Author :
Abstract
Tezhip sanatının uygulama alanlarından biri olan murakka’lar tezhip, hat, cilt ve ebru sanatının zengin örneklerini içermekte ve dönemin bezeme anlayışını günümüze sunmaktadır. Murakka’lar, kıta biçiminde yazılan hatların bir mukavva üzerine yapıştırılması ve bunların klasik üslupta yahut körüklü olarak tabir edilen biçimde bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. Bunun yanı sıra içerdikleri yazı çeşitleriyle de sülüs-nesih, tevki-rika gibi isimler almıştır. Araştırmada Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan EH2208 numaralı murakka’nın tezyini özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma için Topkapı Sarayı Müzesi’nden gerekli izinler alınmıştır. Müzehhep alanların teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri belirlenmiş, aslına uygun birebir çizimleri yapılmıştır. Murakka’ sülüs ve nesih hatla yazılmış olup hattatı Hafız Osman’dır. Tamamı is mürekkebiyle yazılmıştır. Cedvel dışında kalan alanlarda iç ve dış pervazda ebrulu kâğıdın yer aldığı, dış pervazda bulunan ebruların tamamının zerefşanlı olduğu görülmüştür. Murakka’nın koltuk bezemelerinin çoğunluğunun ¼ ve ½ simetrik planda tezyin edildiği, zemini boyalı klasik tezhip, zer-ender-zer tekniğinin ve yer yer iğne perdahının uygulandığı anlaşılmıştır. Tezyinatta uygulanan desenler genellikle helezonlar üzerine yerleştirilmiş olup sürgit ve üç iplik tarzında düzenlemeler de görülmüştür. Koltuk tezhiplerinde pafta ayrımları rûmi kapalı formlarla oluşturulmuştur. Motifler değerlendirildiğinde hurde, sarılma, ayırma ve yalın rûmi, ortabağlı ve dolantı bulut motifi ile hatayi grubu motifler kullanılmıştır. Murakka’da müzehhip kaydı olmamakla beraber tüm kıtalarda uygulanan tezyinatın bir uyum içerisinde olduğu dikkat çekmektedir. Bezemelerde kullanılan renkler ve teknikler, motif ve kompozisyon özellikleri ile kullanılan işçilik bakımından ait olduğu dönem XVII. yüzyıl tezhip özelliklerini yansıttığını söylemek mümkündür.
Keywords
Abstract
One of the application fields of the art of illumination, murakkas comprise rich samples of illumination, calligraphy, binding and marbling and present the sense of ornamentation of the age. Murakkas are calligraphies written in stanzas that are stuck on a cardboard and are made up of gathering them in a classical style or in a way that is defined as “körüklü” (bendy). Besides that, they were called as sülüs-nesih, tevki-rikadepending on the writing they contain. In the current study, it was aimed to determine the illumination features of the Murakka with a no of EH2208 in the library of Topkapı Palace Museum. Necessary consents were taken from The Museum of Topkapı Palace for the study. Technical, colour and composition features of the gilded places were determined, literal drawings in line with the original part were drawn. The Murakka was written in sülüs and nesih calligraphy and belongs to the calligrapher Hafız Osman. All the work was written with soot. In the parts out of Cedvel, it was found that there is a marbled paper at the interior and exterior mouldings and that all the marbling at the exterior moulding were with a zerefşan. It was determined that most of the koltuk decorations were illuminated in a ¼ and ½ symmetric plan and that the ground was painted in classical illumination, zer-ender-zer technique and needle polishing were used from time to time. The designs applied in illumination were generally placed on helixes and some arrangements in infinites and three yarn styles. In koltuk illuminations plate separations were formed in roumi closed styles. When it comes to the motives, hurde, winding, separation and base roumi, ortabağı and dolantı (circulating) cloud motives and hatayi group motives were used. Even though there was no illuminated record in murakka, all the decorations applied in all stanzas were in a good consistence. It is likely to say that the colours and techniques, motive and composition features used in decorations reflect the illumination characteristics of the 17th century it belongs to in terms of workmanship.
