Van İlinde Yaşayan Bedensel Engelli Bireylerin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi
Author :
Abstract
Amaç: Bu çalışma; sağlıklı bireyler, hastalar ve engelli bireylerin temel sağlık hizmetlerinden yararlanması, sağlığın korunması ve geliştirilmesinde kazanılması gereken önemli bir yetkinlik olarak tanımlanan Sağlık Okuryazarlığın (SOY), bedensel engelli bireylerde düzeylerinin tespit edilmesi ve bununla ilişkili faktörleri belirlemek için yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı – ilişki arayıcı türde, kesitsel tipte tasarlanmış bu çalışma Ocak-Mart 2023 tarihleri arasında, Van il merkezinde faaliyet gösteren Van Bedensel Engelliler Spor Kulübü Derneğine kayıtlı, okuryazar, internet ve akıllı telefon kullanabilen, çalışmayı kabul eden ve sadece bedensel engeli olan bireyler ile yapıldı. Çalışmanın verileri “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32)” kullanılarak toplandı. Veriler tanımlayıcı istatistikler, Kruskal-Wallis (KW) ve t-testi kullanılarak değerlendirildi.
Bulgular: Bedensel engelli bireylerin yaş ortalaması 31.86, %58,6’sı erkek, %58,6’sının engel durumu sonradan olan katılımcıların, %65,7’si her hangi bir işte çalışmayan, %45,7’si geliri giderden az ve %65,7’si lise ve lisans düzeyi okullardan mezundu. Katılımcıların %57,1’inin sağlık okuryazarlığı yetersiz, %21,4’nün sınırlı, %11’i yeterli ve %10’unu mükemmel düzeyde idi. Çalışmada; engellilik durumu, eğitim düzeyi, sağlık ile ilgili bilgi almak için internet kullanımı ve genel sağlık değerlendirmeleri kategorileri ile (SOY) arasında anlamlı bir ilişki bulundu (p<0,05). Bedensel engelli bireylerin ölçeğin “Tedavi ve Hizmet (22,21 ±12,25)” ve “Hastalıklardan Korunma ve Sağlığın Geliştirilmesi (20,16 ±15,41)” alt boyutlarından aldıkları puanlara göre yetersiz düzeyde olduğu belirlendi.
Sonuç: Toplumda önemli bir oranda nüfusa sahip bedensel engellilerin, sağlık okuryazarlık düzeylerinin yetersiz veya sorunlu düzeyde olduğu görülmektedir. Engelli bireylerin sağlık bilgilerinin edinilmesi ve bu bilgileri etkili kullanımlarına yönelik araştırma ve müdahale çalışmalarının artırılması, engelli bireylerin sağlık okuryazarlığı üzerinde etkili olarak, kendi sağlık sorumluluklarının gelişmesine önemli katkı sağlayacaktır.
Keywords
Abstract
Objective: This study was conducted to identify the levels of Health Literacy (HL), which is defined as an important competency that should be gained in the protection and improvement of health and the utilization of basic health services by healthy individuals, patients and disabled individuals, in physically disabled individuals and to determine the factors associated with it.
Materiala and Methods: This descriptive - correlational, cross-sectional study was carried out between January and March 2023 with only physically disabled individuals who were registered to the Van Physically Disabled Sports Club Association, which operates in the city center of Van, who were literate, able to use the internet and smartphones, and who agreed to participate in the study. The data of the study were collected using "Introductory Information Form" and "Turkey Health Literacy Scale-32 (TSOY-32)". Data were evaluated using descriptive statistics, Kruskal-Wallis (KW) and t test.
Results: The average age of the physically disabled individuals was 31.86 years, 58.6% of the participants were male, 58.6% of the participants had post-disability, 65.7% were not employed, 45.7% had income less than expenses, and 65.7% graduated from high school and undergraduate schools. Health literacy was inadequate in 57.1% of the participants, limited in 21.4%, adequate in 11% and excellent in 10%. In the present study, it was observed that there was a significant relationship between the categories of disability status, education level, internet use in accessing health-related information and general health assessments and (HL) (p<0.05). It was determined that physically disabled individuals were at an inadequate level according to the scores they received from the "Treatment and Service (22.21 ±12.25)" and "Disease Prevention and Health Promotion (20.16 ±15.41)" sub-dimensions of the scale.
Conclusion: It is seen that the health literacy levels of physically disabled people, who have a significant proportion of the population in the society, are inadequate or problematic. Increasing research and intervention studies on the acquisition of health information of disabled individuals and their effective use of this information will significantly contribution to the development of their own health responsibilities by affecting the health literacy of disabled individuals.
