Author :
Abstract
Mevcut piyasa şartları altında işletmeler için karar vericiler birden fazla amaca ve birçok kısıta sahiptirler. Bu kısıt ve amaçlar gerçek şartlar nedeniyle aynı zamanda kesinlik içermemektedir. Karar vericilerin daha verimli sonuçlar elde etmeleri gerçek şartlara uygunluk gösteren yöntemleri kullanmasıyla mümkündür. Çok amaçlı karar verme modellerinden olan bulanık hedef programlama bu durumun çözümü için en uygun yöntemlerdendir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı CNC üretimi yapan bir işletmenin bulanık hedef programlama tekniği kullanarak üretim planına bir öngörüde bulunmaktır. İşletme verileri için ilk değerlendirme doğrusal programlama ile yapılmış ve elde edilen sonuç; 4 farklı CNC üretim yapan işletme için ilk üründen hiç bir ürün üretmemesi yönünde olmuştur. Ortaya çıkan bu sonuç işletmenin hedeflediği gerçek piyasa taleplerini karşılamamaktadır. Bu sebeple işletme verilerinin yanında yetkililerce belirlenen hedefler kısıtlar altında yeniden değerlendirilerek 4 farklı senaryo üzerinde çalışılmıştır. Bu oluşturulan alt problemlerden en yüksek λ değerinin olduğu çözüm, bulanık hedef programlama probleminde en uygun çözüm olarak ele alınmıştır. Buna göre 4 farklı CNC üretimi yapan işletmede, = 18, = 36, = 4, = 2 adet üretilmesi halinde işletmenin yıllık elde edebileceği kâr 15484800 TL olmaktadır. Böylece işletmenin hem kâr hedefi hem de üretim hedefini sağlamıştır. Bulanık hedef programlama ile elde edilen sonuçlar güncel piyasada var olan taleplerle örtüşerek gerçekçi sonuçlar üretmiştir.
Keywords
Abstract
Under market conditions, decision makers for businesses have more than one purpose and many constraints. These are also not precise due to real conditions. The study’s purpose is to make a prediction for the production plan of a CNC production company by using this technique. The first evaluation for the enterprise data was made with linear programming and the result obtained; it has been in the direction of not producing any product from the first product for 4 different CNC production companies. This result does not meet the real market demands targeted by the enterprise. The targets determined by the authorities were re-evaluated under the constraints and 4 different scenarios were studied. The solution with the highest λ value among these sub-problems is considered as the most appropriate solution in the fuzzy goal programming problem. Accordingly, if = 18, = 36, = 4, = 2 units are produced in the enterprise that produces 4 different CNCs, the annual profit of the enterprise is 15484800 TL. Thus, the company achieved both the profit target and the production target. The results obtained with fuzzy goal programming have produced realistic results by coinciding with the demands in the current market.
Keywords
- Akdeniz, A. & Aras, A. (2011). İzmir’de kurulu bir plastik işletmesinde karar vericinin optimal hedeflere
- Akdeniz, A. & Aras, A. (2011). İzmir’de kurulu bir plastik işletmesinde karar vericinin optimal hedeflereodaklanmasında toplamsal model tabanlı bulanık hedef programlama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(3), 7-19, http://hdl.handle.net/20.500.12397/5644.
- Ayan, T.Y., (2010). Toplam üretim planlaması problemi için bir bulanık hedef programlama yaklaşımı. ErciyesÜniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(34), 69-90, https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/66583.
- Bal, B.C., (2018). CNC makinelerinin bazı ayarlarının parça işleme süresi ve lif levhanın yüzey pürüzlülüğüüzerine etkileri. Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 21-30, DOI:10.33725/mamad.427588. Başkaya, Z. (2011). Bulanık doğrusal programlama. Bursa: Ekin Yayınevi.
- Cevindik, M. (2009). Üç eksenli CNC ile mermer işlemede elektrik enerji tüketimine etki eden parametreler (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Elektrik Eğitimi Anabilim Dalı.
- Çelikkanat, F. S. & Eroğlu, E. (2017). Araç rotalama probleminde bulanık hedef programlama yaklaşımı. Journal of Transportation and Logistics, 2(2), 49-64, http://dx.doi.org/10.22532/jtl.392209.
- Elmas, Ç. (2003). Bulanık mantık denetleyiciler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Eren, T., Kaçmaz, S. & Şengül, N. (2018). Hastanelerde özel hastalar için bulanık hedef programlama ile menüplanlaması. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(1), 1-37, DOI: 10.20854/bujse.330745.
- Erpolat, S. (2010). Üretim planlamasında hedef programlama ve bulanık hedef programlama yöntemlerinin karşılaştırılması. Öneri Dergisi, 9(34), 233-246, https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruoneri/issue/17897/187751.
- Ertuğrul, İ. (2005). Bulanık hedef programlama ve bir tekstil firmasında uygulama örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 45-78, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/113037.
- Ertuğrul, İ. & Öztaş G. Z. (2016). Ders programı oluşturulmasında 0-1 tam sayılı bulanık hedef programlamayaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 159-177, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/185196.
- Güneş, M. & Umarusman, N. (2003). Bir karar destek aracı bulanık hedef programlama ve yerel yönetimlerdevergi optimizasyonu uygulaması. Review of Social, Economic & Business Studies, (2), 242-255, https://www.researchgate.net/publication/235996117.
- Jones, D., Tamiz, M. & Ries, J. (2010). New developments in multiple objective and goal programming, Berlin: Springer-Verlag.
- Kağnıcıoğlu, C. H. (2006). Hedef programlama ve bulanık hedef programlama arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 17-38, https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/28338/301192.
- Kağnıcıoğlu, C. H. & Yıldız, A. (2006). 0-1 tamsayılı bulanık hedef programlama yaklaşımı ile sınav görevi atamaprobleminin çözümü. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(2), 413-429, https://hdl.handle.net/20.500.12438/555.
- Karaman, E., & Kale, S. (2007). Bulanık hedef programlama yöntemi ile süre-maliyet-kalite eniyilemesi. Yapı Dünyası Dergisi, 49-55, https://ankara.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1552.pdf.
- Keleşoğlu, Ö. (2006). Bulanık çok amaçlı eniyileme problemlerinin genetik algoritma kullanılarak çözümü. Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, (2), 102-108, https://eds.yildiz.edu.tr/YTUJENS-2006-24-2.249.pdf.
- Kim, J. S., & Whang, K. S. (1998). A tolerance approach to the fuzzy goal programming problems with unbalancedtriangular membership function. European Journal of Operational Research, 107(3), 614-624, https://doi.org/10.1016/S0377-2217(96)00363-3.
- Narasimhan, R. (1980). Goal programming in a fuzzy enviroment. Decisions Sciences, 11(2), 325- 336, https://doi.org/10.1111/j.1540-5915.1980.tb01142.x.
- Orhunbilge, N. (2002). Uygulamalı regresyon ve korelasyon analizi, İstanbul: İ. Ü. Basım ve Yayınevi Müdürlüğü.Oruç, K. O. (2014). Bulanık hedef programlama ile menü planlama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(23), 33-51, https://dergipark.org.tr/tr/pub/yead/issue/21808/234413.
- Özkan, M. M. (2003). Bulanık hedef programlama. İstanbul: Ekin Kitabevi.
- Özkan, M. & Bircan, H. (2016). Bulanık hedef programlama ile ürün hedef optimizasyonu: Yang, Ignizio ve Kimmodeli. Istanbul University Journal of The School of Business, 45(2), 109-119, https://cdn.istanbul.edu.tr/file/1CD58DF90A/1C95EA2371694551941C46E93226DB4B?doi=.
- Öztürk, A. (2016). Yöneylem araştırması. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
- Xu, X. & Newman, S. (2006). Making CNC machine tools more open, interoperable and intelligent-a review of the technologies. Computers in Industry, 57, 141-152, https://doi.org/10.1016/j.compind.2005.06.002.
- Vatansever, R. (2008). Proje planlanmasında bulanık hedef programlama yaklaşımı (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Yaghoobi, M.A. & Tamiz, M. (2007). A note on article “a tolerance approach to the fuzzy goal programmingproblems with unbalanced triangular membership function. European Journal of Operation Research, 176, 636- 640, DOI:10.1016/j.ejor.2005.06.045.
- Yücesan, M. & Zengin, H. (2019). Çok ürünlü üretim planlama problemlerini çözmek için MINMAX yaklaşımınadayanan bir bulanık hedef programlama modeli: mobilya imalat fabrikasında örnek bir çalışma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 141-147, https://doi.org/10.18506/anemon.473837.
