ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ’NİN “BİKRU’L-VAKT FÎ MA’RİFETİ SÜLÛKİ İBNİ’L-VAKT VE EBİ’L-VAKT” ADLI RİSALESİ VE KALBİN MAKAMLARI
Author:
Abstract
XVI. yüzyıl Halvetiyye tarîkatı şeyhlerinden Şâh Velî Ayıntâbî’ye ait “Bikru’l-Vakt fî Ma’rifeti Sülûki İbni’l-Vakt ve Ebi’l-Vakt” isimli risale, İnşirâh Suresi’nin işarî tefsiridir. Risalede âyetler, yedi makam olarak ibnü’l-vakt ve ebu’l-vakt terimleri ile açıklanmıştır. Sâlikin mânevi yolculuğunun, vakit kavramıyla izah edildiği risâlede insanın sadr, kalp, ruh, sır, sırr-ı sır, sırr-ı hafî ve sırr-ı ahfâ makamlarından bahsedilmiştir. İslam’ın merkezi olan sadr, imanın ve mârifetin kaynağı olarak görülen kalp, kötü işlerden temizlendiği takdirde Allah’ın tecellilerine mazhar olacağı belirtilmiştir. Bu sebeple Şâh Velî, risâlede kalbin makamlarını oldukça özgün bir biçimde ve önemle ele almıştır.
Makale bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında müellifin tanınması amacıyla hayatı hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde risâlenin tanıtımı, konusu ve yazılma sebebi anlatılmış, ikinci bölümde risâlenin metni Arapça’dan Türkçe’ye tercüme edilmiştir. Üçüncü bölümde ise risâlenin ana konusu olan İnşirah Sûresi’nin işarî yorumu ve kalbin yedi makamı ele alınmıştır. Bu bölümde Şâh Velî’nin görüşleri diğer sûfîlerle kıyaslanarak değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
“Bikru'l-Vakt fî Ma’rifeti Sülûki Ibni'l-Vakt and Ebi'l-Vakt” named treatise (risala) of Shah Veli Ayintabi from shaikhs of the XVI. century Halvetiyye order, is the explanatory commentary of the Surah of Inşirah. The verses of surah are explained by the terms ibnü'l-vakt and ebu'l-vakt as seven maqam in treatise. The person’s sadr, the heart (kalp), the soul (ruh), the secret (sır), the secret of secret (sırr-ı sır), the secret of more secret (sırr-ı hafi), the secret of most secret (sırr-ı ahfa) maqams are mentioned in the treatise of the spiritual journey of traveler (salik) which is explained with the concept of time (vakt). The sadr, the center of Islam, the heart, which is to be the source of faith and marifat, and if the heart is cleansed from evil, it will be a source of God's observations. For this reason, Shah Veli, in treatise, has dealt with the maqams of heart in a very original way and with great emphasis.
The article consists of an introduction and three chapters. In the introduction, brief information was given about his life in order to recognize the author. In the first part, the introduction of the treatise, the reason of the writing and the subject of the treatise is explained. In the second chapter, the text of the treatise is translated from Arabic into Turkish. In the third chapter, the commentary of the Insirah Sura, which is the main subject of the treatise, and the seven maqams of the heart were discussed. In this section, the views of Shah Veli are evaluated as compared with the other sufis.