Author :
Abstract
Osmanlı’nın yıkılışı ile yeni Türkiye’nin kuruluş yıllarına tanıklık eden Ahmed Rıza’yı ele aldığımız bu çalışmada bir dönemi ve bu dönemin imparatorluk ve Türkiye tarihi içerisindeki bütünlüklü etkisini görmekteyiz. “Düzen ve ilerleme” düşüncesinin lideri Ahmed Rıza pozitivizmden oldukça etkilenmiş ve bunun teorik gerekçelendirilmesini anlatabilmiştir. İttihat ve Terakki içerisinde İslamiyet’ten eğitime, eşitlikten birey olma durumuna kadar birçok meseleye dair fikir beyanında bulunmuştur. Pozitivizm ile ele alınan nesnel akılcığı da kendi ülkesinde uygulamaya çalışmıştır. Bu makalede, Ahmed Rıza tarafından “İnsanlık Dini” olarak tanımlanan İslamiyet ile pozitivizmi, eğitimin değeri ile toplumun yönlendirilmesini, milliyetçilik ile ülke bağımsızlığını bütünleştirdiğini görmekteyiz. Meşveret’in başyazarı olan Ahmed Rıza imparatorluğun siyasal arenasına dair çeşitli önemli tespit ve analizler yapmış ve ayrıca Abdülhamid devrinin siyasal ortamını eleştirmiştir. Bağımsızlığa inanması ve dış müdahalelere duyduğu tepki milliyetçilikten hiç vazgeçmediğini vurgulasa da bir ayrımın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tüm bu süreçler nezdinde pozitivizmin anayurt için temel savunusu olduğunu da belirtmiştir. Comte’un felsefesinin anlaşılması için büyük çaba sarf etmiştir.
Keywords
Abstract
Ahmed Rıza testified both the collapse of Ottoman Empire and the foundation of Turkish Republic. Ahmed Rıza impressed by positivism was leader of idea of “order and progress” and developed theory of positivism in the Ottoman Empire. Also Ahmed Rıza within İttihat ve Terakki (Party of Union and Progress) expressed important opinions about from İslamism to education, from equality to personhood. Also he tried to implement objective rationalism together with positivism in his country. We see in this article that Islam is defined as a “religion of humanity” with positivism, society is directed with education, and nationalism is unified with independence by Ahmed Rıza. Ahmed Rıza who was head writer in the Meşveret made important analysis about political life in Ottoman Empire and criticized political enviroment of the Abdulhamid period. Ahmed Rıza believed independence with avoid external intervention. This belief was bring out distinction. Ahmed Rıza specified that, Pozitivism should be main structure in all period. Also Ahmed Rıza was inspired of Auguste Comte who is founded Pozitivism. Ahmed Rıza made an effort to understanding Comte’s idea.
Keywords
- Ahmad, F. (1995). İttihat ve Terakki (1908-1914), Kaynak Yayınları, İstanbul.
- Ahmad, F. (1995). İttihat ve Terakki (1908-1914), Kaynak Yayınları, İstanbul.
- Akşin, S. (Haz.). (2008), Zirveden Çöküşe Osmanlı Tarihi (1600-1908), Milliyet Doğan Gazetecilik, İstanbul.
- Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye Tarihi, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.Dündar, F. (2008). Modern Türkiye’nin Şifresi, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Findley,C. (2015). Modern Türkiye Tarihi (İslam, Milliyetçilik, Modernlik 1789-2007),Timaş Yayınları,Kabakcı, E. (2014). “Bir yeniden yorumlama örneği: Ahmed Rıza’nın“pozitivizm’i”, Sosyoloji Dergisi, 2014/1(28):27-58.
- Mardin, Ş. (1992). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri(1895-1908), İletişim Yayınlar, İstanbul. Ramsaur, E. (1982). Jön Türkler ve 1908 İhtilali, Sander Yayınları, İstanbul.
- Yılmaz, E. (2011). Türkiye Tarihi (1789-1923), Papatya Yayıncılık, Ankara.Zürcher, E. (2003). Milli Mücadelede İttihatçılık, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Zürcher, E. (2010). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Yıldırım, Ö.(2005). Auguste Comte ve Üç Hal Yasası, Erişim Tarihi:25.05.2016, http://www.felsefe.gen.tr/auguste_comte_ve_3_hal_yasasi.asp.
