Author :
Abstract
Hiperbarik oksijen tedavisi (HBOT) hastalar için uygun şekilde donatılmış tek kişilik ya da çok kişilik yüksek basınçlı kapalı odalarda hastaya direkt yüksek basınçlı ortam, endotrakeal tüp, oksijen maskesi ya da kullanılan özel başlıklar aracılığıyla 1 ATA’dan (1 ATA: atmosfer absolut: 760 mmHg)fazla oksijen verilmesidir. Yüksek basınçlı oksijen arteriyel oksijen basıncını 200 mmHg’ya, parsiyel oksijen basıncını ise 400 mmHg’ya kadar çıkarmaktadır. Son yıllarda HBOT yara iyileşmesini hızlandırmak amacıyla nekroz sonucu oluşan diyabetik ayak yaralarında, yanıklarda, enfeksiyonlu dokularda, iyileşmeyen yaralarda kullanılır.Yara iyileşmesi hastanın yaşı, mevcut sağlık durumu, kronik hastalıkları, beslenmesi, kullandığı ilaçları ile yakından ilişkili olup dokunun yenilenip çoğalabilmesi için dolaşımın yeterli düzeyde ve oksijenlenmenin iyi olması gerekir. HBOT hücrelerde oksijen miktarını çok yüksek seviyelere çıkararak kan gitmeyen dokulara bile oksijeni ulaştırarak hipoksik alanların oksijenizasyonunu sağlar. Ayrıca vücutta lökositlerin sayısını, gram pozitif ve gram negatif bakterileri öldürme gücünüartırır.Oluşan yaradafibroblastik aktiviteyi artırarak, dokulara sağlamlık ve esneklik veren kollojen, elastin, proteoglikon sentezini artırır, yeni oluşan dokuların beslenebilmesi için anjiyogenezisi uyarır. Yaranın komplikasyonsuz, normal görünüme uygun bir şekilde kapanmasını sağlar.Günümüzde HBOThastanelerde endikasyon listesi dahilinde hekim ve hemşire gözetiminde uygulanmaktadır.Hiperbarik hemşireleri,HBOT sırasında oluşabilecek ani basınç değişikliğine bağlı kulak ve sinüslerdetravma, beyinde emboli riski, anksiyete, korku, oksijen toksisitesi ve ağrı gibi olumsuz etkileri iyi bilmeli hemşirelik girişimleriyle önlemeli ya da azaltmalıdır. Hemşireler işlem öncesinde hastaya işlem öncesi ve sonrası hakkında bilgi vererekanksiyete ve korkuyu gidermelidir. Hemşirelerişlemden önce hastanın kullandığıilaçları öğrenipHBOT ile birlikte kullanılması kondraendike olan ilaçlar kullanıyorsahekime iletmelidir. Bunun yanı sıra hastaların pamuklu kıyafetler giymesi, tüm takılarını çıkartması veyanında bulunan tüm elektronik cihazlarını bırakması gerektiğini, işlem öncesinde çok aç ya da tok olmaması ve tedavi sırasında normal solunumunu sürdürmesi gerektiğini belirtmelidir. Hemşireler işleme başlarken hastayı uygun pozisyonda oturtmalı oksijen maskelerini takmalı ve kaçak yönünden kontrol etmelidir. İşlem boyunca hastada oluşabilecek her türlü yan etkiyi gözlemlemeli ve müdahale etmelidir. Yapılan tedavinin yara iyileşmesine olan etkilerini ve tedavinin hangi sıklıkta yapılacağı konusunda da hastaya bilgi vermelidir. HBOT veren sağlık kuruluşlarında çalışan hiperbarik hemşirelerinin hizmet içi eğitim almaları, kurs ve sertifika programlarına katılımları sağlanarak bu alanda çalışan hemşirelerin bakım kalitesi artırılmalıdır.
Keywords
Abstract
Hyperbaric oxygen therapy (HBOT) is the administration of more oxygen than 1 ATA (1 ATA: atmosfer absolute: 760 mmHg) to the patient through direct high pressure environment, endotracheal tube, oxygen mask, or special caps used in single or multi-person high pressure closed rooms equipped for patients. High pressure oxygen increases arterial oxygen pressure to 200 mmHg and increases partial oxygen pressure to 400 mmHg. In recent years, HBOT has been used to accelerate wound healing in diabetic foot ulcers, burns, infected tissues, non-healing wounds. HBOT provides oxygen to the hypoxic areas by delivering oxygen to even non-blooded tissues by extracting very high levels of oxygen in the cells. It also increases the number of leukocytes in the body and the killing power of gram-positive and gram-negative bacteria. Increases fibroblastic activity in the resulting wound, enhancing the synthesis of collagen, elastin and proteoglycone, giving strength and elasticity to tissues, stimulates angiogenesis to nourish newly formed tissues. Allows the wound to close properly normal appearance without complication. HBOT nurses should know, prevent or reduce effects such as trauma in the ear and sinuses due to sudden pressure changes during treatment, risk of emboli in the brain, anxiety, fear, oxygen toxicity and pain with nursing interventions. Nurses should learn the medications used by the patient before the procedure and contact with doctor if they are using inappropriate medications with HBOT. In addition, patients should wear cotton clothing, remove all their jewelry and leave all their electronic devices nearby, not be very full or hungry before the procedure and keep normal breathing during treatment. The nurse should observe and intervene any side effects that may occur in the patient during the procedure.
Keywords
- Aydın, S. (2010). Hiperbarik oksijen tedavisi ve diğer yardımcı tedavi metodları. Turkiye Klinikleri J Gen
- Aydın, S. (2010). Hiperbarik oksijen tedavisi ve diğer yardımcı tedavi metodları. Turkiye Klinikleri J Gen Surg-Special Topics, 3(1).
- Ay, H. ve Yıldız, Ş. (2004). Hbo Tedavisi Uygulanan Diabetik Ayak Olgularında Tcpo2 ve Tcpco2 Ölçümünün Takip Kriteri Olarak Değerlendirilmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 46(1); 20 – 24.
- Kavurmacı, M. ve Tan, M. (2016). Hiperbarik Oksijen Tedavisinde Hemşirelik Bakımı. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergisi, 3(3).
- Mert G. Metin S. Yıldız Ş. ve Karakuzu E. 82012). Çakmak T. Diyabetik Ayak Ülseri Nedeniyle HiperbarikOksijen Tedavisi Planlanan Hastalarda Yara Kültürü İle Tespit Edilen Enfeksiyon Ajanları, TAF Preventive Medicine Bulletin,11(2); 205-210.
- Ozan F, Altay T, ve Kayalı C, (2017). Hiperbarik Oksijen Tedavisi, TOTBİD Dergisi,16; 187–195.
- Yıldız ve ark. (2004). Kronik Osteomyelit Olgularında HBO Tedavisi, Gülhane Tıp Dergisi, 46 (3); 189 – 193.
