Author :
Abstract
‘Çocuk Hakları’ kavramı tüm dünyada kabul gören evrensel bir kavram haline gelmiştir. Tüm öğretmenlerin hatta çocuklarla çalışma yapan tüm yetişkinlerin çocuk hakları konusunda yeterli bilgiye sahip olması; çocukların sahip olduğu hakların farkında olmaları, bu hakları nasıl kullanacağıyla ilgili bilinçlendirilmeleri için gerekli çalışmaların yapılması önem arz etmektedir. Bu sebeple bu araştırmada ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin çocuk haklarına dair bilgi, ilgi ve algı düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan görüşme yöntemi tercih edilmiştir ve çalışmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunda ilkokullarda görev yapan 46 öğretmen yer almaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan kolay ulaşılabilir durum örneklemesi tekniği kullanılmıştır. Verileri toplamak için iki bölümden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış, görüşmeler gönüllü öğretmenlerin katılımıyla gerçekleşmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; çocuk haklarının öğretiminde öğretmenlerin önemli yerinin olduğu ve konuyla ilgili farkındalığı artırmak için çocuk hakları ile ilgili eğitimlerin yaygınlaştırılması amacıyla çalışmaların yapılması gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır. Teorik bilgiler vermekten ziyade uygulamalı eğitimlerin okullarda daha çok yer almasının, ayrıca ailelere dönük bilinçlendirme çalışmalarının önemi belirlenmiştir. Öğretmenlerin görüşlerine göre; bu konuya ders kitaplarında yer verilmesinin gerekliliğiyle beraber konunun öğrencilerde sınav kaygısı yaratmaması gerekmektedir. Bir diğer sonuç olarak, öğretmenlerin çoğunun çocuk hakları ile ilgili herhangi bir eğitim almamış olmadığı tespit edilmiştir. Çocuğun görüşlerinin dikkate alınması ve katılım hakkının kullanılması ile ilgili öğretmenlerin çoğunun bu konuda hassasiyet gösterdikleri belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda bulgulara dayalı önerilere yer verilmiştir.
Keywords
Abstract
The concept of 'Children's Rights' has become a universal concept that is accepted all over the world. It is important to carry out the necessary studies so that all teachers and even all adults who work with children have sufficient knowledge about children's rights, to make the children's awareness of their own rights, and to raise awareness about how to use these rights. For this reason, this study aimed to examine the level of knowledge, interest and perception of primary school teachers about children rights. In this study, the interview method, which is one of the qualitative research methods, was preferred and the case study design was used in the study. There were 46 teachers working in primary schools in the study group. The easily accessible case sampling technique, which is one of the purposeful sampling methods, was used to determine the study group. To collect the data, a semi-structured interview form consisting of 2 parts was prepared, and the interviews were carried out with the volunteer teachers. The content analysis technique was used to analyze the obtained data. As a result of the research; it appears that teachers has an the important role about teaching of children's rights and there is a huge need for studies to expand child rights education in order to raise awareness about this subject. Rather on theoretical knowledge about child rights, the importance of having more practices in schools and the necessity of awareness-raising studies for families were determined. According to the teachers' opinions; along with the necessity of including this subject in the textbooks, the subject should not cause exam anxiety on students. As another result, it was determined that the majority of the teachers had not had any education about children's rights. It was appeared that most of the teachers were sensitive about the consideration of a child's opinions and their using the right to participate. At the end of the study, there are suggestions based on the findings.
Keywords
- 2. Altınışık, D. S. (1996). “Hizmetiçi Eğitim ve Türkiye`deki Uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi”, 7 (7) , 329-348. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10388/127089.
- 3. Akyüz, E. (2018). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları ve Korunması, Pegem Yayıncılık, Ankara.
- 4. Akyüz, E. (2001). “Çocuk Hakları Sözleşmesinin Temel İlkeleri Işığında Çocuğun Eğitim Hakkı”, Milli Eğitim Dergisi, (151), 1-26.
- 5. Baltacı, A. (2019). “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?”, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388
- 6. Christensen, L. B. Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Research methods design and analysis (12th edition/Global edition). Boston: Pearson Education Limited.
- 7. Creswell, J.W. (2021). “Nitel Araştırma Yöntemleri. Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni”. (Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir), Siyasal Kitabevi, Ankara.
- 8. Çarıkçı, S. (2019). “Çocuk Hakları Eğitimi Programının İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Çocuk Hakları Tutum ve Farkındalıklarına Etkisi” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- 9. Çelikkaya, H. (2016). Eğitim Bilimlerine Giriş, Eğitimcilik ve Öğretmenlik, Nobel Yayıncılık, Ankara.
- 10. Dağlı, A. (2008). Eğitimin Hukuksal Temelleri. (7. Bölüm) İçinde: Eğitime Giriş. Edi. Demirel, Ö & Kaya, Z. ss. 201-280. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- 11. Değirmencioğlu, S. (2004). “Demokrasiyi İçeriden Öğrenmek: Kamusal Başarı Modeli”, Çoluk Çocuk Dergisi, Kök yayıncılık, Ankara.
- 12. Dinç, B. (2015). Okulöncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden Çocukların Ebeveynlerinin Çocuk Hakları Eğitimi Konusundaki Görüşleri, Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25.
- 13. Dirican, R. (2018). “Tarihi Süreçte Çocukluk ve Çocuk Hakları”, Çocuk ve Gelişim Dergisi, 2(2), 51-62.
- 14. Erdoğan, İ (2012). Eğitimde Değişim Yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- 15. Flowers, N. (2007). Compasito Manual On Human Rights Education For Children. Council of Europe: The Directorate of Youth and Sport.
- 16. Gültekin, M.; Bayır, G.Ö. & Dinç, M. (2016). “Haklarımız Var: Çocukların Gözünden Çocuk Hakları”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(24): 971-1005.
- 17. Hoşgörür, V. (2008). Eğitimin Sosyal ve Kültürel Temelleri. (5. Bölüm) İçinde: Eğitime Giriş. Edi. Demirel, Ö & Kaya, Z. ss.129-161. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- 18. Karaman-Kepenekçi, Y. & Baydık, B. (2009). “Zihin Engelliler Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.
- 19. Karasar, N. (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayıncılık, Ankara.
- 20. Kaya, S. Ö. (2011). “Öğretmen Adaylarının Çocuk Hakları ile İlgili Görüşleri”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- 21. Landsdown, G. (2005). Innocenti Insight The Evolving Capacities of The Child. UNICEF Innocenti Preseed Centre, 59-60, Florence,Italy.
- 22. Nalçacı, A. (2020). Değerler eğitiminde: Aile, Çevre ve Okul. (12.Bölüm). İçinde: Karakter ve Değer Eğitimi. Farklı Bakış ve Örnek Etkinlikler. Edit. Genç, Salih Zeki ve Beldağ, A. ss.189-204. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
- 23. Neslitürk, S. & Ersoy, A. (2013). “Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarının Öğretimine İlişkin Görüşleri”, Dergipark, 3 (2):245-257.
- 24. Skelton, T. (2007). Children, young people, UNICEF and participation. Children's Geographies, 5(1-2), 165- 181. https://doi.org/10.1080/14733280601108338.
- 25. T.C. Resmi Gazete. Yürütme ve İdare Bölümü. 27.01.1995. Sayı:22184, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
- 26. TDK, Türk Dil Kurumu, (2021, Mayıs). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
- 27. Torun, F. ve Duran, H. (2011). “Çocuk Hakları Öğretiminde Oyun Yönteminin Başarıya, Kalıcılığa ve Tutuma Etkisi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16): 418-448.
- 28. Turupcu, A., & Gültekin Akduman, G., (2015). Okul Öncesi Eğitim ve Çocuk Hakları. Okul Öncesi Eğitime Giriş, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
- 29. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 1982, Md.6.
- 30. Uçuş, Ş. (2009). “Çocuk Hakları Sözleşmesinin İlköğretim Programlarındaki Yeri ve Sözleşmeye Yönelik Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- 31. Uçuş, Ş. (2013). “Çocuk Hakları Eğitimi Programının Hazırlanması ve Değerlendirilmesi” Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- 32. Uğurlu, Z. ve Gülsen, İ. (2014). “Çocuk Hakları ve Hukuki Bağlamda Çocuğun İhmal ve İstismardan Korunması”, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1): 1-24.
- 33. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5.Baskı). Ankara: Seçkin
- 34. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- 35. Yin, R. K. (2009). Case Study Methods: Design and Methods (4. Baskı). Thousand Oaks: Sage Pbc
