Türkiye'de Bilgi Düzensizliği ve Yanlış Bilgi Sorunu Üzerine Akademik Eğilimler: 2005–2024 Yılları Arasında Hazırlanmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi
Author :
Abstract
Dijital iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, bilgi düzensizliği, yanlış bilgi ve dezenformasyon gibi kavramlar, günümüz iletişim ortamlarında önemli sorun alanları haline gelmiştir. Özellikle seçim süreçleri, toplumsal krizler, pandemi gibi olağanüstü dönemlerde bilginin doğruluğunu sağlama çabası, akademik araştırmaların odağına yerleşmiştir. Bu çalışma, Türkiye’de bilgi düzensizliği temasıyla hazırlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerini inceleyerek, bu alandaki akademik üretimi bibliyometrik yöntemle analiz etmeyi amaçlamaktadır.
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında “bilgi düzensizliği”, “yanlış bilgi”, “dezenformasyon”, “yalan haber” ve “doğrulama platformu” anahtar kelimeleriyle yapılan tarama sonucunda, 2005–2024 yılları arasında toplam 65 tez tespit edilmiştir. Bu tezlerin büyük bölümü iletişim bilimleriyle ilişkili olmakla birlikte, çalışmalar farklı disiplinlerde gerçekleştirilmiştir. Tezler; konu başlıkları, ana temalar, kullanılan yöntemler ve yıllara göre dağılımları açısından değerlendirilmiştir.
Elde edilen bulgular, özellikle son beş yılda bilgi düzensizliği ve dezenformasyon konularına yönelik akademik ilginin belirgin şekilde arttığını göstermektedir. Bu çalışma, Türkiye özelinde bu alandaki akademik eğilimleri ortaya koyarak literatürdeki genel yönelimi anlamaya katkı sunmayı hedeflemektedir.
Keywords
Abstract
With the widespread use of digital communication tools, concepts such as information disorder, misinformation, and disinformation have become critical issues in today’s media landscape. Especially during election periods, social crises, and extraordinary events such as the COVID-19 pandemic, ensuring the accuracy of information has emerged as a central focus in academic research. This study aims to examine academic production on the theme of information disorder in Turkey by conducting a bibliometric analysis of master's and doctoral theses.
Based on a keyword search in the National Thesis Center of the Council of Higher Education of Turkey, 65 theses prepared between 2005 and 2024 were identified using the terms “information disorder,” “misinformation,” “disinformation,” “fake news,” and “fact-checking platforms.” While most of these studies are related to the field of communication, they also span a variety of disciplines. The theses are analyzed in terms of their main topics, thematic focus, research methods, and distribution over the years.
The findings indicate a significant increase in academic interest in information disorder and disinformation, particularly in the last five years. This study aims to contribute to understanding the general trends in the field by revealing the academic tendencies specific to the Turkish context.
