological Science, 115 (2), pp. 153158.
- GÜLEÇ, E., ALTIN, Y., AÇIKKOL, A., ÖZKURT, Ş. Ö., PEHLEVAN, C., ERKMAN, A. C.,KAYA, F., DOĞAN, A. (2011). “2009 Yılı Sivas/Haliminhanı-Hayranlı Kazısı”, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, s. 48-56. İstanbul.
- KARAUZ, S. (2011). Miyosen Dönem Avrasya Paleoekolojisi ve Anadolu’nun Önemi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- KAYA, T. ve SARAÇ, G. (2007). “Jeolojik Miras Açısından Türkiye Paleomemeli Faunası”, 60. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildirileri, Ankara.
- KAYA, T., MAYDA, S. (2011). “35 Milyon Yıldan Günümüze Batı Anadolu”, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Sayı 19, s. 110-118.
- KELLEY, J., ANDREWS, P., ALPAGUT, B. (2008). “A new hominoid species from the middle Miocene site of Paşalar, Turkey”, In: Journal of Human Evolution, Band 54, No: 4, pp. 455–479.
- KOSTOPOULOS, D. S. (2009). “The Pikermian Event: Temporal ve spatial resolution of the Turolian large mammal fauna in SE Europe”, Palaegeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 274, pp. 82-95.
- KOUFOS, G. D. (2003). “Late Miocene mammal events and biostratigraphy in the Eastern Mediterrenean, Distribution and Migration of Tertiary in Eurasia”, Deinsea, 10.
- KOUFOS, G. D., KOSTOPOULUS, D. S., VLACHOU, T. D. (2005). “Neogene/Quaternary mammalian migration in Eastern Mediterrenean”, Belgian Journal of Zoology, 135 (2), pp. 181-190.
- KOUFOS, G. D. (2006). “Palaeoecology and chronology of the Vallesian (Late Miocene) in the Eastern Mediterrenean region”, Palaegeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 234, pp. 127-145.
- MAYDA, S. (2008). Sabuncubeli (Manisa) Erken Miyosen Memeli Faunasının Sistematiği ve Biyostratigrafisi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
- OZANSOY, F. (1961). “Ankara Bölgesi Fauna Teakubu Etüdünün Esaslı Sonuçları”, M. T. A. Dergisi, Sayı 56, s. 86-95.
- PEHLEVAN, C. (2006). Çorakyerler (Çankırı) Rhinocerotidae (Mammalia) BuluntularınınDeğerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.PEHLEVAN, C. (2015). Gülşehir/Yeniyaylacık Kurtarma Kazıları 2014, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, Erzurum.
- SAKINÇ, M. (2011a). Yerin Evrimi, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, Kayhan Matbaacılık, İstanbul.
- SAKINÇ, M. (2011b). “Anadolu’ya İlk Memeli Hayvanlar İlk Nereden, Nasıl Geldi?” Aktüel Arkeoloji Dergisi, Sayı 19, s. 56-62.
- SARAÇ, G. (2003). Türkiye Omurgalı Fosil Yatakları, MTA Rapor No: 10609.
- SICKENBERG, O., BECKER-PLATEN, J. D., BENDA, L., BERG, D., ENGESSER, B., GAZIRY, W.,HEISSIG, K., STAESCHE, U., STEFFENS, P., TOBIEN, H. (1975). “Die Gliederung des höherenJungtertiars und Altquartars in der Türkei nach Vertebraten und ihre Bedeutung für die internationale Neogen-Stratigraphie”, Geologisches Jahrbuch, B, 15, pp. 1-167, Hannover.
- SEVİM, A., C. PEHLEVAN, A. YİĞİT VE GÖZLÜK, P. (2004). “2003 Yılı Çankırı Çorakyerler Kazısı”, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı 2 (Ayrıbasım), 225-236, 24-28 Mayıs 2004, Konya.
- SEVİM EROL, A., YAVUZ. A. Y. (2014). “2013 Yılı Çorakyerler Kazısı”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, s. 227-253. Gaziantep.
- ŞEN, Ş. (ed.) (2005). Geology, Mammals and Environments at Akkasdağı, Late Miocene of Central Anatolia, Geodiversitas 27 (4).
- TEKKAYA, İ. (1974 a). “Türkiye’de Yeni Bulunan Omurgalı Fosiller ve Fosil Yatakları”, MTA Dergisi, Sayı 83, s. 109-112.
- TEKKAYA, İ. (1974 b), “Anadolu’da Tortoniyen Yaşlı Yeni Bir Anthropoid (Primata, Mammalia) Türü”, M. T. A. Dergisi, Sayı 83, s. 109-112.
- VISLOBOKOVA, I. (2005). “The importance of Late Miocene faunal exchanges between Eastern Mediterrenean Areas And Central Europe”, Annales de Paleontologie, 91, pp. 241-255.
