Author :
Abstract
Türkiye’de Osmanlı devletinden beri tütün ekimi yapılmaktadır. Tütün üretimi, hanelerin yoğun bir emek süreci içerisinde olmalarını gerektirir. Adıyaman ilinin ekonomisinde tütün ekimi uzun yıllar önemli bir yer tutmuştur. Ancak neoliberal küreselleşmenin tarıma ilişkin politikalarının öne çıktığı 1990’lı yılların sonunda, önce tarımsal ürünlere kota konulmuş ve de 2009’da Tekel Fabrikası kapatılmıştır. Bu süreç binlerce çiftçiyi olumsuz etkilemiştir. Tütün ekicilerine ilişkin bu saha araştırması gerçekleştiğinde, Adıyaman Tekel fabrikasının kapatılmasının ardından beş yıla yakın bir süre geçmişti. Tekel dönemi ve sonrasının, Adıyaman’ın kırsalında yaşayan tütün ekicisi ailelerin demografik, sosyal ve ekonomik özelliklerine etkilerinin araştırılması, bu çalışmanın temel amacıdır. Saha araştırması kapsamında 2014 Nisan ve Mayıs aylarında Adıyaman il merkezinin 14 köyünden 355 tütün ekicisi aileye anket uygulanmıştır. Saha araştırmasının bulgularına göre, tütüne kota gelmesinin ardından üreticilerin % 12’si tütün ekimini bırakmıştır. Tekel’in kapatılmasından sonra ise üreticilerin % 33’ü tütün ekmediklerini belirtmişlerdir. Ayrıca tütün ekicilerinin tütün ektiği alan miktarları önemli ölüde azalmıştır. Tekel döneminde 20 dönümden fazla alana tütün eken % 74.5'tir. Tekel kotası sonrasında 20 dönümden fazla alana tütün eken sadece % 5.1’dir. Adıyaman kırsalının temel ekonomik faaliyetine ilişkin bu politikalar, kırsaldan kente olan göçü tetiklemiştir. Nitekim tütün ekicilerinin ailelerinden göç edenlerin oranı % 50.1’dir.
Keywords
Abstract
Tobacco cultivation is carried out in Turkey since the Ottoman Empire. Tobacco production requires families to be in an intensive labor process. In the economy of Adıyaman, tobacco plantation has held an important place for many years. However, at the end of the 1990s, when the neoliberal globalization policies of agriculture emerged, quotas were first placed on agricultural products and in 2009, the Monopoly Factory was closed down. This process has adversely affected thousands of farmers. When this field survey of tobacco growers was carried out, it was almost five years after the closure of the Adıyaman Monopoly Factory. The main purpose of this study is to investigate the effects of the monopoly period and its aftermath on the demographic, social and economic characteristics of tobacco farmers living in the rural areas of Adıyaman. Within the scope of the field survey, 355 tobacco farmers were surveyed in 14 villages of Adıyaman province center in April and May 2014. According to the findings of the fieldwork, after the tobacco quota was reached, 12% of producers stopped tobacco cultivation. After the closure of Tekel, 33% of producers stated that they did not purchase tobacco. In addition, the amount of tobacco extract area of tobacco growers has decreased considerably. In the monopoly period, 74.5% of people who added tobacco to more than 20 donums. It is only 5.1% who smoke tobacco over 20 acres after monopoly quota. These policies concerning the basic economic activity of the Adıyaman rural have triggered migration from rural to urban areas. Thus, the percentage of migrants from tobacco growers' families is 50.1%.
Keywords
- Aydın, Z. (2001). “Türkiye'de Tarım ve Gıda Üretiminin Yeniden Yapılanması ve Uluslararasılaşması”,
- Aydın, Z. (2001). “Türkiye'de Tarım ve Gıda Üretiminin Yeniden Yapılanması ve Uluslararasılaşması”, Toplum ve Bilim, Bahar 88: 32-54.
- Aysu, A. (2010). “Tekel ve Tütünün Öyküsü”. (Ed. Gökhan Bulut), Tekel Direnişinin Işığında Gelenekselden Yeniye İşçi Sınıfı Hareketi, ss. 201-209, Notabene Yayınları, Ankara.
- Boratav, K. (1974). Türkiye’de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Cemal, N. (2012). Tekel’in Elleri, Mücadele ve Yordam. H2O Yayıncılık, İstanbul.
- Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkan Vekilliği (2005). Adıyaman Tütün Raporu. Ankara. Günaydın, G. (2010). Tarım ve Kırsallıkta Dönüşüm. Tan Kitabevi, Ankara.
- Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi (Çev.: Aylin Onocak), Sel Yayıncılık, İstanbul.
- İŞKUR. (2013). Adıyaman İşgücü Piyasası Analizi Raporu, Adıyaman Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü. Kaya, G. (2014). Kentleşmenin Toplumsal Boyutları (Adıyaman Örneği), Ütopya Yayınevi, Ankara.
- Kaya, G. (2015). “Adıyaman’daki Eski Tekel İşçilerinin Özelleştirme Öncesi ve Sonrası Çalışma İlişkilerinin Karşılaştırılması”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(21): 1025-1055.
- Kaymakçı, M. (2009). Türkiye Tarımı Üzerine Notlar, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya.
- Keskin, N.E. & Yaman, M. (2013). Türkiye’de Tütün, Reji’den Tekel’e Tekel’den Bugüne, Notabene Yayınları, Ankara.
- Keyder, Ç. & Yanal, E. (2013). Bildiğimiz Tarımın Sonu Küresel İktidar ve Köylülük, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve Köylülük, Ağalar, Üretenler, Patronlar, Yordam Kitabevi, İstanbul.
- MDG Achievement Fond (2012). Turkey: Harnessing Sustainable Link ages for SMEs in Turkey’s Textile Sector.
- Orman, T. (2011). “2000-2010 Döneminde Tütüne Yönelik Uygulamaların Adıyaman Tütün Üreticisi Ailelere Yansıması”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Önal, M. (2010). Anadolu Tarımının 150 Yıllık Öyküsü, Yazılama Yayınevi, İstanbul.
- Tekeli İlhan & İlkin Selim (1988). “Devletçilik Dönemi Tarım Politikaları”. (Ed. Şevket Pamuk-Zafer Toprak, Türkiye’de Tarımsal Yapılar 1923–2000, ss. 37-89, Yurt Yayınları, Ankara:1988.
- Türkmen, N. (2012). Eylemden Öğrenmek Tekel Direnişi ve Sınıf Bilinci, İletişim Yayınları, İstanbul. TÜİK (2013). Seçilmiş Göstergelerle Adıyaman 2012, TÜİK Matbaası, Ankara.
- Ulukan, U. (2009). Türkiye Tarımında Yapısal Dönüşüm ve Sözleşmeli Çiftçilik, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayını, İstanbul.
- Uznay, F. (2014). Türkiye’de Sarmalık Kıyılmış Tütün Üretim Ve Ticaret Durumu, Sorunları Ve Çözüm Yolları, Adıyaman İli Örneği, Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
- Uzun, Ö. (2010). Tütün ve Sigaranın İktisadı, Ekin Yayınevi, Bursa.
