Kanun Çalgısında Usta İcracıların Görüşleri Doğrultusunda Peşrev İcrasına Yönelik Gerekli Bilgi ve Donanımlar
Author :
Abstract
Osmanlı/Türk Müziği içerisinde en mâruf Saz Eseri formları arasında yer alan “Peşrev Formu” ulaşılabilen en eski Osmanlı/Türk Müziği arşivlerinde yer alan kadim formlardan biridir. Bu denli uzun tarihi birikimi olan peşrev formunun; farklı dönemler içerisinde askerî müzik, oda müziği, açık hava müziği, konser ve dinleti gibi farklı alanlarda yer aldığı bilinmektedir. Araştırmada; Peşrev formunun yüzyıllar içerisinde hangi alanda ve ne şekilde kullanıldığı ile birlikte gösterdiği değişimler tespit edilmiş ve açıklanmıştır. Farklı yüzyıllarda bestelenmiş peşrevlerin ne şekilde yaklaşım gösterilerek icra edilmesi gerektiği konusu ise Bekir Reha Sağbaş, Celaleddin Aksoy, Deniz Göktaş, Ruhi Ayangil, Tahir Aydoğdu gibi usta kanun icracılarıyla yapılan görüşmelerde dört farklı yüzyılda ve farklı alanda kullanılan peşrev örnekleri doğrultusunda yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile tartışılmış, peşrev örnekleri usta icracılar tarafından seslendirilmiştir. Usta icracılar ile yapılan bu görüşmelerde “Peşrev İcrasına Yönelik Gerekli Bilgi ve Donanımlar” konusunda sorular hazırlanmış, sorulara verilen cevaplardan araştırma verileri elde edilmiştir. Görüşme sonrasında elde edilen veriler dikte edilmiş, içerik analizi yöntemine dayalı olarak tema başlıklar halinde bulgular kısmında gösterilmiştir. Çalışma sonucunda; her peşrevin aynı eda ile icra edilmemesi, sazendenin peşrev icrası motivasyonunda estetik kaygının ön planda tutulması ve eserin dönemine uygun üslupla icra edilmesi, icracının peşrevin bestecisi ve dönemin dokusu hakkında bilgi sahibi olması gerektiği sonuçları ortaya çıkmıştır. Bu çalışma; usta icracılardan elde edilen bilgiler doğrultusunda, Peşrev icrasında teorik ve pratik gereklilikleri, genel estetik kaygının hangi motivasyon ile sağlanması gerektiği konusunu icracıya sunmayı hedeflemiştir.
Keywords
Abstract
Cumulative across the ages within Ottoman/Turkish Music, the 'Peşrev Form' stands as one of the most distinguished instrumental compositions, deeply rooted in the archives of Ottoman/Turkish Music. Over time, this form has seen adaptation in various domains, including military music, chamber music, open-air performances, concerts, and recitals. This research delves into the evolution of the Peşrev form through the centuries and its diverse applications, shedding light on the manner of its usage.In interviews conducted with master kanun performers like Bekir Reha Sağbaş, Celaleddin Aksoy, Deniz Göktaş, Ruhi Ayangil, and Tahir Aydoğdu, Peşrev compositions from different eras and contexts were examined. Semi-structured interview techniques were employed to discuss how Peşrev pieces from different centuries should be approached and performed. The inquiries centered around the 'Essential Knowledge and Equipment for Peşrev Performance,' and research data was collected from the responses provided.Subsequently, the obtained data was transcribed and presented in the findings section, structured into thematic categories using content analysis. The study concluded that each Peşrev should be interpreted uniquely, emphasizing the importance of aesthetic considerations in the performer's motivation. The performance should be in harmony with the style of the era and the performer should possess an understanding of the composer and historical context of the Peşrev.This research endeavors to offer performers the theoretical and practical prerequisites for Peşrev performance, along with insights into the motivation underlying the overarching aesthetics, drawing from the wisdom imparted by master practitioners.
