MERKEZİ OLMAYAN DİJİTAL PARA BİRİMLERİNİN MERKEZ BANKASI PARASAL BÜYÜKLÜKLERİ İLE İLİŞKİSİNİN ANALİZİ: BITCOIN ÖRNEĞİ
Author:
Abstract
Merkezi olmayan dijital para birimleri (DDC), merkezi otoritelerden, aracı kuruluşlardan, geleneksel para ve ödeme sistemlerinden bağımsız bir yapıdadır. Bununla birlikte, DDC’nin değerleri itibari paralar cinsinden ifade edilmekte, gerektiğinde itibari paralarla dönüşümleri sağlanmaktadır. Bu çalışmada, ilk ve en yaygın DDC türü olan Bitcoin’in Türk Lirası(TL) fiyatları ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB) para arzı tanımları(M1, M2), TCMB ortalama fonlama maliyeti(%), 10 yıllık devlet tahvili faiz oranı(%), banka mevduatı bir aylık faiz oranı(%) arasındaki ilişki incelenmiştir. 2013 Temmuz ile 2018 Temmuz aralığındaki 61 aylık gözlemden oluşan Bitcoin’in TL fiyatları ile bahsedilen değişkenlerin durağanlığı sınanmıştır. Serilerin birinci seviyede durağanlaştıkları belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkinin tespiti için Vektör Otoregresyon(VAR) modeli oluşturulmuştur. Ardından Johansen Eşbütünleşme ve Granger Nedensellik Testleri yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Bitcoin’in TL fiyatları, diğer değişkenlerle uzun dönemde eşbütünleşiktir ve 10 yıllık devlet tahvili faiz oranı dışındaki değişkenlerden Bitcoin TL fiyatına doğru tek yönlü Granger nedensellik ilişkisi bulunmuştur.
Keywords
Abstract
Decentralized digital currencies (DDC) are independent of central authorities, intermediary institutions, and traditional currency and payment systems. However, the values of the DDCs are expressed in terms of nominal currencies and, if necessary, their conversions with nominal currencies are provided. In this study, the relationship between the TL (Turkish Lira) price of Bitcoin, the first and most common kind of DDC, and the money supply definitions (M1, M2) of Central Bank of The Republic of Turkey (CBRT), average funding cost of CBRT(%), 10 year government bond interest rate(%), bank deposit one month interest rate(%) were examined. The stability of Bitcoin's TL prices and the above-mentioned variables were tested involving an observation period of 61 months between July 2013 and July 2018. The series became stationary at the first level. The Vector Autoregressive (VAR) model was used to determine the relationship between the variables. Then Johansen Cointegration and Granger Causality Tests were conducted. According to the findings, Bitcoin's TL prices are co-integrated with the other variables in the long term, and one-way Granger causality relationship was determined from the variables other than 10-year bond interest rate towards Bitcoin's TL price.